Trong nhà ngoài ngõ đều bị kinh động bởi tiếng trống, tiếng mõ giục sưu thuế. Không khí căng thẳng bao trùm cả một ngôi làng, nhà tôi cũng không ngoại lệ. Tôi tên thật là Lê Thị Đào, từ ngày lấy chồng về theo tục mà gọi theo tên chồng là Dậu, khắp làng xóm ai cũng gọi tôi là chị Dậu. Thời chưa chồng nhà tôi cũng thuộc dạng có của ăn của để. Vậy mà sau khi lấy chồng cũng trăn trở trăm bề, khổ nỗi thời buổi thóc gạo cao giá, sưu thuế liên miên. Vừa xong đám tang mẹ chồng với em trai chồng cũng tốn kém không ít, chồng tôi thì nay đau mai ốm thành ra gia cảnh đã nghèo khó nay lại càng khốn cùng hơn.

Đang đợt thu sưu nên trong nhà túng lắm! Tiền nong chẳng có mà phải nuôi đủ năm miệng ăn, rồi thuốc thang cho anh chồng, tôi chẳng thể nào xoay sở nổi. Cơm gạo còn không có mà ăn, lấy đâu ra tiền nộp sưu, cứ nghĩ tới lòng tôi lại lo âu.

Rồi tôi đưa ra một quyết định quan trọng mà ngay cả bản thân mình cũng đau đớn, tôi bán cái Tý! Trời ơi có người mẹ nào nhẫn tâm rời xa con mình, đem con đi bán, nhưng nghịch cảnh quá đỗi éo le, mẹ chẳng còn cách nào nữa. Tôi không nuôi nổi nó thì thôi, cho nó tìm một gia đình khá giả hơn. Vả lại nhà Nghị Quế cũng thuộc dạng giàu có, nó cũng không lo về cái ăn cái mặc như ở đây. Vậy là hôm sau tôi dẫn cái Tý sang nhà cụ Quế.

Đâu chỉ vậy, tôi phải bán nốt đàn chó vừa mở mắt cùng gánh khoai, công cụ mưu sinh duy nhất của gia đình. Nhưng bao nhiêu đấy cũng chỉ vừa đủ tiền sưu chuộc chồng. Bọn chúng còn muốn đòi khoản sưu của em trai chồng mất từ tháng mười năm ngoái. Khốn nạn thật! Chúng khát máu tanh lòng đến vậy là cùng, chúng nhởn nhơ trên sự đau khổ của dân đen, cướp bóc trắng trợn thế kia. Nhưng lúc này không phải lúc giận dữ, tôi phải nhanh chóng đưa chồng về chữa trị.

Vì chưa thể trả hết sưu, chồng tôi bị chúng bắt trói, hành hạ, đánh đập hai ngày liền không cho ăn uống. Vốn sức khỏe đã kém, lại bị trói thế kia,...., lòng tôi như bị trăm ngàn ngọn lửa thiêu đốt sợ chuyện dữ xảy ra. Đương lúc tôi dỗ cái Tỉu, tôi thấy bóng chồng mình được vác về. Tôi hốt hoảng vì anh bị chúng tra tấn dã man đến nỗi ngất lịm rồi vác về như một cái xác không hơn không kém.

Chưa kịp đỡ chồng, chúng đã quăng anh xuống đất, hăm he rồi quay đi. Còn đau đớn nào hơn nhìn người mình yêu thương dở sống dở chết trước mặt. Nếu không đóng đủ cho chúng, chúng sẽ còn quay lại nữa, đến lúc đó làm sao anh chịu nổi. Tôi gào khóc thảm thiết bên cạnh chồng, tâm trạng tôi lúc đó chẳng khác nào rơi xuống vực sâu không đáy, hai đứa nhỏ cũng hoảng sợ ôm mẹ mà khóc.

Sau khi trấn tĩnh được bản thân, tôi dìu anh lên giường rồi săn sóc. May nhờ bà con làng xóm thương tình, anh đã qua cơn nguy kịch. Suốt đêm tôi không chợp mắt, chồng tôi cũng dần tỉnh lại. Hôm sau, một bà lão tốt bụng sang hỏi han, động viên, có cho nhà tôi bát gạo bảo tôi nấu cháo cho anh. Tôi mừng lắm, chẳng biết lời lẽ nào đủ để nói hết sự biết ơn lúc này. Cháo đã nấu xong, tôi đỡ anh dậy, anh vừa định đưa bát cháo lên miệng thì “Ầm”, tên cai lệ cùng mấy tên người nhà Lý trưởng xông vào.

Bọn chúng từng người một ra oai, trên tay cần dây thước, tên tay cầm roi, vẻ mặt hung tợn, huênh hoang bước vào nhà. Một tên quất mạnh đầu roi xuống đất để thị uy, chồng tôi cũng vì sợ mà buông bát cháo ngã lăn ra giường. Một tên lớn giọng:
- Thằng kia! Ông tưởng mày chết đêm qua rồi, còn sống đấy à! Nộp tiền sưu! Mau!

Tên người nhà Lý trưởng cũng vội quay sang tên cai lệ rồi chỉ vào chồng tôi. Hắn nói:

- Anh ta lại sắp phải gió như đêm qua đấy!

Tôi nghe rõ mồn một từng câu chúng nói, lúc ấy tôi thực sự sợ, tôi sợ chúng bắt chồng tôi về mà hành hạ tiếp. Anh mới vừa trở về từ cửa tử nay nếu bị bắt đi, chẳng khác nào ép chết anh. Càng nghĩ tôi càng rối. Bỗng, tên cai chỉ thẳng vào mặt tôi, nói:

- Chị khất sưu đến chiều mai phải không? Đấy! Chị hãy ra nói với ông cai, để ông ấy ra đình kêu với quan cho! Chứ ông Lý tôi thì không có quyền dám cho chị khất thêm một giờ nào nữa!

Nghe xong, tôi càng căm hận chúng, nhưng vì chồng, vì con tôi phải hạ giọng van xin. Chưa nói được hết câu, hắn đã quát tháo, chửi rủa ầm ĩ. Thấy không đòi được sưu, hắn quay sang gọi người bắt lấy chồng tôi, mặc cho tôi khẩn thiết van xin. Trời ơi, quá khốn nạn! Đến cái ăn còn không có thì lấy đâu ra tiền nộp sưu cứu chồng. Hoảng quá, tôi vội chạy đến mà xin:

- Cháu van ông, nhà cháu vừa mới tỉnh được một lúc, ông tha cho!

- Tha này! Tha này!

Vừa nói hắn vừa bịch vào ngực tôi mấy cái, xong lại trừng mắt quay sang nhìn chồng tôi.

Tôi nằm dài trên đất đau đến không thở được, lũ bất nhân này đến phụ nữ cũng chẳng tha, tôi ức lắm. Tôi đứng dậy, nói:

- Chồng tôi đang đau ốm, ông không được phép hành hạ!

Vừa dứt câu, một cái bạt tay giáng xuống như trời sập. Tôi cảm nhận được má mình bỏng rát. Cái tát vừa rồi đã chạm vào giới hạn sự chịu đựng của một người đàn bà, chúng đã không nghe lí lẽ thì tại sao phải cất công giải thích. Quá tức giận, tôi đứng phắt dậy, hét vào mặt chúng:

- Mày trói ngay chồng bà đi, bà cho mày xem!

Nói rồi tôi túm cổ tên cai, hắn bị tôi túm cổ bất ngờ chưa kịp hoàn hồn đã lăn quay ra đất, luôn miệng đòi tiền sưu. Thấy đồng bọn bị đánh, tên người nhà Lý trưởng, hùng hổ cầm gậy xông đến định đánh tôi, mắt hắn trợn lên, răng nghiến lại trông thật kinh hãi. Hắn vừa giơ gậy, tôi xoay người, vừa lúc chộp được cây gậy trên tay hắn. Hai bên giằng co một lúc, cây gậy văng ra xa, tôi dùng toàn bộ sự thù hận, căm ghét từ nãy đến giờ một tay túm tóc hắn giật thật mạnh, rồi quăng hắn ra khỏi nhà.

Nhìn chúng thảm hại, tôi mới phần nào hả dạ, tôi cũng khá bất ngờ vì đã đánh gục hai tên cầm đầu đòi sưu nhanh đến vậy. Trong lúc đánh nhau, đồng bọn chúng cũng biến mất dạng, nhìn quanh không thấy đồng bọn đâu chúng nhanh chân dắt nhau chạy. Trước khi đi không quên đe dọa tôi:

- Con khốn! Rồi mày cứ chờ mà xem!

Được một phen hả dạ, tôi càng thấy được sự hèn hạ của chúng. Anh chồng tôi từ nãy giờ đã muốn can ngăn tôi lại, nhưng vì vừa tỉnh anh chỉ nói:

- U nó không được thế, người ta đánh mình không sao, mình đánh người ta là mình phải tù, phải tội!

Mọi người xung quanh ai cũng nhìn tôi với ánh mắt thất thần và lo sợ, họ sợ tôi bị trả thù chăng? Hay sự vùng lên của một người đàn bà trước bọn cường hào làm họ bất ngờ đến vậy. Bà lão hàng xóm thấy vậy cũng vội vàng chạy sang, bà ẵm cái Tĩu lên, rồi tỏ ý lo lắng cho hành động vừa rồi của tôi.

Tôi hiểu chứ, tôi biết rõ hậu quả của việc chống đối chúng, nhưng nếu chúng không dồn gia đình tôi vào đường cùng, tôi đã không làm thế, huống hồ tôi lại còn là đàn bà. Chẳng lẽ cứ trơ mắt mà nhìn chồng mình bị lôi đi, thà chống trả, chứ cam chịu mãi thế này thì khi nào hết khổ.

Tôi quay vào nhà, dìu anh dậy để ăn hết bát cháo cho mau khỏe, dọn dẹp lại đống lộn xộn ban nãy rồi dỗ dành cho hai con bớt sợ. Ngồi trong nhà tôi vẫn nghe rõ từng hồi trống thúc sưu, tôi chẳng biết trước ngày mai sẽ thế nào, nhưng hôm nay tôi đã đuổi được chúng đi, chồng tôi không phải bị bắt... thôi thì sống bình yên được ngày nào thì cứ sống vậy!

   Đoạn trích " Tức nước vỡ bờ" của nhà văn Ngô Tất Tố gây ấn tượng mạnh cho người đọc khi tả cảnh chị Dậu đánh nhau với hai tên tay sai. Trước tình cảnh tính mạng chồng bị dde doạ, bản thân mình bị đánh, chị đã tức giận và vùng lên kháng cự. Chị gọi chúng là " mày" xưng " bà" chứ không còn nhẫn nhịn như trước. Và chị khiến người đọc hả hê khi đã dùng sức mạnh của người đàn bà lực điền quật ngã cả hai tên cai lệ và người nhà lý trưởng. Chị không còn sợ nữa bởi cơn giận đã bốc lên ngùn ngụt. Câu nói kinh điển của chị " Thà ngồi tù để bọn chúng làm tình làm tội mãi tôi không chịu được". Chị là điểm sáng duy nhất trong đoạn trích với vẻ đẹp của một người phụ nữ nông dan hiền lành, giàu tình yêu thương nhưng có sức sống tiềm tàng mạnh mẽ. Thật tự hào khi ngày nay, xã hội đổi mới, nhưng những người phụ nữ không còn khốn khổ như chị Dậu ngày xưa