Nếu Quang Trung Nguyễn Huệ trong Hoàng Lê nhất thống chí là hình ảnh người anh hùng dân tộc trong cảnh đất nước có ngoại xâm thì Lục Vân Tiên trong tác phẩm cùng tên chính là mẫu hình mà nhân dân ao ước hiện hữu trong cuộc đời thường. Chàng thanh niên khôi ngô ấy mang trong mình dòng máu anh hùng nghĩa hiệp, trọng nghĩa khinh tài, sẵn sàng ra tay cứu giúp người khó.