hai câu đề:
    Tác giả đến Đèo Ngang vào lúc bóng chiều đã ngả.Thời điểm ấy dễ có cảm giác hoài niệm, mơ màng, miên man..chìm vào những ánh chiều rực rỡ mà ẩn chức nỗi u sầu. Buổi chiều còn dễ tạo ra 1 cảm giác buồn và nhớ. Nhớ nhà, nhớ nước,.... Ca dao xưa có rất nhiều câu hát gợi ra hình ảnh buổi chiều tà buồn tẻ và nnhớ thương nhà da diết:
 (ví dụ) " Chiều chiều ra đứng ngõ sau
      Trông về quê mẹ ruột đau chín chiều"
    Trong buổi chiều muộn man mác nỗi buồn với những ánh nắng yếu ớt mỏng manh như sắp tan ra khỏi bầu trời, tác giả đã gợi lên cảnh Đèo Ngang có cỏ cây chen hoa lá, lá lại chèn thêm hoa- sự vật phát triển, sinh sôi nảy nở, xen lẫn nhau tạo cái cảnh ko ra hàng ra lối, nó giống tâm trang rối bời của tác giả lúc này. Cảnh Đèo Ngang rậm rạp, phát triển nhưng lại vô cùng hoang vắng, nó như một mảnh đất chưa có ng từng đặt  chân đến vậy...