Chế độ quân chủ làhình thức chính thể của các nhà nước chủ nô, phong kiến và tư sản; thể hiện cách thức tổ chức, phương pháp cai trị và trình tự lập ra các cơ quan tối cao của quyền lực nhà nước, cũng như quan hệ qua lại giữa các cơ quan đó. CĐQC có đặc trưng chủ yếu là quyền lực tối cao của nhà nước tập trung toàn bộ hay một phần trong tay một người đứng đầu nhà nước, được kế thừa theo nguyên tắc cha truyền con nối. CĐQC được chia thành CĐQC tuyệt đối (hay CĐQC chuyên chế) và CĐQC hạn chế. Dưới CĐQC tuyệt đối, người đứng đầu nhà nước (vua) có quyền lực tối cao, không hạn chế, giữ quyền quyết định tối hậu trong mọi việc. Trong nhà nước quân chủ hạn chế, vua chỉ nắm một phần quyền lực tối cao bởi bên cạnh còn có cơ quan quyền lực nhà nước (vd. nghị viện trong nhà nước tư sản có hình thức chính thể quân chủ).