- Thường biến:

Thường biến chính được hiểu theo cách đơn giản nhất là những biến đổi dưới ảnh hưởng trực tiếp của môi trường ở dưới dạng kiểu hình phát sinh trong đời cá thể. Sự biến đổi của thường biến phụ thuộc vào yếu tố môi trường lẫn kiểu gen. Tuy nhiên trên thực tế thì yếu tế về kiểu gen không ảnh hưởng quá nhiều đến sự biến đổi và được xem như là không biến đổi. Chính vì vậy, chúng ta có thể khẳng định thường biến là những biến đổi theo kiểu hình phát sinh trong đời cá thể dưới có ảnh hưởng trực tiếp của môi trường.

Thường biến chỉ biến đổi về kiểu hình và không được biến đổi kiểu gen, thường biến không di truyền từ thế hệ bố mẹ sang đến các đời sau. Có thể dễ dàng nhận ra thường biến thông qua các biểu hiện đồng loạt tiêu biểu theo một hướng xác định của các loại thực vật hoặc động vật. Các biến đổi này tương ứng với điều kiện môi trường tác động trực tiếp lên kiểu hình của cá thể.

Thường biến là kiểu biến đổi không gây ra ảnh hưởng đến chất lượng của cá thể mà nó chỉ tác động đến kiểu hình bên ngoài. Nhờ vậy mà thường biến có thể giúp các loại sinh vật thích nghi và dễ dàng thay đổi phù hợp với từng dạng môi trường. Đây là kiểu biến đổi có lợi đối với cả thực vật lẫn những loài động vật. Biến đổi thường biến mang đến những ưu điểm và lợi ích hơn hẳn so với đột biến gây thay đổi gen

- Đột biến

Đột biến là quá trình biến đổi xảy ra đột ngột, riêng rẽ, ngẫu nhiên và không định hướng ở cơ thể sống trong những điều kiện tự nhiên. Đa số là đột biến gen là kiểu đột biến lặn và có hại, một số ít có lợi ích và có ý nghĩa rất lớn đối với quá trình tiến hóa và lựa chọn giống. Những cá thể mang đột biến đều đã biểu hiện trên kiểu hình của cơ thể gọi là thể đột biến. Ví dụ như: lan đột biến, cừu đột biến,…

Trong tự nhiên, hầu hết các gen đều có thể bị đột biến nhưng với tần số thấp trong khoảng 10-6 – 10-4. Nhân tố môi trường gây ra đột biến được gọi là tác nhân gây đột biến. Các cá thể mang đột biến đã biểu hiện thành các kiểu hình là thể đột biến.