Tôi còn nhớ mãi câu chuyện vô cùng xúc động về cháu Lượm, cậu bé giao liên nhỏ tuổi hi sinh trong cuộc kháng chiến chống Pháp ác liệt tại Huế. Ngày đó...
Kháng chiến nổ ra cuối năm 1946, tôi vào Huế công tác. Thật tình cờ, tôi và cháu Lượm gặp nhau tại phố Hàng Bè. Lượm nhỏ quá, nhỏ hơn so với tuổi nhiều. Vì người nhỏ nên cháu mang một cái xắc cũng bé xíu, dễ thương. Nhưng cậu bé thật nhanh nhẹn, thoăn thoắt như một con nai con trong rừng. Ấn tượng đặc biệt cháu để lại cho tôi là cái ca lô không ngay ngắn, lúc nào cũng lệch hẳn một bên. Đầu Lượm nghênh nghênh, thật hợp với dáng vẻ tự hào của đứa trẻ mới lớn về công việc của mình, công việc đưa thư cho cán bộ. Có lẽ cháu yêu đời ghê lắm, cứ huýt sáo luôn. Sao mà giống chim chích thế không biết? Thấy tôi cháu nhoẻn miệng cười. Rồi nó ríu ra ríu rít kể cho tôi nghe nhiều chuyện khi nó đi liên lạc. Không ngờ, Lượm đang làm công việc dường như quá khó khăn so với lứa tuổi của mình. Vậy mà nó hồn nhiên vui tươi đến lạ lùng.
Chuyện trò được một lúc, cháu cười tít mắt nói với tôi rằng: “ở đồn Mang Cá vui lắm chú ạ!”. Đôi má cậu bé ửng lên như trái bồ quân đang độ chín. Bỗng nó đứng nghiêm, giơ tay chào rồi cất giọng:
- Muộn rồi? Thôi, chào “đồng chí”.
Tôi ngỡ ngàng trước kiểu xưng hô “người lớn” của cháu nhưng Lượm đã đi được một quãng xa... Chỉ còn tôi đứng ngóng theo.
Một thời gian sau, tôi được nghe kể về Lượm. Theo lời kể, tôi không ghìm nổi xúc động, câu chuyện cứ lặng lẽ hiện lên trong kí ức:
Đó là một ngày bình thường như những ngày khác ở chiến trường. Phải vượt qua vòng vây của Pháp để chuyển thư tối mật cho bộ đội. Lượm hăng hái nhận nhiệm vụ, không hề run sợ trước mọi hiểm nguy của chiến trường đang rình rập. Bỏ thư vào xắc, nó luồn lỏi một cách khéo léo. Không gian như tĩnh hẳn như chờ đợi một cuộc thử lửa sắp tới. Chỉ có tiếng huýt sáo vọng lại và bóng dáng chiếc mũ ca lô thấp thoáng.
Bỗng những loạt đạn xé gió bay tới... Lượm sững lại rồi ngã sấp xuống cánh đồng. Thôi rồi! Máu loang lổ trên những khóm lúa đang trổ bông. Lượm ơi, còn không. Cháu có đau không, hỡi người đồng chí nhỏ.
Kìa... Lượm gượng dậy với chút sức lực còn lại, cố huỷ thư hoả tốc. Lúc này, nó nhắm mắt nhẹ nhàng bên đồng lúa vàng ươm. Hương lúa lan toả khắp nơi, hình như đang ấp ủ cho người thiếu niên quả cảm giấc ngủ vĩnh hằng... Hay là máu đào và sự ra đi của em đã làm nên cuộc sống ngọt ngào, no ấm đó.
Nước mắt tuôn trào không kìm giữ nổi. Tôi lặng lẽ nghiêng mình trước người anh hùng nhỏ tuổi. Hình ảnh Lượm bỗng hiện về tươi rói, sinh động: Chú bé nhỏ nhắn, nhanh nhẹn với bước nhảy chân sáo với chiếc mũ ca lô đội đầu, miệng huýt sáo rộn vang, con đường rực ánh nắng vàng, lúa vàng và dòng sông lấp loáng ánh vàng...