Vị lãnh tụ của đất nước Việt Nam dường như là một con người đa tài năng, vừa đứng trên lĩnh vực của cách mạng, Bác chúng ta là một nhà lãnh đạo luôn tài ba.Và điều ấn tượng là cuộc đời của Bác là một chuỗi thơ ca, không ngừng nghỉ, và hồn thơ ấy cũng đầy sự chuyển biến khi Bác song hành cùng công cuộc của cách mạng Việt Nam.Trong thời kì Bác bị giam ở nhà tù Tưởng Giới Thạch, tác phẩm Nhật ký trong tù là tác phẩm có nhiều giá trị nhất cho nền văn học nước nhà .
Bài thơ có tên gọi theo chữ Hán là Ngục trung nhật ký, viết hoàn toàn bằng chữ Hán từ ngày 29-8-1942 đến ngày 10-9-1943 trong thời kì Bác chúng ta bị giam ở nhà tù Tưởng Giới Thạch thuộc Trung Quốc.Sau này được dich sang tiếng thuần việt bởi nhiều nhà biên dịch lấy tên là “Nhật ký trong tù”. Là tác phẩm được đánh giá cao về mặt nghệ thuật, thể hiện vẻ đẹp phong cách nghệ thuật thơ Hồ chí minh nổi bật là sự kết hợp thơ cổ điển, hiện đại trong toàn bộ tác phẩm. Tập thơ được viết liên tục dưới dạng một quyển sổ tay nhỏ trong suốt tháng ngày giam cầm, quyển sổ này chắc chắn được tác giả nâng niu như một người bạn tri kỉ cùng đồng hành suốt những tháng ngày khó khăn tại đây, nó là lời tố cáo tội ác quân giặc gây lên thương đau cho dân tộc,sự nhức nhối của chế độ Tưởng giới thạch thối nát, hay những trang thơ khi tác giả đặt mình vào khung cảnh thiên nhiên ngoài bầu trời đất nước xa lạ qua khung thanh sắt nhà tù để lắng đọng một chút, là tình yêu mãnh liệt với cuộc sống, tiếp thêm ý chí cho người tù này vượt qua khó khăn trước mắt, luôn hướng về những điều tốt đẹp, là tấm lòng người con xa xứ tha thiết mong nhớ đất nước.Phản ánh thành công tâm hồn hiện thực đầy chân thực cảm động, của một con người vĩ đại phải chịu cảnh tù đày không đáng.
Tập thơ được mở đầu bằng những vần thơ tác giả ngẫu hứng viết, nhưng mang khá nhiều ý nghĩa rất sâu sắc mà Bác chúng ta khéo đặt nó ở đầu dường như là lời để tựa cho cả quyển sổ nhỏ.
Thân thể tại ngục trung
Tinh thần tại ngục ngoại;
Dục thành đại sự nghiệp
Tinh thần cánh yếu đại
Thân thể ở trong lao,
Tinh thần ở ngoài lao;
Muốn nên sự nghiệp lớn,
Tinh thần càng phải cao.”
Trong tập thơ, có tổng cộng có 134 bài (bao gồm cả lời đề từ), rất nhiều bài được viết theo thể thơ thất ngôn tứ tuyệt chỉ vọn vẹn 4 câu, mang chất chứa nhiều cảm xúc, chứng tỏ số vốn từ ngữ của Bác rất giàu, phong phú, đồ sộ vì Bác là con người ham học, biết nhiều, khả năng cảm thụ văn học tốt, có quan điểm và thái độ đúng đắn rất riêng mà sâu sắc, vẫn nằm trong chuẩn mực đạo đức và pháp luật. Chỉ một tập thơ mà thể hiện được rất nhiều khía cạnh giá trị tỏa sáng xung quanh nó. Khả năng sử dụng rất nhiều biện pháp nghệ thuật trong từng câu chữ, sự biến đổi linh hoạt giọng điệu thơ theo hoạt cảnh.
Tác phẩm như là một báu vật của quốc gia được lưu giữ lại qua nhiều thế hệ, được bảo tồn cẩn thận, nguyên vẹn. Giờ đây tác phẩm đã được xuất bản nhiều lần, dưới nhiều hình thức khác nhau được dịch và được nhiều nước trên thế giới biết đến, được viết trên thư pháp của nhiều nước cùng hình tượng chắc chắn gây ấn tượng đậm là hình ảnh đôi bàn tay song song đang bị cùm kẹp bởi gông xích. Tác phẩm được công nhận bởi các nhà thơ lớn trong và ngoài nước đã hết lời khen ngợi cho tác phẩm đầy tâm huyết này.
Nhật ký trong tù như một biểu tượng cho giá trị tinh thần cao quý của Hồ Chí Minh, không cần phải nói nhiều, nhìn thơ Người đủ hiểu hết, bộc lộ hết về Người. Để ngàn đời về sau này, tác phẩm vẫn mãi trường tồn cùng thời gian, nhắn cac thế hệ rằng đã có những chuỗi khó khăn trong cuộc đời cách mạng của Người,luôn nhắc nhửo noi theo gương Người.