Từ lúc chưa có khoa học, văn chương và nghệ thuật đã ra đời. Bắt nguồn từ cuộc sống, văn chương chứa đựng trong mình những gì mà cuộc sống vốn có, mở ra những thế giới chưa có và hướng con người đi đến tương lai. Văn chương trở lại bồi đắp cho cuộc sống ấy thêm tươi xanh và đẹp đẽ. Việc đọc văn, học văn từ đó mà trở nên ý nghĩa vô cùng. Phải biết rõ giá trị của các tác phẩm văn chương mới có thể hiễu rõ vai trò không thể thay thế được của văn chương. Từ đó mà thêm trân trọng, tôn quý các giá trị nghệ thuật trong cuộc sống này.
Học văn là cảm thụ và tiếp nhận cái hay, cái đẹp cả về giá trị nội dung lẫn hình thức của một tác phẩm văn chương. Từ việc thấu hiểu mà tự xây dựng ý thức của bản thân và kiện toàn các năng lực có ở con người. Cốt lõi của việc học văn là rèn luyện con người biết yêu cái đẹp, có lối sống nhân văn, trở thành một con người có ích cho xã hội.
Không ai có thể phủ nhận được vai trò và ý nghĩa văn chương trong đời sống con người. Văn chương vừa có thế thay đổi một thế giới tàn ác,vừa làm cho lòng người trong sạch hơn. Nội dung văn chương là phản ánh hiện thực. Hiện thực ấy mang tính hình tượng cụ thể, sinh động. Đó là đời sống, tư tưởng, tình cảm của con người thông qua cái nhìn và tình cảm của người nghệ sĩ.
Văn chương giúp cho con người có cuộc sống đầy đủ hơn, cảm thấy cuộc đời đẹp hơn và có ý nghĩa hơn. Văn chương giúp con người tự nhận thức chính bản thân mình,giúp ta sống đầy đủ, phong phú hơn cuộc sống của chính mình. Trong những trường hợp con người bị ngăn cách giữa cuộc sống, tiếng nói của văn chương là sợi dây buộc chặt họ với cuộc đời thường bên ngoài với tất cả những sự sống, hành động vui buồn, gần gũi. Văn chương góp phần làm tươi mát sinh hoạt khắc khổ hằng ngày, giữ cho đời vẫn tươi. Tác phẩm văn nghệ giúp cho con người vui lên, biết rung động và ước mơ trong cuộc đời còn vất vả, cực nhọc.
Tác phẩm văn chương lay động cảm xúc, đi vào nhận thức,tâm hồn người đọc bằng con đường tình cảm. Tác phẩm vừa là kết tinh của tâm hồn người sáng tác, vừa là sợi dây truyền cho người đọc sự sống mà nghệ sĩ mang trong lòng. Đến với một tác phẩm văn nghệ, chúng ta sống cùng cuộc sống được miêu tả trong đó, được yêu ghét, buồn vui đợi chờ, cùng với các nhân vật và người nghệ sĩ. Nghệ thuật không đứng ngoài trỏ vẽ cho ta đường đi mà vào đốt lửa trong lòng khiến chúng ta phải tự bước lên đường.
Chương trình dạy và học bộ môn ngữ văn được cố kết dựa trên chức năng, vai trò và ý nghĩa lớn lao ấy. Quan trọng hơn hết, đối với việc dạy và học văn, đem lại cho người học những lợi ích vô cùng to lớn và không thể thay thế được. Đó là khả năng nâng cao phẩm chất và làm thay đổi con người theo chiều hướng tốt đẹp, hướng đến chân, thiện, mĩ.
Chương trình môn Ngữ văn mới giúp học sinh phát triển năng lực giao tiếp ở tất cả các hình thức đọc, viết, nói và nghe; năng lực thẩm mỹ; năng lực tưởng tương; năng lực tư duy. Đặc biệt là năng lực lập luận, phản biện. Thong qua nội dung, kiến thức phổ thông nền tảng về văn học giao tiếp và Tiếng Việt, góp phần phát triển vốn tri thức căn bản của một người có văn hóa; hình thành và phát triển con người nhân văn, biết tiếp nhận, cảm thụ, thưởng thức, đánh giá các giá trị cao đẹp trong văn học và cuộc sống.
Chương trình môn Ngữ văn còn góp phần giúp học sinh phát triển các năng lực khác như năng lực tự chủ và tự học; năng lực hợp tác, năng lực giả quyết vấn đề và sáng tạo. Chẳng hạn, năng lực thẩm mỹ được phát triển nhò những xúc cảm lành mạnh, cao cả từ vẻ đẹp của các hình thức ngôn từ, vẻ đẹp của con người, thiên nhiên và sự việc trong tác phẩm văn học.
Qua những văn bản chọn lọc đặc sắc, học sinh có được những trải nghiệm thú vị trong đọc, viết, nói, nghe và rút ra được nhưng bài học cụ thể, sau sắc; có khả năng làm chủ dược cảm xúc, hành vi cũng như khả năng ứng xử phù hợp trước các tình huống phức tap đặt ra trong cuộc sống; khả năng phản hồi một cách tích cực và hiệu quả nhưng nội dung đã đọc.
Qua yêu cầu viết các kiểu văn bản, chương trình có khả năng giúp học sinh suy nghĩ đọc lập, sáng tạo, khả nưng tìm kiems, lựa chọn cách giải quyết vấn đề, đề xuất giải pháp.
Hình thành và phát triển cho học sinh những phẩm chất cao đẹp; yêu quê hương, đất nước,con người, chăm chỉ sống trung thục và có trách nhiệm. Qua những tác phẩm văn học chọn lọc và dặc sắc, môn ngữ văn giúp học sinh có cơ hội khám phá bản thân và thế giới xung quanh, thấu hiểu con người, biết đồng cảm, sẻ chia, có lòng trác ẩn, vị tha, có cá tính và đời sống tâm hồn phong phú, có quan niệm sống và ứng xử nhân văn. tác phẩm văn chương bồi dưỡng cho học sinh tình yêu đối với tiếng Việt và văn học, ý thức về cội nguồn và bản sắc dân tộc đẻ góp phần giữ gìn, phát triển các giá trị văn hóa Việt Nam.
Mỗi bài học sẽ giúp học sinh thấy rõ vai trò và tác dụng của môn học đối với dời sống của mỗi con người, có thói quen và niềm vui đọc sách, có tinh thần tiếp thu tinh hoa và văn hóa của nhân loại, có khả năng hội nhập quốc tế, có ý thức, thái độ và tác phong của một công dân toàn cầu.
Cốt lõi của giáo dục là giúp người học phát triển bản thân, bồi dưỡng ở họ những phẩm chất và năng lực tốt đẹp phù hợp và đáp ứng được yêu cầu của thời đại. Đó cũng là nhiệm vụ trọng tâm của bộ môn Ngữ văn. Trong một thế giới mới, con người không những có thể làm việc thành công mà còn phải sống đẹp. Bởi vậy, bồi dưỡng tâm hồn cao đẹp, biết trân trọng và tận hưởng các giá trị cuộc sống và biết tìm kiếm hạnh phúc là một nhiệm vụ hết sức cần thiết.