Trong truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa” của nhà văn Nguyễn Thành Long có bốn nhân vật: Bác lái xe, ông họa sĩ già, cô gái trẻ và anh thanh niên. Anh thanh niên là cán bộ khí tượng kiêm vật lí địa cầu công tác tại Sa Pa. Anh là nhân vật trung tâm của câu chuyện. Nhà văn đã tập trung làm nổi bật những phẩm chất tốt đẹp của anh. Đó là phẩm chất của những con người mới: hiến dâng tất cả tuổi thanh xuân của mình cho sự nghiệp xây dựng đất nước.

Sa Pa là nơi nghỉ mát nổi tiếng của nước ta. Đỉnh Yên Sơn ở Sa Pa cao 2.600 m. Trên đỉnh núi quanh năm mây mù bao phủ. Chỉ riêng chuyện anh thanh niên tình nguyện lên công tác ở trên đỉnh Yên Sơn một mình đã thể hiện phần nào con người anh, phẩm chất của anh. Trong khi bao nhiêu người sau khi ra trường cố chạy chọt tìm bằng được một nơi làm việc “ngon lành” tại thủ đô, thì anh không quản đường sá xa xôi cách trở, không quản chốn đèo heo hút gió, đã khoác ba lô vui vẻ vượt suối, băng rừng. Ỏ Yên Sơn vắng vẻ đến mức anh phải dùng cây chặn đường để có cớ tiếp xúc với con người vì “thèm người quá" như anh bộc lộ. Công việc của anh ở trạm khí tượng thật là vất vả. Từng phút, từng giờ anh làm bạn với đủ loại máy móc. Anh đo gió, đo mưa, đo nắng, đo chấn động mặt đất dựa vào việc báo thời tiết hàng ngày phục vụ sản xuất, phục vụ chiến đấu". Đây là lời anh tâm sự với ông họa sĩ già: “Gian khó nhất là lần ghi và báo về lúc một giờ sáng. Rét, bác ạ. Ở đây có cả mưa tuyết đấy.

Nửa đêm đang nằm trong chăn nghe chuông đồng hồ chỉ muốn đưa tay tắt đi. Chui ra khỏi chăn, ngọn đèn bão vặn to đến cỡ nào vẫn thấy là không đủ sáng. Xách đèn ra vườn, gió tuyết và im lặng ở bên ngoài thì chỉ chực đợi mình ra là ào ào xô tới... ". Điều đáng quý là anh thanh niên nói rất thành thật. Anh là con người. Có những phút  giây anh cũng ngại khó, ngại khổ: Nửa đêm đang nằm trong chăn nghe chuông đồng hồ chỉ muốn đưa tay tắt đi”. Nhưng anh đã chiến thắng chính mình “để chui ra khỏi chăn". Qua lời anh nói, ta có thể hình dung được bao nhiêu vất vả, khó khăn mà anh đã chịu đựng.

Tuy làm việc một nơi heo hút như vậy nhưng anh vẫn không cảm thấy cô đơn mặc dù “rất thèm gặp con người”. Bởi vì anh đã dồn tất cả thời gian, tâm sức mình cho nhiệm vụ. Sự say mê công việc đã giúp anh không cảm thấy cô đơn. Ngoài đo gió, đo mưa, đo nắng... anh còn trồng hoa, đọc sách. Sách trở thành người bạn thân thiết của anh. Khi bác lái xe đưa gói sách cho anh, anh “mừng quýnh" như cầm được vàng. Anh nói với cô gái: “Cô thấy đấy, lúc nào tôi cũng có người trò chuyện. Nghĩa là sách ấy mà. Mỗi người viết một vẻ”. Anh tự lo liệu xoay xở để thường xuyên có sách đọc. Sách không chỉ giúp anh nâng cao hiểu biết, nâng cao kiến thức, sách còn giúp anh khuây khỏa trong những phút giây rảnh rỗi. Say mê đọc sách là một thói quen, một đức tính đáng quý ở anh.

Không chỉ say mê công việc, say mê đọc sách anh thanh niên còn là một người khiêm tốn. Mặc dù ông họa sĩ già hết sức khâm phục anh, ông muốn vẽ chân dung của anh, nhưng anh một mực từ chối. Mọi người rất muốn nghe chuyện của anh. Anh tìm cách kể chuyện về người khác. Anh nói thành thực: những người khác đáng kể, đáng vẽ hơn anh: “Một mình thì anh bạn trên đỉnh Phan-xi-păng ba nghìn một trăm bốn mươi hai mét kia mới một mình hơn cháu". Anh tâm sự với ông họa sĩ già: "Không, bác đừng mất công vẽ cháu! Cháu giới thiệu với bác ông kĩ sư ở vườn rau dưới Sa Pa... Hay là bác vẽ đồng chí nghiên cứu khoa học ở cơ quan cháu...". Và anh say sưa kể về thành tích của những người ấy. Đức tính khiêm tốn ấy của anh dã làm cho ông họa sĩ, bác lái xe và cô gái hết sức yêu mến và khâm phục.

Ngoài ra anh còn là một người bộc trực, vô tư và hồn nhiên. Thái độ vui vẻ, niềm nở hiếu khách của anh cũng đã để lại trong lòng mọi người những ấn tượng khó quên.

Trong cái “lặng lẽ" của Sa Pa, trên đỉnh Yên Sơn bốn mùa mây phủ mấy ai biết được có một chàng trai đang sống, đang âm thầm làm việc, cảm ơn nhà văn Nguyên Thành Long đã gửi đến tay bạn đọc bức thông điệp thẩm mĩ về anh thanh niên làm công tác khí tượng kiêm vật lí địa cầu ấy. Anh là hình ảnh của thế hệ trẻ đang ngày đêm làm việc và lo nghĩ cho đất nước.