Huy Cận là nhà thơ tiêu biểu của phong trào Thơ mới mới hai giai đoạn sáng tác gắn liền với hai phong cách. Trước cách mạng tháng Tám, thơ ông mang nỗi buồn sầu mênh mang nhưng sau cách mạng thơ ông trở nên sôi nổi, vui tươi và tràn đầy tin yêu. Bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá” sáng tác trong một chuyến đi thực tế khiến người đọc hứng thú và ấn tượng. Huy Cận dường như đã thổi hồn vào bài thơ khung cảnh đánh cá tươi đẹp nhất.
Với sự cảm nhận tinh tế, quan sát tỉ mỉ, Huy Cận đã vẽ lại bức tranh hoàng hồn tuyệt đẹp trước khi đoàn thuyền đánh cá ra khơi:
Mặt trời xuống biển như hòn lửa
Sóng đã cài then, đêm sập cửa
Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi
Câu hát căng buồm cùng gió khơi.
Với biện pháp so sánh đắc điệu, tác giả đã làm cho câu thơ bỗng nhiên sáng bừng lên, hoàn toàn đối lập với cảnh màn đêm đang dần buông xuống. Cảnh hoàng hôn nơi biển cả thật tuyệt đẹp, cảnh mặt trời lặn mà tác giả cứ ngỡ đang “xuống biển”, sáng rực như “hòn lửa”. Màn đêm buông xuống qua cái nhìn của Huy Cận thật tinh tế và khéo léo. Từng đợt sóng đan cài vào nhau như chiếc cài ở then cửa nhà, màn đêm bao trùm như một chiếc cửa khổng lồ ôm choàng lấy biển.

Đây cũng chính là thời điểm dể đoàn thuyền đánh cá bắt đầu hoạt động. Sau khung cảnh thiên nhiên hoàng hôn kỳ vĩ, tuyệt đẹp là bức tranh lao động hăng say của người dân lao động qua tiếng hát “căng buồm”. Dường như tiếng hát của người dân chài hòa vào tiếng gió ngoài biển khơi bất tận:
Hát rằng: cá bạc biển Đông lặng
Cá thu biển Đông như đoàn thoi
Đêm ngày dệt biển muôn luồng sáng
Đến dệt lưới ta đàn cá ơi!
Lời hát của ngư dân làng chài ca ngợi sự giàu có của biển cá với đa dạng các loài cá khác nhau. Đây chính là niềm vui tươi, phấn chấn để có một chuyến đi đánh cá bội thu nhất. Tiếng hát ấy như gọi cá đến cho đầy ắp khoang thuyền. Tinh thần vui tươi, phấn khởi trong lao động ấy đã tạo nên sự hăng say và tin tưởng hơn. Tác giả đã tái hiện lại cảnh đánh cá tuyệt đẹp:
Thuyền ta lái gió với buồm trăng
Lướt giữa mây cao với biển bằng
Ra đậu dặm xa dò bụng biển
Dàn đan thế trận lưới vây giăng.
Có cảm giác như chính tác giả đang hòa thân vào thiên nhiên, vào đoàn thuyền, tham gia trực tiếp vào công cuộc đánh cá vất vả nhưng nhiều niềm vui. Hình ảnh “lái gió”, “buồm trăng”, ‘mây cao” phảng phất hương vị cổ điển của thơ xưa nhưng lại mang hơi thở gần gũi với cuộc sống hằng ngày của người dân lao động. Một khung cảnh đánh cá hùng vĩ, đáng tự hào.
Biển luôn là nơi cho tôm cá rất nhiều, tác giả đã lần lượt kể tên những loại cá ở biển với sự ngưỡng mộ chân thành:
Cá nhụ cá chim cùng cá đé,
Cá song lấp lánh đuốc đen hồng.
Cái đuôi em quẫy trăng vàng chóe,
Đêm thở: sao lùa nước Hạ Long.
Tác giả gọi tên từng loài cá một cách thân mật như những người bạn lâu ngày mới gặp lại. Hình ảnh “đêm thở” khiến người đọc liên tưởng đến một khung cảnh lãng mạn đan xen vào sự vất vả, gian nan của người dân đánh cá vùng biển.
Sao mờ kéo lưới kịp trời sáng
Ta kéo xoăn tay chùm cá nặng
Vảy bạc đuôi vàng lóe rạng đông
Lưới xếp buồm lên đón nắng hồng.
Ở khổ thơ này tác giả đang tái hiện lại cảnh đánh cá với những động tác nhuần nhuyễn, điêu liệu của ngư dân. Nhịp thơ gấp gáp, sôi nổi, khẩn trương hơn. Đây là khoảnh khắc mặt trời sắp lên, người dân chài phải nhanh chóng để kéo lưới và thu mẻ cá cuối cùng. Những hình ảnh bình dị nhưng trong thơ của Huy Cận chúng ta có cảm tưởng nó thật lớn lao và vĩ đại. Người dân đánh cá cũng như nghệ sỹ, phải có kỹ thuật điêu luyện để đánh được nhiều cá hơn.
 Câu hát căng buồm với gió khơi
Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời
Mặt trời đội biển nhô màu mới
Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi
Khổ thơ cuối tái hiện lại cảnh trở về của người dân làng chài. Tác giả mở đầu bằng câu hát và kết thúc cũng bằng câu hát. Dường như đó là khúc ca mà hằng ngày người dân làng chài vẫn hát, thể hiện không khí sôi nổi và tin tưởng về cuộc sống lao động hăng say, vất vả.
Hình ảnh “đoàn thuyền chạy đua với mặt trời” là hình ảnh đẹp, cảm chừng như con người đang chạy đua với thiên nhiên, với thời gian. Ẩn ý của tác giả là muốn khẳng định cuộc sống lao động hăng say, miệt mài luôn chiến thắng tất cả.
Huy Cận với bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá” đã mang đến cho người đọc cái nhìn mới về khung cảnh đánh cá ở một làng chài. Ca ngợi tinh thần lao động hăng say và miệt mài.