​Đây là danh sách các NNLT, từ những NN đã có cách đây hàng chục năm đến những NN mới xuất hiện gần đây, chủ yếu là các NN tổng quát. Các NN được nhóm theo các tính năng tương đồng. Vì giá trị lịch sử, có một số NN “chết” hay ít được sử dụng hiện diện trong danh sách. Danh sách này có thể chưa đầy đủ.

NGÔN NGỮ MÁY dùng các số 0 và 1 để “ra lệnh” cho bộ xử lý. Tập lệnh chỉ tương thích trong cùng họ CPU và rất khó lập trình.

NGÔN NGỮ ASSEMBLY gần giống như NN máy nhưng có ưu điểm là tập lệnh dễ đọc . Nói chung mỗi lệnh trong Assembly (như MOV A, tương ứng với một lệnh mã máy (như 11001001). Chương trình Assembly được biên dịch trước khi thực thi. Nếu cần tốc độ và kích thước chương trình thật nhỏ, Assembly là giải pháp.

C đạt được sự thỏa hiệp giữa việc viết code hiệu quả của Assembly và sự tiện lợi và khả năng chạy trên nhiền nền tảng của NNLT cấp cao có cấu trúc. NN hơn 20 năm tuổi này hiện vẫn được tin dùng trong lĩnh vực lập trình hệ thống. Có các công cụ thương mại và miễn phí cho gần như mọi HĐH.

C++ là NN được dùng nhiều nhất hiện nay, đa số phần mềm thương mại được viết bằng C++. Tên của NN có lý do: C++ bao gồm tất cả ưu điểm của C và bổ sung thêm các tính năng hướng đối tượng. Có các công cụ thương mại và miễn phí cho gần như mọi HĐH.

C# [phát âm 'C sharp“] là lời đáp của Microsoft đối với Java. Do không đạt được thỏa thuận với Sun về vấn đề bản quyền, Microsoft đã tạo ra NN với các tính năng tương tự nhưng chỉ chạy trên nền Windows.

JAVA là phiên bản C++ được thiết kế lại hợp lý hơn, có khả năng chạy trên nhiều nền tảng; tuy nhiên tốc độ không nhanh bằng C++. Có các công cụ miễn phí và thương mại hỗ trợ cho hầu hết các HĐH hiện nay. Tuy Microsoft đã gỡ bỏ hỗ trợ Java khỏi cài đặt mặc định của các phiên bản Windows mới, nhưng việc bổ sung rất dễ dàng.

PASCAL được thiết kế chủ yếu dùng để dạy lập trình, tuy nhiên nó đã trở nên phổ biến bên ngoài lớp học. Pascal yêu cầu tính cấu trúc khá nghiêm ngặt. Có các công cụ thương mại và miễn phí cho DOS, Windows, Mac, OS/2 và các HĐH họ Unix. Trình soạn thảo website BBEdit được viết bằng Pascal.

DELPHI là phiên bản hướng đối tượng của Pascal được hãng Borland phát triển cho công cụ phát triển ứng dụng nhanh có cùng tên. Môi trường Delphi được thiết kế để cạnh tranh với Visual Basic của Microsoft, hỗ trợ xây dựng giao diện nhanh bằng cách kéo thả các đối tượng và gắn các hàm chức năng. Khả năng thao tác CSDL là một ưu điểm khác của NN. Borland, có các công cụ thương mại cho Windows và Linux.

BASIC là NNLT đầu tiên dùng cho máy vi tính thời kỳ đầu. Các phiên bản hiện đại của BASIC có tính cấu trúc hơn. Có các công cụ thương mại và miễn phí cho DOS, Windows, Mac và các HĐH họ Unix.

VISUAL BASIC [phiên bản của Basic cho môi trường đồ hoạ] là NN đa năng của Microsoft. Nó bao gồm BASIC, NN macro của Microsoft Office (VBA – Visual Basic for Application), và công cụ phát triển ứng dụng nhanh. Tiếc là ứng dụng VB chỉ có thể chạy trên Windows và bạn bị lệ thuộc vào những chính sách thay đổi của Microsoft. (Chương trình viết bằng VB 6 hay các phiên bản trước sẽ không hoàn toàn tương thích với VB.NET)

ADA phần lớn dựa trên Pascal, đây là một dự án của Bộ Quốc Phòng Mỹ. ADA có nhiều điểm mạnh, như cơ chế kiểm soát lỗi, dễ bảo trì và sửa đổi chương trình. Phiên bản hiện thời có cả các tính năng hướng đối tượng.

ICON là NN thủ tục cấp cao. Xử lý văn bản là một trong những điểm mạnh của nó. Có các phiên bản cho Windows, HĐH họ Unix và các môi trường Java; các phiên bản cũ hơn hỗ trợ các HĐH khác.

SMALLTALK môi trường phát triển hướng đối tượng và đồ hoạ của Smalltalk chính là nguồn cảm hứng cho Steve Jobs và Bill Gates 'phát minh“ giao diện Mac OS và Windows.

RUBY hợp một số tính năng tốt nhất của nhiều NN khác. Đây là NN hướng đối tượng thuần túy như Smalltalk, nhưng có cú pháp trong sáng hơn. Nó có khả năng xử lý văn bản mạnh tương tự như Perl nhưng có tính cấu trúc hơn và ổn định hơn.

PERL thường được xem đồng nghĩa với “CGI Scripting”. Thực tế, Perl “lớn tuổi” hơn web. Nó 'dính“ vào công việc lập trình web do khả năng xử lý văn bản mạnh, rất linh động, khả năng chạy trên nhiều nền tảng và miễn phí.

TCL (phát âm 'tickle“) có thể tương tác tốt với các công cụ dùng văn bản như trình soạn thảo, trình biên dịch... dùng trên các HĐH họ Unix, và với phần mở rộng TK nó có thể truy cập tới các giao diện đồ hoạ như Windows, Mac OS và X-Windows, đóng vai trò kết dính các thành phần lại với nhau để hoàn thành các công việc phức tạp. Phương pháp mô-đun này là nền tảng của Unix

PYTHON là NN nguồn mở, hướng đối tượng, tương tác và miễn phí. Ban đầu được phát triển cho Unix, sau đó 'bành trướng“ sang mọi HĐH từ DOS đến Mac OS, OS/2, Windows và các HĐH họ Unix. Trong danh sách người dùng của nó có NASA và RedHat Linux.

PIKE cũng là NN nguồn mở, miễn phí được phát triển cho nhu cầu cá nhân, và hiện được công ty Roxen Internet Software của Thuỵ Điển phát triển dùng cho máy chủ web trên nền Roxen. Đây là NN hướng đối tượng đầy đủ, có cú pháp tương tự C, và có thể mở rộng để tận dụng các mô-đun và thư viện C đã biên dịch để tăng tốc độ. Nó có thể dùng cho các HĐH họ Unix và Windows.

PHP (Hypertext Pre-Processor) là NN mới nổi lên được cộng đồng nguồn mở ưa chuộng và là mô-đun phổ biến nhất trên các hệ thống Apache (web server). Giống như CFML, mã lệnh nằm ngay trong trang web. Nó có thể dễ dàng truy cập tới các tài nguyên hệ thống và nhiều CSDL. Nó miễn phí và tính khả chuyển đối với các HĐH họ Unix và Windows.

MACROMEDIA COLDFUSION có mã lệnh CFML (Cold Fusion Markup Language) được nhúng trong trang web rất giống với thẻ lệnh HTML chuẩn. Rất mạnh, có các công cụ để truy cập nhiều CSDL và rất dễ học. Hạn chế chính của nó là giá cả, tuy nhiên có phiên bản rút gọn miễn phí. Chạy trên Windows và các HĐH họ Unix.

ACTIVE SERVER PAGES (ASP) được hỗ trợ miễn phí với máy chủ web của Microsoft (IIS). Thực sự nó không là NNLT, mà được gọi, theo Microsoft, là 'môi trường lập kịch bản phía máy chủ“.Nó dùng VBScript hay JScript để lập trình. Chỉ chạy trên Windows NT/2K. Microsoft đã thay NN này bằng ASP.NET, tuy có tên tương tự nhưng không phải là bản nâng cấp.

JAVASERVER PAGES (JSP) là NN đầy hứa hẹn. Nó dùng Java, có phần mềm máy chủ nguồn mở và miễn phí (Tomcat). Có thể chạy trên hầu hết các máy chủ web, gồm Apache, iPlanet và cả Microsoft IIS.

LISP là NNLT 'có thể lập trình“, được xây dựng dựa trên khái niệm đệ quy và có khả năng thích ứng cao với các đặc tả không tường minh. Nó có khả năng giải quyết những vấn đề mà các NN khác không thể, đó là lý do NN hơn 40 năm tuổi này vẫn tồn tại. Yahoo Store dùng Lisp.

PROLOG [“PROgramming in Logic”] được thiết kế cho các bài toán luận lý, ví dụ như “A bao hàm B, A đúng, suy ra B đúng” – một công việc khá khó khăn đối với một NN thủ tục.

COBOL [“Common Business-Oriented Language”] có tuổi đời bằng với điện toán thương mại, bị buộc tội không đúng về vụ Y2K, và dù thường được dự đoán đến hồi cáo chung nhưng nó vẫn tồn tại nhờ tính hữu dụng trong các ứng dụng xử lý dữ liệu và lập báo cáo kinh doanh truyền thống. Hiện có phiên bản với các tính năng hướng đối tượng và môi trường phát triển tích hợp cho Linux và Windows.

FORTRAN [“FORmula TRANslation”] là NN xưa nhất vẫn còn dùng. Nó xuất sắc trong công việc

đầu tiên mà máy tính được tin cậy: xử lý các con số. Theo đúng nghĩa đen, đây là NN đưa con người lên mặt trăng (dùng trong các dự án không gian), một số tính năng của NN đã được các NN khác hiện đại hơn “mượn”.

dBase [“DataBASE”] là NN lệnh cho chương trình quản lý CSDL mang tính đột phá của Ashton-Tate. Khi chương trình phát triển, NN cũng phát triển và nó trở thành công cụ phát triển. Tới thời kỳ xuất hiện nhiều công cụ và trình biên dịch cạnh tranh, nó chuyển thành chuẩn.

Foxpro là một nhánh phát triển của dBase dưới sự “bảo hộ” của Microsoft. Thực ra nó là công cụ phát triển hơn là NN. Tuy có lời đồn đại về sự cáo chung, nhưng NN vẫn phát triển. Hiện Foxpro có tính đối tượng đầy đủ và có công cụ phát triển mạnh (Visual Foxpro).

Erlang [“Ericsson LNAGuage”] thoạt đầu được hãng điện tử Ericsson phát triển để dùng riêng nhưng sau đó đưa ra bên ngoài như là phần mềm nguồn mở. Là NN cấp thấp xét theo việc nó cho phép lập trình điều khiển những thứ mà thường do HĐH kiểm soát, như quản lý bộ nhớ, xử lý đồng thời, nạp những thay đổi vào chương trình khi đang chạy... rất hữu ích trong việc lập trình các thiết bị di động. Erlang được dùng trong nhiều hệ thống viễn thông lớn của Ericsson.

HASKELL là NN chức năng, nó được dùng để mô tả vấn đề cần tính toán chứ không phải cách thức tính toán.