Soạn bài: Nghĩa tường minh và hàm ý

I. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý

Câu 1 (trang 75 sgk Ngữ Văn 9 Tập 2):

Câu "Trời ơi, chỉ còn có năm phút!" không chỉ thông báo về thời gian mà còn bộc lộ sự luyến tiếc. Anh thanh niên không nói thẳng có thể vì ngại ngùng, có thể vì tế nhị hay do cách nói. Đây là câu mang hàm ý.

Câu 2 (trang 75 sgk Ngữ Văn 9 Tập 2):

Câu nói - Ô! Cô còn quên chiếc mùi xoa đây này! không chứa ẩn ý, là câu mang nghĩa tường minh.

Luyện tập

Câu 1 (trang 75 sgk Ngữ Văn 9 Tập 2):

a. Câu "Nhà hoạ sĩ tặc lưỡi đứng dậy.", đặc biệt là cụm từ tặc lưỡi cho thấy nhà họa sĩ cũng chưa muốn chia tay anh thanh niên.

b. - Thái độ của cô gái được miêu tả qua các từ ngữ: mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn, vội quay đi → sự ngượng ngùng, đành phải nhận lại chiếc khăn và muốn giấu đi sự xấu hổ của mình.

   - Thì ra, vì cảm mến, cô gái định để lại chiếc khăn mùi soa lại cho người thanh niên làm kỉ vật nhưng anh ta không hiểu, tưởng cô bỏ quên nên đã thật thà đem trả lại. Những điều này được tác giả khéo léo ngụ ý.

Câu 2 (trang 75 sgk Ngữ Văn 9 Tập 2):

“Tuổi già cần nước chè: ở Lào Cai đi sớm quá” là câu có hàm ý, có thể hiểu là : Khi đi, ông hoạ sĩ chưa kịp uống nước chè.

Câu 3 (trang 75 sgk Ngữ Văn 9 Tập 2):

   - Câu chứa hàm ý: - Cơm chín rồi!

   - Hàm ý: Ông vô ăn cơm đi!

Câu 4 (trang 76 sgk Ngữ Văn 9 Tập 2):

Câu "Hà, nắng gớm, về nào..." là câu nói lảng.

Câu "Tôi thấy người ta đồn..." là câu bị chen ngắt ngang.

Hai câu này không phải là câu mang hàm ý.

Soạn bài: Nghĩa tường minh và hàm ý

I. Phân biệt nghĩa tường minh và hàm ý

Câu 1: Câu "Trời ơi, chỉ còn có năm phút!" không chỉ thông báo về thời gian mà còn cho thấy anh thanh niên bộc lộ sự luyến tiếc nhưng không thể nói thẳng ra. Có thể vì ngại ngùng, không muốn người khác thấy tình cảm của mình; có thể vì tế nhị hay do cách nói. Đây là câu mang nghĩa hàm ý.

Câu 2: Câu nói - Ô! Cô còn quên chiếc mùi xoa đây này! Không chứa ẩn ý, là câu mang nghĩa tường minh.

II. Luyện tập

Câu 1:

a. Câu "Nhà hoạ sĩ tặc lưỡi đứng dậy.", đặc biệt là cụm từ tặc lưỡi. Người kể chuyện không nói rõ là người hoạ sĩ cũng chưa muốn chia tay, nhưng qua hình ảnh này, người đọc hiểu được điều đó.

b.

- Thái độ của cô gái được miêu tả qua các từ ngữ: mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn, vội quay đi. Những từ ngữ này cho thấy cô gái rất ngượng, đành phải nhận lại chiếc khăn và muốn giấu đi sự xấu hổ của mình.

- Thì ra, vì cảm mến, cô gái định để lại chiếc khăn mùi soa lại cho người thanh niên làm kỉ vật nhưng anh ta không nghĩ ra, tưởng cô bỏ quên nên đã thật thà đem trả lại. Những điều này được tác giả khéo léo ngụ ý.

Câu 2: "Tuổi già cần nước chè: ở Lào Cai đi sớm quá là câu có hàm ý, có thể hiểu là: Khi đi, ông hoạ sĩ chưa kịp uống nước chè.

Câu 3:

- Câu chứa hàm ý: - Cơm chín rồi!

- Hàm ý: Ông vô ăn cơm đi.

Câu 4:

Câu "- Hà, nắng gớm, về nào…" là câu nói lảng;

Câu "- Tôi thấy người ta đồn…" là câu bị chen ngắt ngang.

Hai câu này không phải là câu mang hàm ý.