Soạn bài: Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu

Hướng dẫn soạn bài

Bố cục:

   - Đoạn 1 (Từ đầu … vẫn bị giam trong tù) : Lời hứa của Va-ren với Phan Bội Châu.

   - Đoạn 2 (tiếp … không hiểu Phan Bội Châu) : Cuộc gặp gỡ giữa Va-ren và Phan Bội Châu.

   - Đoạn 3 (còn lại) : Thái độ Phan Bội Châu qua lời các nhân chứng.

Câu 1 (trang 94 sgk Ngữ Văn 7 Tập 2):

   Đây là một truyện ngắn kí sự nhưng thực tế là hư cấu. Do tác giả tưởng tượng và sáng tạo từ sự việc trước khi sang Đông Dương nhậm chức, Va-ren có tuyên bố sẽ quan tâm tới Phan Bội Châu.

Câu 2 (trang 94 sgk Ngữ Văn 7 Tập 2):

   a. Va-ren đã hứa sẽ chăm sóc vụ Phan Bội Châu.

   b. Đó là lời hứa dối trá nhằm trấn an công luận – thực chất là một trò lố. Cụm từ “nửa chính thức hứa” và câu hỏi của tác giả “giả thử cứ cho rằng … sẽ “chăm sóc” …” cho thấy thái độ châm biếm sâu cay để lật tẩy bộ mặt giả dối của Va-ren. Những tên quan thực dân đã hứa rất nhiều nhưng không bao giờ giữ lời hứa.

Câu 3 (trang 94 sgk Ngữ Văn 7 Tập 2):

   a. Tác giả sử dụng số lượng lời văn lớn để khắc họa tính cách Va-ren, hình thức ngôn ngữ trần thuật. Còn với Phan Bội Châu sự im lặng là nét điển hình. Đây là một cách viết vừa tả vừa gợi, rất thâm thúy, sinh động và lí thú.

   b. Những lời lẽ có tính độc thoại của Va-ren trước Phan Bội Châu thể hiện sự vuốt ve, dụ dỗ, bộc lộ tính cách nham hiểm, thâm độc.

   c. Sự im lặng của Phan Bội Châu cùng lời bình của tác giả thể hiện sự phớt lờ, thái độ khinh bỉ và bản lĩnh của Phan Bội Châu trước kẻ thù.

Câu 4 (trang 94 sgk Ngữ Văn 7 Tập 2):

   Có thể dừng lại vì đến đó câu chuyện cũng khá trọn vẹn. Nhưng nếu có thêm lời bình sẽ tạo nên khách quan hơn (do có thêm lời của nhân chứng), tính cách và thái độ của Phan Bội Châu cũng được tô đậm, tư thế được nâng cao hơn.

Câu 5* (trang 95 sgk Ngữ Văn 7 Tập 2):

   Giá trị của lời tái bút : là hành động đối phó mạnh mẽ – nhổ vào mặt Va-ren. Phối hợp lời kết với lời tái bút tỏ rõ thái độ khinh bỉ kẻ thù. Cách dẫn chuyện hóm hỉnh, thú vị, làm tăng ý nghĩa.

Câu 6 (trang 95 sgk Ngữ Văn 7 Tập 2):

   - Tính cách nhân vật Va-ren : gian trá, lố bịch, ba hoa, huênh hoang đại diện cho thực dân Pháp phản động ở Đông Dương.

   - Tính cách Phan Bội Châu : kiên cường, bất khuất, luôn tỉnh táo đại diện cho khí phách dân tộc Việt Nam.

Luyện tập

Câu 1 (trang 95 sgk Ngữ Văn 7 Tập 2):

   - Thái độ của tác giả với Phan Bội Châu : kính phục, ca ngợi sự kiên định, bất khuất, lòng yêu nước vĩ đại của nhà cách mạng.

   - Điều đó được thể hiện trong bài văn : “bậc anh hùng, vị thiên sứ, đấng xả thân vì độc lập, được hai mươi triệu con người trong vòng nô lệ tôn sùng”.

Câu 2* (trang 95 sgk Ngữ Văn 7 Tập 2):

   Nghĩa cụm từ “những trò lố” : là những trò hề lố bịch của Va-ren. Đó là lời hứa chăm sóc cụ Phan Bội Châu và những lời dụ dỗ trong nhà ngục bị đáp trả bằng sự im lặng khinh bỉ.

Soạn bài: Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu - Nguyễn Ái Quốc

Xem thêm: Tóm tắt: Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu

Bố cục:

   + - Phần 1 (từ đầu đến "Phan Bội Châu vẫn bị giam trong tù"): phần mở đầu, giới thiệu hoàn cảnh cuộc gặp gỡ của Va-ren và Phan Bội Châu.

   + - Phần 2 (tiếp theo đến "Va-ren không hiểu (Phan) Bội Châu"): phần diễn biến, cuộc gặp gỡ giữa hai nhân vật.

   + - Phần 3 (đoạn còn lại): phần kết, hành động của Phan Bội Châu sau khi cuộc gặp chấm dứt qua lời các nhân chứng.

Hướng dẫn soạn bài

Câu 1 (trang 94 sgk ngữ văn 7 tập 2)

Truyện ngắn có tính chất kí sự, nhưng thực tế đây là hư cấu, do:

   + Tác giả tưởng tượng và sáng tạo từ việc trước khi Va- ren nhậm chức có tuyên bố sẽ quan tâm tới Phan Bội Châu

Câu 2 (trang 94 sgk ngữ văn 7 tập 2)

a, Do sức ép công luận Pháp, Đông Dương, Va- ren hứa sẽ chăm sóc vụ Phan Bội Châu

b, Thực chất đó là lời dối trá nhằm trấn an công luận, nhân dân Việt Nam đang đấu tranh đòi thả Phan Bội Châu

- Van- ren hứa một cách “nửa chính thức”: hứa ỡm ờ, hứa không nhất thiết phải thực hiện

- Tác giả đặt câu hỏi: “giả thử… và ra làm sao” là sự nhận rõ bản chất, bộ mặt thật của tên quan thực dân lừa lọc

   + Vì: Trong quá trình cai trị bọn thực dân vơ vét, bóc lột tàn tệ, chúng lấy người dân làm bia đỡ đạn

   + Chúng hứa rất nhiều nhưng không thực hiện.

Bài 3 (trang 94 sgk ngữ văn 7 tập 2)

- Nhân vật được xây dựng theo quan hệ tương phản, đối lập:

   + Va- ren ( kẻ bất lương thống trị) >< Phan Bội Châu ( người cách mạng vĩ đại đang thất thế)

   + Tác giả dùng nhiều ngôn ngữ trần thuật để khắc họa tính cách Va- ren

   + Đối lập với Va- ren là Phan Bội Châu luôn im lặng, điềm tĩnh

→ Cách viết vừa tả, vừa gợi sinh động, thâm thúy

- Trong cuộc thoại tưởng tượng giữa Va-ren và Phan Bội Châu thì chỉ có Va- ren nói, Phan Bội Châu im lặng

   + Ngôn ngữ Va-ren là độc thoại

- Ngôn ngữ, lời nói, cử chỉ của Varen chứng tỏ:

   + Qua lời nói, cử chỉ bộc lộ y là người nham hiểm, thâm độc

   + Không ngừng ngọt nhạt, dụ dỗ, lừa phỉnh một cách bịp bợm, trắng trợn

- Ngược lại, Phan Bội Châu ngoan cường, điềm đạm

Câu 4 (trang 94 sgk ngữ văn 7 tập 2)

Truyện không thể kết thúc ở: “…cũng như Va-ren không hiểu Bội Châu”

- Truyện sẽ kém thú vị, hấp dẫn nếu không có lời bình hấp dẫn và sắc sảo của tác giả

- Chữ “không hiểu” được giải thích một nửa ( không phải vì không hiểu tiếng nói của nhau vì đã có thông ngôn), bỏ ngỏ để độc giả tự ngẫm.

- Ý nghĩa chi tiết đoạn kết:

   + Phan Bội Châu vẫn giữ im lặng thể hiện thái độ khinh bỉ trước sự ba hoa, khoác lác của Varen

   + Sự im lặng của Phan Bội Châu cho thấy bản lĩnh kiên cường trước tên Toàn quyền Đông Dương

Câu 5 (trang 94 sgk ngữ văn 7 tập 2)

- Trích dẫn lời của anh lĩnh dõng tạo cảm giác câu chuyện khách quan

- Theo lời anh lính dõng, anh ta thấy “đôi ngọn râu mép người tù nhếch lên một chút rồi lại hạ xuống ngay”, quả quyết Phan Bội Châu đã nhổ vào mặt Va-ren

⇒ Khí chất kiên cường của Phan Bội Châu, ông coi Va-ren chỉ là đứa trẻ

Câu 6 (trang 94 sgk ngữ văn 7 tập 2)

- Tính cách Va-ren:

   + Gian trá, lố bịch, đại diện cho thực dân Pháp phản động ở Đông Dương

   + Phan Bội Châu kiên cường, bất khuất, xứng đáng là vị anh hùng xả thân vì nghĩa lớn, tiêu biểu cho khí phách dân tộc

⇒ Truyện khắc họa được hai nhân vật có tính cách đại diện cho hai lực lượng xã hội hoàn toàn đối lập ở nước ta thời Pháp thuộc

Luyện tập

Bài 1 (trang 95 sgk ngữ văn 7 tập 2)

- Tác giả không trực tiếp đưa ra lời bình luận nào cụ thể về Phan Bội Châu

- Thông qua thủ pháp tương phản, đối lập làm nổi bật tư chất kiên định và lòng yêu nước của Phan Bội Châu

→ Tác giả yêu mến, trân trọng, cảm phục tác giả đối với người chiến sĩ cách mạng kiên cường, bất khuất

Bài 2 (trang 95 sgk ngữ văn 7 tập 2)

Nghĩa cụm từ “những trò lố” mang ý nghĩa khái quát sâu sắc:

   + “Trò”: có ý mỉa mai, châm biếm

   + “Lố”: lố bịch, giả tạo đến kệch cỡm

   + Những trò lố: những trò bịp bợm của Va-ren diễn trong cuộc đối thoại với Phan Bội Châu chuốc lấy thất bại và sự khinh bỉ của người tù cách mạng.

Ý nghĩa - Nhận xét

    - Qua tác phẩm, học sinh thấy được hình ảnh hai nhân vật với hai tính cách đại diện cho hai lực lượng xã hội hoàn toàn đối lập nhau ở nước ta thời Pháp thuộc. Nếu Va-ren gian trá, lố bịch, đại diện cho thực dân Pháp phản động ở Đông Dương thì Phan Bội Châu kiên cường, bất khuất, xứng đáng là bậc anh hùng, vị thiên sứ, đấng xả thân vì độc lập, tiêu biểu cho khí phách dân tộc Việt Nam.

    - Học sinh phân tích được đặc sắc nghệ thuật trong tác phẩm: giọng văn sắc sảo, hóm hỉnh, khả năng tưởng tượng, hư cấu bậc thầy.

Soạn bài: Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu - Nguyễn Ái Quốc