Soạn bài tìm hiểu phép lập luận phân tích và tổng hợp
Câu 1: Trước khi nêu thế nào là trang phục đẹp, tác giải đưa ra một vài hiện tượng ăn mặc không đẹp ( mặc quần áo chỉnh tề mà lại đi chân đất hoặc đi giày có bít đầy đủ nhưng phanh hết cúc áo, lộ cả da thịt ra trước mắt mọi người). Đây là cách mở bài theo lối phản đề. Từ những hiện tượng ăn mặc không đẹp tác giải trình bảy quan niệm thế nào là ăn mặc đẹp.
Bài viết đã dùng phép lập luận phân tích khi trình bày hai qui tắc ngầm khi ăn mặc mọi người phải theo cho phù hợp với văn hóa xã hội: quy tắc Ăn cho mình, mặc cho người” qui tác “ Y phục xứng kì đức”. Mỗi quy tắc trên được trình bày trong một hoặc hai đoạn. Tác giả đưa ra các cách ăn mặc không phù hợp với hoàn cảnh xung quanh để chứng minh cho qui tắc : “ Ăn cho mình, mặc cho người” (đi đám cưới không thể ăn mặc lôi thôi, lếch thếch, mặt nhọ nhem, chân tay lấm bùn, ở trong hang sâu một mình cô gái không cần mặc váy xòe, váy ngắn, tô mắt xanh, môi đỏ …) . Tác giải dùng nhiều lí lẽ để bàn luận cái đẹp của ăn mặc cho phù hợp hay không phù hợp hoàn cảnh hung và riêng chứng minh cho qui tắc “ Y phục là kì đức”.
Câu 2: Sau khi trình bày hai qui tắc ngầm về trang phục, đoạn cuối của bài trình bày kết luận rút ra (Thế mới biết, trang phục hợp văn hóa, hợp đạo đức, hợp môi trường mới là trang phục đẹp). Cách làm này là theo phép lập luận tổng hợp.
Luyện tập
1. Để sáng tỏ luận điểm : “Học vấn không chỉ là chuyện đọc sách, nhưng đọc sách rốt cuộc là một con đường quan trọng của học vấn”; tác giải đã phân tích như sau:
- Nếu ra luận điểm cơ bản làm tiền đề cho lập luận: học vấn là của nhân loại. Sách là nơi ghi chép và lưu truyền học vấn, kho báu tinh thần nhân loại.
- Đưa ra giả thiết: muốn tiến lên phía trước phải đọc sách để chiếm lĩnnh thành tựu nhân loại đã đạt được trog quá khứ (câu bắt đầu bằng từ Nếu ….)
- Đưa ra giả thiết: khôgnđọc sách là xóa bỏ thành tựu nhân loại đã đạt được trong quá khứ sẽ lùi điểm xuất phát hàng nghìn năm (câu bắt đâu bằng từ Nếu ….)
- Từ luận điểm cơ bản làm tiền đề cho lập lụa và hai giả thiết, tác giả đi đến kết luận: Cần đọc sách, đọc sách là sự chuẩn bị để đi trên con đường học vấn. Kết luận này được trình bày trong đoạn tiếp theo.
2. Phân tích lí do phải chọn sách đọc, tác giải nêu ý kiến:
- Sách nhiều khiến người ta không chuyên sâu. Chọn sahcs mà đọc cho kĩ, vừa đọc vừa nghiền ngẫm mới có tác dụng.
- Sách nhiều dễ bị lạc hướng. chọn sách quan trọng, cơ bản để đọc, không cần đọc nhiều.
3. Tác giải phân tích cách đọc như sau:
- Đoc sách không cần nhiều.
- Quan trọng nhất là chọn tinh, đọc cho kĩ.
+ Đọc 10 quyển sách không quan trọng không bằng đọc kĩ mười lần một quyển sách quan trọng.
+ Đọc ít mà kĩ sẽ tạo thành nếp suy nghĩ sâu xa, tích lũy dần dần tri thức.
+ Đọc sách không phải để trang trí bộ mặt như kẻ trọc phú khoe mình. Đó là cách đọc sách tự lừa dối mình, thể hiện phẩm chất tầm thường thấp kém.
- Phải đọc cả hai loại sách: sách thường thức và sách chuyên môn. Không nên coi thường sách thường thức vì nó tạo nên văn hóa rộng cho chuyên môn sâu. Có những vậy mới có tri thức vững vàng.
4. Phân tích là cách trình bày các khía cạnh khác nhau xung quanh một vấn đề, một sự vật ( bàn về đọc sách là bàn về tầm quan trọng của việc đọc sách với việc tích lũy học vấn, là bàn về việc chọn sách để đọc, là bàn về cách đọc sách). Từ đó người đọc hiểu được nội dung của vấn đề, sự vật.