Soạn bài: Từ tượng hình, từ tượng thanh

Đặc điểm, công dụng

a.

   – Từ tượng hình: móm mém, xồng xộc, vật vã, rữ rượi, xộc xệch, sòng sọc.

   - Từ tượng thanh: hu hu, ư ử .

b. Tác dụng:

   Gợi được hình ảnh, âm thanh cụ thể, sinh động, có giá trị biểu cảm cao.

Luyện tập

Câu 1 :

   - Từ tượng hình: rón rén, lực điền, chỏng quèo .

   - Từ tượng thanh: soàn soạt, bịch, bốp, nham nhảm .

Câu 2 :

   Năm từ tượng hình tả dáng đi của người: lom khom, thoăn thoắt, khệnh khạng, thướt tha, khúm núm ,...

Câu 3 : Phân biệt ý nghĩa:

   - Ha hả: tiếng cười to, sảng khoái.

   - Hì hì: cười vẻ đang thẹn thùng e thẹn.

   - Hô hố: cười to, có vẻ thô lỗ.

   - Hơ hớ: cười to, thoải mái, không che đậy, ...

Câu 4 : Đặt câu:

   - Lắc rắc vài hạt mưa.

   - Nước mắt rơi lã chã.

   - Những nụ hoa lấm tấm nở.

   - Đường núi khúc khuỷu rất khó đi.

   - Những bóng đèn lập lòe góc tối.

   - Chiếc đồng hồ tích tắc kêu.

   - Mưa rơi lộp bộp trên mái hiên.

   - Con vịt bầu lạch bạch đi về chuồng.

   - Người đàn ông nói giọng ồm ồm.

   - Nước chảy ào ào từ vách núi.

Câu 5* : Một số bài thơ sử dụng từ tượng hình, tượng thanh:

   - Chú bé loắt choắt

   Cái xắc xinh xinh

   Cái chân thoăn thoắt

   Cái đầu nghênh nghênh.

            (Lượm – Tố Hữu)

   - Lom khom dưới núi tiều vài chú

   Lác đác bên sông chợ mấy nhà.

      (Qua Đèo Ngang – Bà Huyện Thanh Quan)

Soạn bài: Từ tượng hình, từ tượng thanh

I Đặc điểm, công dụng

Câu hỏi:

a, Trong những từ in đậm trên, những từ nào gợi hình ảnh, dáng vẻ, trạng thái của sự vật, những từ nào miêu tả âm thanh của tự nhiên, của con người?

b, Những từ gợi tả hình ảnh, dáng vẻ, trạng thái hoặc mô phỏng âm thanh như trên có tác dụng gì trong văn miêu tả và tự sự.

a, Những từ in đậm trên, từ gợi hình ảnh dáng vẻ, trạng thái của sự vật: món mém, xồng xộc, rũ rượi, vật vã, xộc xệch, sòng sọc

Những từ miêu tả âm thanh của tự nhiên, con người: hu hu, ư ử.

b, Những từ ngữ gợi tả dáng vẻ, trạng thái, âm thanh như trên có tác dụng gợi hình ảnh cụ thể, sinh động mang lại giá trị biểu cảm cao.

Luyện tập

Bài 1 ( trang 49 sgk Ngữ Văn 8 tập 1)

Từ tượng hình, từ tượng thanh trong những câu sau (trích từ Tắt đèn Ngô Tất Tố)

- Từ tượng hình: rón rén, lẻo khẻo, chỏng quèo

- Từ tượng thanh: soàn soạt, nham nhảm, bịch, bốp

Bài 2 (trang 50 sgk Ngữ Văn 8 tập 1)

5 từ tượng hình gợi tả dáng đi của người: lom khom, lon ton, thoăn thoắt, lù đù, chập chững…

Bài 3 (trang 50 sgk Ngữ Văn 8 tập 1)

Theo từ điển tiếng Việt của Hoàng Phê chủ biên:

- Ha hả: gợi tả tiếng cười to, tỏ ra khoái chí, thỏa mãn

- Hì hì: mô phỏng tiếng cười phát ra đằng mũi, âm thanh nhỏ, biểu lộ sự thích thú, có vẻ hiền lành

- Hô hố: mô phỏng tiếng cười to và thô lỗ, khó nghe, gây cảm giác khó chịu cho người khác.

- Hơ hớ: mô phỏng tiếng cười tự nhiên, thoải mái, không cần giữ gìn

Bài 4 ( trang 50 sgk Ngữ Văn 8 tập 1)

- Mưa xuân lắc rắc trên những thảm cỏ non.

- Nước mắt nó lã chã ngắn dài khi phải nghỉ học.

- Con đường ven sườn núi quanh co, khúc khuỷu.

- Mặt ba lấm tấm mồ hôi sau những giờ trên thao trường.

- Bác đồng hồ tích tắc không ngơi nghỉ.

- Buổi chiều trên cánh đồng, bầy vịt lạch bạch về chuồng.

Bài 5 ( trang 50 sgk Ngữ Văn 8 tập 1)

Những bài thơ sử dụng từ tượng thanh, từ tượng hình:

- Bài thơ "Lượm"

Chú bé loắt choắt

Cái xắc xinh xinh

Cái chân thoăn thoắt

Cái đầu nghênh nghênh

- Bài thơ "Nhạc rừng"

Cúc cu! Cúc cu! Chim rừng ca trong nắng

Im nghe! Im nghe! Ve rừng kêu liên miên

Rừng hát gió lay trên cành biếc

Lao xao! Rì rào! Dòng suối uốn quanh làn nước trôi trong xanh

Róc rách! Róc rách nước luồn qua khóm trúc

Lá rơi! Lá rơi! Xoay tròn nước cuốn trôi….