Gấp lại truyện ngắn “Lặng lẽ Sa pa ”của Nguyễn Thành Long lòng ta cứ xao xuyến vấn vương trước vẻ đẹp của những con người ,trước những tình cảm chân thành, nồng hậu trong một cuộc sống đầy tin yêu
Dù được miêu tả ít hay nhiều nhân vật nào của “Lặng lẽ Sa pa” cũng hiện lên với nét cao quí đáng khâm phục.Trong đó anh thanh niên làm công tác khí tượng kiêm vật lý địa cầu đã để lại cho chúng ta nhiều ấn tượng khó phai mờ.
Trước tiên anh thanh niên này đẹp ở tấm lòng yêu đời,yêu nghề ,ở tinh thần trách nhiệm cao với công việc lắm gian khổ của mình.Trong lời giới thiệu với ông hoạ sỹ già và cô gái,bác lái xe gọi anh là “người cô độc nhất thế gian”.Đã mấy năm nay anh “sống một mình trên đỉnh Yên Sơn cao 2600m bốn bề chỉ có cỏ cây và mây mù lạnh lẽo”.Công việc hàng ngày của anh là“đo gió,đo mưa ,đo chấn động mặt đất”rồi ghi chép,gọi vào máy bộ đàm báo về trung tâm.Nhiều đêm anh phải “đối chọi với gió tuyết và lặng im đáng sợ”.Vậy mà anh rất yêu công việc của mình.
Anh quan niệm:“khi ta làm việc ta với công việc là đôi,sao gọi là một mình được?”Anh hiểu rõ : “Công việc của cháu gian khổ thế đấy,chứ cất nó đi,cháu buồn đến chết mất”.Sống một mình nhưng anh không đơn độc bởi “lúc nào tôi cũng có người để trò chuyện.Nghĩa là có sách ấy mà ”.
Tuy sống trong điều kiện thiếu thốn nhưng người thanh niên ấy vẫn ham mê công việc,biết sắp xếp lo toan cuộc sống riêng ngăn nắp, ổn định.Anh nuôi gà, trồng hoa, đọc sách,thỉnh thoảng anh xuống đường tìm gặp bác lại xe cùng hành khách để trò chuyện cho vơi bớt nỗi nhớ nhà.
 
Sống trong hoàn cảnh như thế sẽ có người dần thu mình lại trong nỗi cô đơn.Nhưng anh thanh niên này thật đáng yêu ở nỗi “ thèm người ”,lòng hiếu khách đến nồng nhiệt và sự quan tâm đến người khác một cách chu đáo.Ngay từ những phút gặp gỡ ban đầu ,lòng mến khách ,nhiệt tình của anh đã gây được thiện cảm tự nhiên đối với người hoạ sỹ già và cô kỹ sư trẻ.Niềm vui được đón khách dào dạt trong anh,toát lên qua nét mặt,cử chỉ:anh biếu bác lái xe củ tam thất,mừng quýnh đón quyển sách bác mua hộ,hồ hởi đón mọi người lên thăm “nhà”,hồn nhiên kể về công việc,đồng nghiệp và cuộc sống của mình nơi Sa pa lặng lẽ.Khó người đọc nào có thể quên,việc làm đầu tiên của anh khi có khách lên thăm nơi ở của mình là:hái một bó hoa rực rỡ sắc màu tặng người con gái lần đầu quen biết.Bó hoa cho cô gái ,nước chè cho ông hoạ sỹ già, làn trứng ăn đường cho hai bác cháu…Tất cả không chỉ chứng tỏ đó là người con trai tâm lý mà còn là kỷ niệm của một tấm lòng sốt sắng , tận tình đáng quí .
Công việc vất vả ,có những đóng góp quan trọng cho đất nước nhưng người thanh niên hiếu khách và sôi nổi ấy lại rất khiêm tốn.Anh cảm thấy đóng góp của mình bình thường,nhỏ bé so với bao ngừơi khác.Bởi thế anh ngượng ngùng khi ông hoạ sỹ già phác thảo chân dung mình vào cuốn sổ tay .Con người khiêm tốn ấy hào hứng giới thiệu cho ông hoạ sỹ những người khác đáng vẽ hơn mình:“Không,không ,bác đừng mất công vẽ cháu,để cháu giới thiệu cho bác những người khác đáng vẽ hơn.”Đó là ông kỹ sư ở vườn rau vượt qua bao vất vả để tạo ra củ su hào ngon hơn,to hơn.Đó là “người cán bộ nghiên cứu sét,11 năm không xa cơ quan lấy một ngày”…Dù còn trẻ tuổi,anh thấm thía cái nghiã,cái tình của mảnh đất Sa pa,thấm thía sự hy sinh lặng thầm của những con người đang ngày đêm làm việc và lo nghĩ cho đất nước .
Bằng một cốt truyện khá nhẹ nhàng ,những chi tiết chân thực tinh tế ,ngôn ngữ đối thoại sinh động Nguyễn Thành Long đã kể lại một cuộc gặp gỡ tình cờ mà thú vị nơi Sa pa lặng lẽ.Chưa đầy 30 phút tiếp xúc với anh thanh niên,khiến người hoạ sỹ già thêm suy ngẫm về vẻ đẹp cuộc đời mà mình không bao giờ thể hiện hết được và còn làm cô kỹ sư trẻ lòng bao cảm mến bâng khuâng …
Với truyện ngắn này ,phải chăng nhà văn muốn khẳng định:Cuộc sống của chúng ta được làm nên từ bao phấn đấu,hy sinh lớn lao và thầm lặng?Những con người cần mẫn,nhiệt thành như anh thanh niên ấy, khiến cuộc sống này thật đáng trân trọng,thật đáng tin yêu .

Anh thanh niên – người cô độc nhất thế gian tâm hai mươi bảy tuổi: ” tầm vóc nhỏ bé, nét mặt rạng rỡ”, anh ta sống một mình trên đỉnh núi Yên Sơn cao 2600m, sống quanh năm suốt tháng giữa cây cỏ với mây mù lặng lẽo. Đó là một hoàn cảnh khắc nghiệt nhưng anh ta biệt vượt qua mọi hoàn cảnh để hoàn thành công việc của mình. Công việc của anh ta là ” Làm công tác khí tượng kiêm vật lý địa cầu”, cụ thể là đo gió, tính mây, đo chấn động mạt đất, dự vào việc báo trước thời tiết hàng ngày để phục vụ sản xuất và chiến đấu. Công việc của anh ta thực hiện bốn mùa trong một ngày, một giờ sáng, bốn giờ, mười mổi giờ và mười chín giờ. Anh thanh niên phải làm việc đều đặn, chính xác, đòi hỏi tinh thần trách nhiệm cao dù mưa, nắng, gió, bão, nửa đêm tuyết rơi anh ta cũng phải đi “ốp”. Tuy nhiên cái gian khổ của công việc chưa đáng sợ bằng cái gian khổ của hoàn cảnh sống. Đó là sự cô đơn, vắng vẻ, một mình quanh năm suốt tháng trên đỉnh núi cao không một bóng người, cô đơn đến mức ” thèm người, phải kiếm cơ dừng xe qua đường để gặp người. Quả điều kiện sống và làm việc đó là một thử thách đối với tuổi trẻ, vốn khát khao hoạt động nhưng anh ta đã biết vượt qua hoàn cảnh ấy để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.
 
Dù sống trong hoàn cảnh và điều kiện công việc vô cùng khắc nghiệt nhưng con người anh thanh niên trong ” lặng lẽ Sa Pa” lại toát lên những phẩm chất tốt đẹp. Trước hết đó là ý thức công việc của mình, lòng yếu nghề, thấy được ý nghĩ trong công việc của mình là có ích cho cuộc sống, cho mọi người. Anh không tô đậm gian khổ của công việc nhưng anh muốn nhấn mạnh niềm hạnh phúc khi kịp thời phát hiện ra các đám mây khô mà từ đó không quân ta đã hạ được bao nhiêu phản lực Mỹ trên cầu Hàm Rồng.
Anh ta không chỉ có ý thức trong công việc mà trong anh ta còn có những suy nghĩ, quan niệm hết sức đúng đắn về công việc và cuộc sống. Công việc của anh ta gắn bó với bao nhiêu người. Hàng ngày, cũng phải nói chuyện bốn lần với trung tâm huống chi còn bao người làm việc trong hoàn cảnh khó khăn, cô độc hơn. Chẳng hạn như anh chàng ở đỉnh núi Fhan-xi-păng cao 3142 mét, theo anh ta đó mới là độ cao lý tưởng, vì thế anh ta đã từng quan niệm: “khi ta làm việc ta với công việc là đôi sao gọi là một được, công việc của cháu gắn liền với công việc của bao anh em, đồng chí dưới kia, công việc của cháu gian khổ thế đấy, nhưng nếu vứt đi cháu buồn chết mất”. Chàng trai có suy nghĩ đúng đắn về trách nhiệm, vai trò của mình, từ đó đặt ra mục tiêu hoạt động: ” mình sinh ra là gì, mình đẻ ra ở đâu, mình vì ai mà làm việc”. Thật đáng khâm phục một con người như thế dù còn trẻ tuổi những suy nghĩ rất chín chắn, có hành động vô tư, tháo vát, nhanh nhẹn. Sống một mình trên đỉnh Yên Sơn cao 2600 mét nhưng anh biết tổ chức, sắp xếp một cách khoa học, phong phú về vật chất lẫn tinh thần, một cuộc sống chủ động, có ích cho đời, hãy biết sống cho sự nghiệp chung lớn lao nhưng cũng biết sống cho riêng mình. “anh trồng rau, nuôi gà, một vườn hoa đầy đủ sức màu với hoa lay đơn, hoa thược dược…” Anh rất trọng cái đẹp, điều đó khẳng định vẻ đẹp trong tâm hồn anh. Ngoài ra anh còn biêt sắp xếp nơi ở của mình rất gọn gàng; ” Một căn nhà ba gian sạch sẽ với mấy bộ đàm, bảng biểu thống kê, cuộc đời anh thu gọn ở một góc trái gian với chiếc giường con và là một giá sách”. Khi mời khách lên nhà chơi anh về trước là để pha trà, cắt hoa chứ không phải là gấp ọn ghẽ đồ đạc như ông họa sĩ đã nghĩ.
Cuộc sống của anh ta không cô đơn mà anh ta có những niềm vui tinh thần ngoài công việc đó là công việc đọc sách. Với anh sách là người bạn tâm tình, người bạn ấy không chỉ mang đến cho anh nguồn vui, nguồn kiến thức bổ ích mà còn làm phong phú thêm một tâm hồn say mê khoa học, nghiên cứu. Người cô độc nhất thế gian này còn đáng mến ở sự cởi mở, chân thành, chu đáo, luôn quan tâm tới người khác. Anh luôn khao khát được gặp gỡ, trò chuyện với những người khác vì thế anh đã tặng bó hoa cho cô gái để kỉ niệm lần đầu tiên gặp gỡ, gửi củ tam thất cho vợ bác lái xe khi viết vợ bác ấy vừa ốm dậy, biếu những khách trên xe làn trứng gà đi đường ăn cho đỡ mệt. Ánh luôn tìm mọi cách để có được lý do cần thiết bày tỏ sự quan tâm của đến mọi người. Tấm lòng ấy xuất phát từ cuộc sống vui vẻ, ít giao tiếp hay chính từ sự quý trọng con người của anh. Cuộc sống nơi đỉnh núi cao còn tạo cho người thanh niên một mong ước, một khát khao được gặp gỡ, rất lưu luyến với khách khi chia tay và ẩn chứa trong anh một nỗi ” thèm người”, Anh còn là người giản dị, khiêm tốn, luôn đề cao người khác. Khi biết họa sĩ muốn vẽ mình anh đã từ chối ” không, bác đừng vẽ cháu, cháu sẽ giới thiệu với bác những người đáng vẽ hơn nhiều”. Thực lòng,anh thấy công việc của mình chỉ là nhỏ bé, anh luôn say sưa ca ngợi những người khác như: Ông kỹ sư vườn rau, người cán bộ nghiên cứu sét, anh vẫn cảm thấy thua bố mình khi chưa được đi bộ đội, chưa trực tiếp tham gia ngoài mặt trận. Lời nói thật thà ấy kh0ong những thể hiện lòng khiêm tốn mà còn vẽ ra trước mắt ta một đội ngũ tri thức đang âm thầm ngày đêm làm việc, cống hiến, hi sinh. Sự cống hiến thầm lặng ấy đã giúp cho chúng ta hiểu giá trị của những con người đang âm thầm làm việc, hi sinh bản thân mình vì lợi ích chung. Đó là những gương sáng mà chúng ta cần học tập và noi theo.
Với cách xây dựng nhân vật thông qua hành động, cử chỉ, tác phong, ta thấy hiện lên những người lao động thầm lặng. Kết hợp với nghệ thuật miêu tả hình ảnh, sử dụng nhân hóa, ẩn dụ , tác giả đã khắc họa những con người tiêu biểu chốn Sa Pa cho dù họ không được gọi tên một cách cụ thể, thậm chí anh thanh niên không xuất hiện từ đầu đến cuối tác phẩm nhưng anh vẫn là điểm sáng của toàn bộ câu chuyện, chính anh đã làm cuộc sống của chúng ta tốt đẹp hơn.
Nguyễn Thành Long đã rất thành công khi xây dựng hình tượng nhân vật anh thanh niên, tác giả đã khắc họa được bức chân dung của những con người lao động thầm lặng trong thời kỳ đổi mới. Từ khát vọng của Nguyễn Thành Long, mỗi chúng ta thấy thêm yêu con người, yêu cuộc sống, thấy được trách nhiệm của mình đối với gia đình, với xã hội giống như nhà thơ Tố Hữu đã viết ” Sống là cho đâu chỉ nhận riêng mình”