1/- Điểm giống nhau giữa "Tuyên ngôn độc lập" (Hồ Chí Minh) và "Bình Ngô đại cáo" (Nguyễn Trãi) :
a- Về lịch sử : Cả hai tác phẩm đều được viết vào thời điểm có ý nghĩa lịch sử trọng đại của đất nước: là bản tổng kết kết thúc một thời kỳ đau khổ, tủi nhục bị ngoại xâm giày xéo ( "Bình Ngô đại cáo" của Nguyễn Trãi là kết thúc 10 năm gian khổ kháng chiến chống quân Minh của nghĩa quân Lam sơn; còn "Tuyên ngôn độc lập" của HCM là kết thúc thời kỳ nước ta bị "một cổ 2 tròng" dưới 2 tầng áp bức của thực dân Pháp và phát xít Nhật) , và mở ra một kỷ nguyên mới - kỷ nguyên tự do, độc lập của đất nước !
b- Về thể loại : Cả hai tác phẩm đều thuộc thể văn chính luận có bố cục chặt chẽ (3 phần) lập luận sắc sảo ; lý lẽ hùng hồn, mang tính luận chiến cao ; dẫn chứng rõ ràng cụ thể, chính xác ; tình cảm thiết tha,... . Hai tác phẩm đều có chung ý nghĩa "tuyên bố rộng rãi cho toàn thể nhân dân được biết về nền độc lập tự do của dân tôc".
c- Về nội dung : Cả hai tác phẩm đều có các nội dung cơ bản giống nhau, đều mang giá trị Văn học - nhân văn sâu sắc :
* Hai bản tuyên ngôn đều xuất phát từ tư tưởng nhân đạo của dân tộc : "BNĐC" đứng trên lập trường Nhân nghĩa của dân tộc là "yên dân - trừ bạo" ; còn "TNĐL" thì đứng trên lập trường quan điểm về quyền sống, quyền tự do, độc lập của dân tộc
* Hai bản "tuyên ngôn" đều có nội dung tố cáo tội ác "trời không dung đất không tha" của giặc
* Hai bản "tuyên ngôn" đều có nội dung "lược thuật tóm tắt quá trình chiến đấu của nhân dân vì độc lập tự do" * Hai bản tuyên ngôn đều có lời tuyên bố hòa bình , mở ra một thời kỳ độc lập tự o cho đất nước và ý chí quyết tâm giữ gìn nền tự do độc lập đó
2/- Điểm khác nhau :
a- Về thời đại lịch sử :
* "BNĐC" của NT ra đời vào cuối năm 1427 đầu năm 1428 sau khi chiến thắng quân Minh
* "TNĐL" của HCM ra đời vào ngay khi cách mạng tháng Tám thành công 1945 - thời điểm nóng bỏng đến kết thúc của chiến tranh Thế giới thứ 2.
b- Về thể loại : Cùng mang phong cách của văn chính luận, nhưng :
* "BNĐC" của NT được viết bằng chữ Nôm theo lối văn Biền ngẫu với thể loại "Cáo" dùng để kết thúc chiến tranh (thuộc nền văn học Trung đại) .
* "TNĐL" của HCM thì được viết theo lối văn hiện đại, bằng chữ Quốc ngữ (thuộc nền văn học Hiện đại)
c- Về cơ sở pháp lý :
* "BNĐC" của NT dựa trên lập trường "Nhân nghĩa" của dân tộc Việt Nam (yên dân, trừ bạo)
* "TNĐL" của HCM đứng trên lập trường "quyền bình đẳng, quyền độc lập, tự do của các dân tộc" trên thế giới
d- Về phạm vi ý nghĩa :
* "BNĐC" của NT có phạm vi nội bộ trong nước Đại Việt, chỉ "xa gần bá cáo / Ai nấy đều hay" ...
* "TNĐL" của HCM ngoài việc tuyên bố trước toàn thể dân tộc Việt Nam, mà còn có ý nghĩa tuyên bố với toàn thế giới về độc lập chủ quyền của dân tộc Việt Nam và ngăn chận cả âm mưu tái xâm lược Việt Nam của thực dân Pháp !
Ở thời điểm này, tại biên giới phía Bắc, Mỹ đứng sau quân Tàu -Tưởng đang lăm le tràn vào nước ta núp dưới bóng của tổ chức Vệt Nam quốc dân Đảng. Tại phía Nam, lính viễn chinh Pháp đang núp sau quân đội Anh vào giải giáp vũ khí của Nhật . Thực dân Pháp lại tuyên bố rằng : Đông Dương là thuộc địa của Pháp bị Nhật chiếm, nay Nhật đã đầu hàng, vậy Đông Dương đương nhiên thuộc quyền "bảo hộ" của người Pháp..."TNĐL" đã cương quyết bác bỏ luận điệu đó của Pháp !