Trong số 20 thiên (gọi là truyện ngắn) của Truyền kì mạn lục, Nguyễn Dữ đã dành tới 11 thiên viết về người phụ nữ. Trong đó có 8 thiên, người phụ nữ là nhân vật chính, trung tâm của câu chuyện. Đây là lần đầu tiên trong văn học, người phụ nữ đã chiếm một địa vị danh dự. Chính từ niềm yêu thương và cảm thông sâu sắc đối với cuộc đời và số phận của người phụ nữ mà Nguyễn Dữ đã dành tâm huyết của mình cho chủ đề này. Viết về người phụ nữ, nhà văn muốn hướng đến 3 nguồn cảm hứng, ba nguồn khát vọng lớn ở họ: khát vọng tình yêu lứa đôi, khát vọng giải phóng nhu cầu tình cảm bản năng và khát vọng hạnh phúc gia đình. Bài viết này, chúng tôi đặc biệt quan tâm tới nguồn cảm hứng thứ ba: khát vọng hạnh phúc gia đình. Vì chính từ khát vọng này mới dẫn đến vấn đề bạo lực trong gia đình đối với người phụ nữ. Trong số đó, Chuyện người con gái Nam Xương (Nam Xương nữ tử lục) là truyện tiêu biểu nhất cho nội dung này. Qua câu chuyện này, người đời sau đã có được một bài học lớn về vấn đề xây dựng và gìn giữ hạnh phúc gia đình. Có được hạnh phúc đã là sự may mắn với ai kia nhưng giữ gìn, duy trì hạnh phúc ấy được lâu dài mới là điều gian nan, đòi hỏi sự cố gắng của cả hai phía. Cho đi điều gì sẽ nhận về như vậy. Vợ chồng nên hiểu tính nết của nhau. Vũ nương đáng ra khi biết chồng là người hay ghen thì không nên nói dối con mình về chuyện cái bóng. Và người chồng kia, đầu gối tay ấp bên người vợ của mình chả nhẽ lại không hiểu được những sự tốt đẹp của cô ấy sao? Chúng ta không cấm anh ta ghen, nhưng ghen mù ghen quáng thì thật đáng phê phán. Phận liễu yếu đào tơ như thế, người ta đã quỳ gối xuống mà cầu xin, sao không cho một cơ hội thanh minh, giải thích? Phật nói một tên kẻ cướp cũng có khả năng thành Phật kia mà, huống hồ người phụ nữ Nam Xương chỉ mới mang tiếng xấu chứ lòng dạ tựa trăng rằm. Đã sợ người phụ nữ đi ra khỏi nhà là loạn sao còn đánh đuổi đi. Thiết nghĩ, vợ và chồng dù có yêu nhau đến mấy mà chẳng biết tính của nhau thì bi kịch sớm muộn cũng đến gõ cửa. Còn người phụ nữ, tại sao nhỉ, cứ muôn đời là vậy, hi sinh và bao dung. Họ xứng đáng được chúng ta tôn trọng, kính trọng và họ phải được hưởng hạnh phúc. Đọc Chuyện người con gái Nam Xương, chúng tôi cứ bị ám ảnh mãi một điều: có được một người phụ nữ, một người vợ tuyệt vời như Vũ Thị Thiết mà không biết trân trọng và nâng niu, giữ gìn, bảo vệ, Trương Sinh quả đúng là kẻ có mắt như mù vậy.