Truyện Thần đồng Đất Việt

Thần đồng Đất Việt là một bộ truyện tranh thiếu nhi nhiều tập của Việt Nam, tập truyện đầu tiên mang tên Pháp sư gọi bưởi được Nhà xuất bản Trẻ phát hành ngày 16 tháng 2 năm 2002. Ban đầu tác phẩm được thực hiện bởi tác giả Lê Linh và Công ty Phan Thị. Sau khi sáng tác truyện một thời gian, Lê Linh đã ngừng việc sáng tác bộ truyện tranh này, và hiện tại việc sáng tác truyện cũng như các tác phẩm liên quan do công ty Phan Thị phụ trách. Bộ truyện trước đây được phát hành bởi Nhà xuất bản Trẻ, tiếp đó là Nhà xuất bản Văn hóa Sài Gòn, Nhà xuất bản Thời Đại (Từ tập 130 đến tập 153), Nhà xuất bản Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh (từ tập 154 đến tập 168) và nay là Nhà xuất bản Dân Trí (từ tập 169 trở đi). Với trên 100 tập truyện cùng với các bộ truyện tranh liên quan như Thần đồng Đất Việt Khoa Học, Thần đồng Đất Việt Mỹ thuật và Thần đồng Đất Việt Toán Học,Thần Đồng Đất Việt Hoàng Sa-Trường Sa, đây được coi là bộ truyện tranh Việt Nam dài nhất và thành công nhất cho đến thời điểm hiện tại. Trung bình một tháng một tập truyện Thần Đồng Đất Việt (tranh đen trắng) mới và ba tập truyện tranh màu Thần Đồng Đất Việt liên quan (gồm Khoa học, Toán học và Mỹ thuật) được phát hành.



Nội dung
Cốt truyện
Truyện lấy bối cảnh là thời Hậu Lê, nhưng những sự kiện xảy ra trong truyện không trùng lặp với những sự kiện xảy ra trên thực tế. Tuy vậy, hầu hết những sự kiện chính xảy ra trong Thần Đồng Đất Việt đều dựa trên những câu truyện, điển tích lịch sử có thật của Việt Nam. Tác phẩm này kể lại những câu chuyện về cuộc đời của Lê Tí, một Trạng nguyên của Đại Việt cùng với những người bạn thân của cậu là Sửu Ẹo, Dần Béo và Cả Mẹo. Sự ra đời của Trạng Tí cũng không bình thường. Kiếp trước cậu vốn là một bậc thần tiên có kiến thức uyên bác trên Thiên Đình, sau đó được đầu thai xuống trần gian để giúp đỡ Đại Việt. Mẹ của Tí là bà Hai hậu, sau khi đi cày về mệt mỏi đã ngồi lên một hòn đá để nghỉ ngơi và có mang rồi sau đó sinh ra cậu.

Từ nhỏ, Tí đã thể hiện mình là một người con hiếu thảo, ham học và có trí thông minh hơn người. Ngay cả Đồ Kiết, thầy dạy của cậu cũng phải ngạc nhiên về kiến thức của cậu. Ở làng Phan Thị, với tài trí của mình, cậu cũng đã giúp mẹ, các bạn của mình và những người dân trong làng giải quyết nhiều vấn đề khó khăn. Vượt qua ba kì thi Hương, Hội, Đình một cách xuất sắc, cậu trở thành trạng nguyên nhỏ tuổi nhất của Đại Việt. Sau đó, cậu cũng được Đại Minh công nhận là Lưỡng Quốc Trạng nguyên.

Tí cùng Sửu, Dần và Cả Mẹo cũng đã có công lớn trong việc phò trợ vua Lê chống lại sự xâm lược của Đại Minh và đối phó với các sứ thần mà Đại Minh cử sang. Trong triều đình, cậu là một vị quan thanh liêm chính trực nên được công chúa Phương Thìn yêu mến, nhưng cũng chính vì vậy mà cậu luôn bị Tể Tướng Tào Hống và những người trong gia đình là hai đứa con ông coi là cái gai trong mắt và tìm mọi cách để hạ nhục cậu, tuy nhiên trong phần lớn các câu chuyện cậu là người chiến thắng. Cũng nhờ tài trí vượt bậc, Trạng Tí được vua tin tưởng giao trọng trách đi sứ Bắc Quốc nhiều lần. Ở đó, Tí cũng gặp phải nhiều khó khăn do vua Bắc Quốc và Vương Thừa Tướng tạo ra nhằm ám hại cậu và làm tổn hại uy tín Đại Việt, thậm chí có lần suýt chút nữa thì cậu thiệt mạng. Tuy đã ra làm quan nhưng đôi lúc cậu vẫn được vua cho phép về quê để chăm sóc mẹ và giúp đỡ dân làng. Và tất nhiên, tài trí và sự giúp đỡ nhiệt tình từ những người bạn tốt đã giúp những người dân rất nhiều.

Bối cảnh truyện
Tổng quan
Như đã nói, truyện tranh Thần đồng Đất Việt lấy bối cảnh là thời Hậu Lê, dưới triều đại vua Lê Thánh Tông. Truyện sử dụng những bối cảnh chính là làng Phan Thị, Kinh thành Thăng Long và Bắc Quốc (triều Minh). Ngoài ra còn một số ngôi làng, vùng đất khác thuộc Đại Việt và vương quốc Chăm-pa,... Tuy các bối cảnh truyện đã được tinh chỉnh mang phong cách của truyện tranh nhưng phần nào đã tái hiện những đường nét trong kiến trúc và không gian tự nhiên của Việt Nam xưa. Bên cạnh đó, những nét văn hóa truyền thống như các trò chơi dân gian, các nghi lễ, ẩm thực,... cũng được đưa vào những trang truyện khiến chúng trở nên sinh động, gần gũi hơn.

Làng Phan Thị
Tên gọi của làng lấy từ tên của công ty phát triển Thần đồng Đất Việt, Phan Thị. Đây là nơi mà đa phần các nhân vật chính (như Trạng Tí, Sửu Ẹo, Dần Béo, Cả Mẹo, Tiểu Tỵ, Ngọ Bà Chằn & Dậu Rách) của bộ truyện được sinh ra lớn lên và sinh sống (trừ Hộ Vệ Quan Dương Bá Tuất, Công Chúa Đại Việt Phương Thìn, Công Chúa Bắc Quốc Thiên Thân & Thái Tử Bắc Quốc Thiên Hợi). Các địa điểm trong làng thường xuyên xuất hiện là nhà Trạng Tí, lớp học Đồ Kiết, quán cơm Tám Tiền, Phủ Bá hộ Mão, đình làng... Bối cảnh này xất hiện ngay trong tập đầu tiên của bộ truyện này và xuất hiện trong phần lớn các tập truyện.

Kinh thành Thăng Long
Bối cảnh này xuất hiện lần đầu tiên trong tập truyện 25: Náo loạn Kinh Thành, tập truyện đặc biệt được in bằng năm màu sắc khác nhau. Các nhân vật chính Tí, Sửu ẹo, Dần Béo, Cả Mẹo và Đồ Kiết lên kinh dự thi Đình. Sau này, khi trạng Tí làm quan, bối cảnh này được sử dụng ngày một nhiều, đặc biệt là cảnh trong Hoàng thành, nơi vua và các quan lại điều hành đất nước và tiếp đón các sứ giả.

Bắc Quốc (triều Minh)
Bối cảnh được sử dụng lần đầu trong tập 49: Tung hoành đất Bắc, khi trạng Tí và các bạn được giao phó sang kinh đô Bắc Quốc làm sứ giả và sau đó họ cũng quay trở lại một vài lần. Bối cảnh này cũng được sử dụng trong các tập truyện nói về cuộc xâm lược Đại Việt của Bắc Quốc, là nơi Vua Minh và Vương Thừa Tướng đưa ra các âm mưu nhằm đánh bại Đại Việt.

Làng Đỗ Thị
Là một ngôi làng nằm cạnh làng Phan Thị. Là "Kẻ thù, đối thủ" không đội trời chung với làng Phan Thị (vì người dân ở ngôi làng này với người dân ở làng Phan Thị vốn không ưa thích & rất thù ghét nhau). Người dân sống ở nơi đây thường xuyên hay gây hấn, sinh sự và kiếm chuyện với làng Phan Thị, nhưng cuối cùng lại thường hay bị Trạng Tí & những người bạn ra tay trừng trị thích đáng. Được xuất hiện đầu tiên ở tập 42: Ngôi làng xấu tính.

Làng Xảo Thị
Là một ngôi làng nằm gần làng Phan Thị. Được xuất hiện đầu tiên ở tập 130: Cuộc Chiến Lá Dong.

Câu lạc bộ Trạng và Bạn
Mỗi kì truyện được phát hành đều có một nội dung đi kèm ở cuối truyện, nhằm mục đích bổ trợ thông tin liên quan đến tập truyện và kết nối độc giả mang tên Câu lạc bộ Trạng và Bạn. Mở đầu sẽ là tiểu sử nhân vật và tóm lược các sự kiện mà tập truyện đó sử dụng làm cốt truyện. Bên cạnh đó là các trò chơi nhỏ như ô chữ, vẽ tranh, giải đố,... dựa vào các kiến thức được trang bị trong mỗi tập truyện. Các độc giả tham gia cuộc này có thể giành được các giải thưởng từ công ty Phan Thị và những độc giả xuất sắc nhất được vinh danh bảng vàng tương tự như các bậc nho sĩ thời xưa.

Nhân vật
12 Nhân vật Chính: 12 nhân vật chính & quan trọng của bộ truyện đều được lấy tên theo thứ tự tên của 12 Con Giáp là Tí (Chuột), Sửu (Trâu), Dần (Hổ), Mẹo (Thỏ hoặc Mèo), Thìn (Rồng), Tỵ (Rắn), Ngọ (Ngựa), Mùi (Dê), Thân (Khỉ), Dậu (Gà), Tuất (Chó) và Hợi (Heo).
Trong số 12 nhân vật chính của bộ truyện thì đa phần đều là những người nhỏ tuổi (trừ Hộ Vệ Quan Dương Bá Tuất - vì anh hoàn toàn là một người lớn đã trưởng thành):
1. Lê Tí (còn gọi là Trạng Tí hay Tí Sún)
Vốn là thần Văn Tinh Quân trên trời đầu thai xuống mà thành. Trạng nguyên nhỏ tuổi của Đại Việt. Cậu là một người mặt mũi sáng láng, tài trí vượt bậc, học đâu nhớ đấy, thông minh lanh lợi. Cậu là người đã từng làm cho triều đình Bắc quốc phải tâm phục khẩu phục và cậu đã được Hoàng đế bắc quốc phong làm Lưỡng Quốc Trạng nguyên. Cậu đã nhiều lần cứu Triều đình Đại Việt và Làng Phan Thị thoát khỏi nhiều tình huống nguy hiểm.
- Cậu từng giữ vai trò chánh sứ Đại Việt sang Bắc Quốc đi chầu, Khâm sai Đại thần chuyên thị sát biên ải, Quốc Công tiết chế lãnh đạo toàn dân chống ngoại xâm, Chánh chủ khảo thi Hội, và một thời gian ngắn giữ chức Tể Tướng. Cậu bị ép duyên với Phương Thìn, nhưng phản đối kịch liệt, nên cậu bị cách chức Tể Tướng. Sau này Trạng Tí giúp nước với vai trò như 1 quân sư bên Vua.
- Tí là con người trung thực, liêm khiết, sẵn sàng chống lại cái ác, những trò bắt nạt dân làng của kẻ cậy thế, bên cạnh đó, cậu là một người con hiếu thảo, biết chăm lo cho gia đình. Đồng minh của Tí là bạn bè trong làng, Nam Thiện Vương, Bá Tuất, Thiên Thân công chúa,... Kẻ thù của cậu là cha con Tể Tướng Tào Hống, Vương Đại Gian. Cậu từng bị Bắc Quốc ám sát, nhưng không thành.
- Khôi ngô, lại thông minh tài giỏi, Tí được nhiều cô bé xinh đẹp cảm mến, như Sửu Ẹo, Thiên Thân, Phương Thìn. Điều thú vị là cả 3 cô bé trên đều đã hôn vào má Trạng Tí.

2. Sửu Ẹo
Bạn thân của Trạng Tí, là một cô bé xinh xắn, đáng yêu, hồn nhiên, trong sáng và có trái tim cao thượng thuần khiết cùng lòng nhân ái bao dung. Cô là con gái của Đồ Kiết, thầy dạy học của Trạng Tí. Tuy là nữ nhi nhưng bên cạnh sự đảm đang, tháo vát cô cũng thể hiện mình là một người có chí hướng không kém các bậc nam nhi. Cô bé có tình cảm đặc biệt đối với Trạng Tí, rất yêu thương quý mến & thường xuyên luôn luôn ở bên cạnh giúp đỡ, chăm sóc và lo lắng cho Trạng Tí. Cô rất tức giận khi thấy Tí đi với 1 cô gái khác (công chúa Phương Thìn là một ví dụ điển hình). Sửu nổi tiếng với biệt tài nấu nướng và tề gia nội trợ. Đám con trai trong làng Phan Thị rất thích Sửu, và Trạng Tí cũng có tình cảm với cô.

3. Dần Béo
Bạn thân của Trạng Tí. Mẹ cậu là một bà chủ quán ăn hám lợi tên là Tám Tiền, còn cha là Xã Bạc, một người đàn ông nát rượu. Cậu có thân hình to béo, răng cửa to nhô ra bên ngoài, và rất ham ăn. Trang phục quen thuộc là chiếc áo phanh bụng hở rốn màu xanh lá cây. Dần học rất kém, nhưng bù lại cậu là 1 người hiếu thảo, hiền lành thật thà, tuy đầu truyện có hơi ma mãnh một chút. Cậu có ước mơ làm ông chủ của một quán ăn lớn vì cậu vốn rất thích ăn uống. Cậu và Ngọ Bà Chằn luôn có một cái duyên va chạm chan chát. Nhiều độc giả cho rằng tương lai họ sẽ là vợ chồng.

4. Cả Mẹo
Bạn thân của Trạng Tí. Cậu là con trai của Bá hộ Mão, một địa chủ giàu có trong làng và vợ thứ ba của ông. Tuy là con nhà giàu có và nhiều lúc tỏ ra khinh thường người khác nhưng cậu sống rất hòa đồng với mọi người trong làng. Tính cách lẫn khuôn mặt cậu được di truyền từ người cha là Bá hộ Mão. Mẹo học không giỏi nhưng khi cần cũng có tài đối đáp khá tốt.

5. Công chúa Phương Thìn
Con gái của vua nước Đại Việt, xinh đẹp, có phần khá phô trương, rất được Vua cha cưng chiều nên hay nhõng nhẽo và đỏng đảnh. Cô bé cũng rất mến mộ Trạng Tí.

6. Tiểu Tỵ
Một chú tiểu hiền lành nhân hậu và chất phác thật thà, chính vì vậy mà rất để bị ăn hiếp và bắt nạt nhưng lại luôn được những người bạn tốt bụng bảo vệ. Cậu cũng là bạn thân của Trạng Tí, Sửu, Dần, Mẹo và những người khác.

7. Ngọ "Bà Chằn"
Con gái của một lương y trong làng, rất giỏi về thuốc thang. Tuy vậy, Ngọ rất hung dữ, dễ nổi nóng và hay thô bạo. Tính tình và hành động không khác gì một đứa con trai. Chính vì thế mà hay bị bạn bè chọc ghẹo & đặt cho biệt danh là Ngọ "Bà Chằn". Bạn thân nhất là Sửu Ẹo & Mùi Mập. Ngọ có đầy đủ phẩm chất trở thành một thầy thuốc giỏi trong tương lai

8. Mùi Mập
Một cô bé mập mạp có nhiều tàn nhang trên mặt nhưng rất dễ thương hồn nhiên và dễ bị tổn thương, cô bé cũng là người có trái tim trong sáng và lòng nhân hậu bao dung luôn biết quan tâm đến người khác giống như Sửu Ẹo và Trạng Tí. Cô bé bị lạc gia đình từ khi mới 7 tháng tuổi, nhưng may mắn được 1 gia đình tốt bụng cứu vớt và nuôi nấng. Sau này Mùi đã được đoàn tụ với bố mẹ ruột. Tuy rằng Mùi rất giỏi việc đánh đấm cũng như đôi lúc rất hung dữ và khá thô bạo nhưng lại luôn biết đứng ra bên vực cho bạn bè và lẽ phải. Thần tượng của Mùi là Cả Mẹo. Bạn thân nhất là Sửu Ẹo & Ngọ Bà Chằn.

9. Công chúa Thiên Thân
Con gái duy nhất của Hoàng đế Bắc Quốc. Tuy chỉ trạc tuổi Trạng Tí nhưng Thiên Thân rất thông minh, tinh khôn, tài trí, tài giỏi và cũng không kém phần mưu mô thủ đoạn và sắc sảo nên được mệnh danh là "Thần Đồng Đất Bắc". Cô đã từng đấu trí với Trạng Tí song thất bại, nhưng cũng vì vậy mà cô rất mến mộ Trạng Tí.

10. Dậu "Rách"
Cậu bé nghèo nhất làng Phan Thị. Hằng ngày, cậu phải đi làm thuê để nuôi người bà đang bị bệnh. Vì ốm yếu và ăn mặc rách rưới tơi tả nên thường là tâm điểm trêu ghẹo của những cậu bé trong vùng. Tuy vậy, cậu cũng lại là một người rất ngoan hiền tốt bụng lại còn tài giỏi, thông minh, chăm chỉ, cần cù, siêng năng & có ý chí nỗ lực phấn đấu cầu tiến, cậu rất ham học và học rất giỏi, thường xuyên đối đáp với Trạng Tí và cậu cũng là người rất tốt bụng. Trong tập 63, cậu được Nhà vua phong làm Quan Ngự Sử nhưng cậu đã từ chối. Cậu rất thần tượng & hâm mộ Trạng Tí, luôn khát khao và mong muốn rằng một ngày nào đó mình sẽ được thành công, thành đạt & tài giỏi như Trạng Tí.

11. Dương Bá Tuất
Anh là Hộ Vệ Quan & Võ sĩ trạng nguyên của Đại Việt, có võ nghệ tinh thông cao cường và đã có công lớn trong cuộc chiến với Bắc Quốc. Là một chàng trai khỏe mạnh, to lớn, cao ráo, khôi ngô tuấn tú, thân hình cường trang, tốt bụng & được rất nhiều người yêu thương tôn trọng quý mến cũng như được tất cả các cô gái ngưỡng mộ và đem lòng thầm yêu thương trộm nhớ. Là vị anh hùng cứu tinh nghĩa hiệp của dân lành & những con người yếu thế. Anh luôn xuất hiện đúng lúc và kịp thời khi dân lành gặp hoạn nạn khó khăn cũng như những con người yếu thế bị bắt nạn. Anh là đối tượng mà Tào Phi si mê. Anh cũng là bạn thân và cũng như một người anh trai lớn của Tí, Sửu, Dần, Mẹo & những nhân vật nhỏ chính diện khác, thường xuyên xuất hiện đúng lúc và giúp đỡ khi họ cần. Giống như Trạng Tí, anh cũng là người theo phe chính nghĩa, luôn đứng lên bênh vực và bảo vệ cho công lí, thẳng tay tiêu diệt và trừng trị những kẻ xấu xa tham lam tàn ác chuyên ức hiếp dân lành. Kiếp trước anh và Trạng Tí là bạn thân của nhau trên thiên đình. Trong số 12 nhân vật chính và quan trọng của truyện thì anh là người lớn tuổi nhất.

12. Thiên Hợi
Thái tử của Bắc Quốc, em trai của công chúa Thiên Thân. Là một kẻ hiếu thắng, tính tình ngỗ ngược xấc xược và hỗn láo do dược cha mẹ là Vua & Hoàng Hậu Bắc Quốc thương yêu nuông chiều quá mức, thân hình lùn tịt & mập ú, lại ham ăn và lười biếng không khác gì Dần Béo. Đầu óc bã đậu và ngu ngốc nhưng luôn tỏ ra là mình nguy hiểm vì ỷ thế cha mẹ là Vua và Hoàng Hậu Đất Bắc. Cậu bé này không ưa nhóm bạn Trạng Tí. Câu cửa miệng: Cho biết thế nào là sức mạnh của thiên triều. Cậu đã nhiều lần "trổ tài" như tài đếm hàng mấy tỉ hạt thóc, đánh cờ toàn thua, một mình đòi đánh nhau chấp 4 đô vật. Kết quả cậu hay bị lôi đi giữa chừng.

Tranh cãi
Từ tập truyện thứ 78, Lê Linh đã dừng hẳn việc sáng tác bộ truyện tranh này. Phần kịch bản và cốt truyện hiện nay đều do công ty Phan Thị thực hiện. Tuy vậy hiện tại đang xảy ra tranh chấp giữa hai bên là Lê Linh và công ty Phan Thị về bản quyền của bộ truyện. Theo giấy chứng nhận bản quyền tác giả của Cục Bản quyền thì đã ghi nhận quyền tác giả thuộc về đồng tác giả là Lê Linh và bà Hạnh, quyền tài sản (các quyền khai thác, sử dụng tác phẩm...) thuộc về Công ty Phan Thị. Trong các tập truyện của mình, Phan Thị cũng khẳng định các nhân vật trong truyện là do cả công ty và Lê Linh sáng tạo nên: "Trong truyện có sử dụng những hình ảnh nhân vật do Lê Linh là đồng tác giả".

Truyện tranh Thần Đồng Đất Việt đã có 5 Nhà xuất bản tại Hoa Kỳ để mắt: Scholastics Inc, Marvel Enterprises Inc, DC Comics Publisher, Dreamwave Production và Dark Horse Comics Inc; vì vậy công ty Phan Thị đã tổ chức cuộc thi chuyển ngữ bộ truyện tranh này và trong tương lai Thần Đồng Đất Việt sẽ được xuất bản tại nước ngoài. Có điều, khi đi vào triển khai thì gặp rất nhiều khó khăn, một nguyên nhân là do sách truyện Việt Nam lúc đó chưa có mã số ISBN. Tuy vậy, sau đó Cục trưởng Cục Xuất bản Nguyễn Kiểm ký hợp đồng với Tổ chức ISBN để cấp mã số ISBN cho sách Việt.