Cho X, Y (M_X < M_Y) là 2 caboxylic kề tiếp nhau trong dãy đồng đẳng của axit oxalic; Z, T là 2 este (M_T – M_Z = 14), Y và Z là đồng phân của nhau. Đốt cháy hoàn toàn 5,76 gam hỗn hợp E gồm X, Y, Z, T cần vừa đủ 3,584 lít O₂ (đktc). Mặt khác cho 5,76 gam E tác dụng vừa đủ với 100ml dung dịch NaOH 1M thu được 1,4 gam hỗn hợp 3 ancol có số mol bằng nhau. Số mol của X trong 5,76 gam E là

Chọn B.

5,76gam E phản ứng vừa đủ với 0,1mol NaOH →n_COO(E) = 0,1 mol →∑n_O(E) = 0,2 mol

Giả đốt: 5,76gam E + 0,16mol O₂ →x mol CO₂ + y mol H₂O

Bảo toàn khối lượng và bảo toàn O ta có:

44x + 18y = 5,76 + 0,16x32

2x + y = 0,16x2 + 0,2

→x = 0,19; y= 0,14

Nhận xét tương quan: ∑n_CO2 - ∑n_H2O = 0,05 = 0,2/4 (*)

→Các chất X, Y, Z, T đều có 4O và 2π trong phân tử → n_E = 0,05mol

Từ đó có số C_{trung bình hỗn hợp E} = 0,19 : 0,05 = 3,8

Phân tích: este hai chức bé nhất có thể là 3C (HCOO)₂CH₂ nhưng thủy phân cho HCHO không là ancol → để thu được 3ancol thì Z không là trường hợp này được → ít nhất C_Z ≥4 → C_Y = C_Z ≥4

Mà X và Y là đồng đẳng kế tiếp nên chỉ có thể xảy ra C_X = 3, C_Y = C_Z = 4 → C_T = 5

Cấu tạo: X là CH₂(COOH)₂, Y là C₂H₄(COOH)₂, Z là (HCOO)₂C₂H₄ và T là CH₃OOCCOOC₂H₅

Z không thể là (COOCH₃)₂ vì chỉ có 5C thì khoogn có cấu tạo nào của T cho thêm 2 ancol khác

Khi đó hỗn hợp 3ancol tương ứng là C₂H₄(OH)₂, CH₃OH, C₂H₅OH

Hỗn hợp này nặng 1,4gam   → chúng có cùng 1,4 : (62 + 32 + 46) = 0,01mol

Suy ngược lại ta có 0,01mol Z và 0,01mol T, gọi số mol lần lượt X và Y là x, y mol

Bảo toàn C: 3x + 4y + 0,01.(4 + 5) = 0,19mol và ∑n_E = x+y +0,02 = 0,05 mol

Giải hệ: x = 0,02mol, y = 0,01mol → số mol X trong E là 0,02mol

Là bài tập khó và phức tạp nếu giải tự luận. Để ý từ (*) đã có chút thừa nhận không chứng minh về cấu tạo của T. Thực sự sẽ chứng minh được nhưng dùng khá nhiều công thức toán cồng kềnh nên xin phép không đưa ra. Thậm chí nhiều bạn ngộ nhận Z và T hơn nhau 1 nhóm -CH₂ chỉ dựa vào M_T – M_Z = 14 là không đúng. Xin dẫn chứng ví dụ Z là axit glutaric có cấu tạo HOOC-[CH₂]₃-COOH còn T là C₉H₆O₂