Trong truyện “Chiếc lá cuối cùng” của O Henry, bác Berhman đã vẽ chiếc lá ở đâu để cứu sống một cô gái Johnsy, một truyện ngắn chứa đầy lòng nhân hậu, tình thương yêu con người?

Truyện ngắn là một thể loại văn học tự sự (kể chuyện), thuộc loại văn xuôi. Nó thường có dung lượng nhỏ và tập trung mô tả một biến cố, một hành động, một trạng thái nào đó trong cuộc đời của một nhân vật. Trong văn học, có rất nhiều tác phẩm viết theo dạng truyện ngắn. Nhưng không có nhiều tác phẩm trở thành bất hủ và đi vào lòng người. “Chiếc lá cuối cùng” của nhà văn O Hen-ri là một tác phẩm như vậy.

Câu chuyện được trình bày bằng phương thức tự sự. Nội dung của truyện nói về tình yêu thương cao cả giữa những con người nghèo khổ. Xiu, Giôn-xi và cụ Bơ-men đều là những người họa sĩ. Trong tình cảnh đang kiệt quệ cả sức lực lẫn tinh thần vì bệnh tật và khốn khó, Giôn-xi tự gán số phận mình với chiếc lá cuối cùng trên cây thường xuân ở bức tường đối diện. Cô huyễn hoặc rằng: nếu chiếc lá rụng thì cô cũng sẽ buông xuôi, lìa đời. Xiu lo lắng cho người bạn của mình đến nỗi gương mặt hốc hác đi. Còn cụ Bơ-men, với tình yêu thương thầm lặng dành cho Giôn-xi, cụ đã âm thầm vẽ chiếc lá để thay thế cho chiếc lá cuối cùng bị rụng trong đêm. Chiếc lá ấy được vẽ giống y như thật và đã được đánh đổi bằng căn bệnh sưng phổi của cụ Bơ-men. Chiếc lá đã trở thành một kiệt tác mang đầy tính nhân văn của cụ, đồng thời cũng chứa đựng một điều thật trớ trêu: nó mang lại sự hồi sinh cho Giôn-xi, nhưng cũng lấy đi mạng sống của cụ Bơ-men. Và Giôn-xi chỉ được biết đến việc này khi nghe Xiu thuật lại tất cả mọi chuyện.

Với diễn biến như trên, ta có thể chia bố cục của câu chuyện chia ra làm ba phần: kiệt tác của cụ Bơ-men, tấm lòng của Xiu và diễn biến tâm trạng của Giôn-xi. Giữa các phần đều có sự tương quan chặt chẽ với nhau, giúp cho bố cục của câu chuyện trở nên hợp lý.

Tâm lý của các nhân vật trong truyện cũng đã được tác giả miêu tả rất rõ. Cụ Bơ-men và Xiu “sợ sệt ngó ra ngoài cửa sổ, nhìn cây thường xuân”, chứng tỏ cụ và Xiu rất lo lắng cho Giôn-xi. Còn nhân vật Giôn-xi, khi tuyệt vọng thì “chuẩn bị sẵn sàng cho chuyến đi xa xôi bí ẩn của mình”, lúc hồi sinh thì đã nói: “Một ngày nào đó em hy vọng sẽ vẽ được vịnh Na-plơ”.

Ngoài việc miêu tả tâm lý nhân vật rất rõ ràng, “Chiếc lá cuối cùng” còn gây ấn tượng với độc giả bởi những nghệ thuật khác. Truyện có tình tiết hấp dẫn, được sắp xếp chặt chẽ khéo léo. Lời văn thì nhẹ nhàng nhưng rất tinh tế, cảm động và toát lên tinh thần nhân đạo cao cả. Điểm nhấn của câu chuyện chính là kết cấu đảo ngược tình huống hai lần (Giôn-xi muốn chết thì lại hồi sinh, còn cụ Bơ-men đang khỏe mạnh thì lại chết đột ngột). Kết cấu ấy đã tạo bất ngờ và gây hứng thú cho người đọc. Ngoài ra, nhà văn O Hen-ri đã kết thúc câu chuyện bằng lời kể của Xiu mà không để Giôn-xi phản ứng gì thêm. Cái kết đó đã cho thấy nhân vật Giôn-xi không thể thốt nên lời khi biết sự hy sinh cao cả của cụ Bơ-men. Đồng thời, nó còn tạo ra sự lắng đọng ở phần kết của truyện, giúp người đọc có một khoảng thời gian để ngẫm nghĩ giá trị nhân văn của tác phẩm.

Ngoài truyện ngắn “Chiếc lá cuối cùng”, còn rất nhiều truyện ngắn khác. Mỗi câu chuyện đều có nét đặc sắc riêng, nhưng chúng đều có nét chung là mang đến cho chúng ta những bài học về cách sống, cách làm người, những tư tưởng tốt đẹp… Như vậy, ta có thể thấy truyện ngắn là một thể loại văn học rất gần gũi với đời sống thường ngày. Truyện ngắn lấy chất men cảm hứng từ cuộc sống và “dạy” lại cho cuộc sống những bài học nhân văn. Những truyện ngắn có ý nghĩa giống như nguồn nước mát lành, tưới tắm cho cây tâm hồn của mỗi người.