Tác giả - Tác phẩm: Bàn về đọc sách - Ngữ văn lớp 9 Cánh diều
Ngọc Anh | Chat Online | |
21/10 17:18:00 |
11 lượt xem
Tác giả - Tác phẩm: Bàn về đọc sách - Ngữ văn lớp 9 Cánh diều
I. Tác giả văn bản Bàn về đọc sách
- Chu Quang Tiềm (1897-1986), tên khai sinh là Tự Mạnh Thực.
- Quê quán: Đông Thành- An Huy-Trung Quốc.
- Sự nghiệp sáng tác:
+ Ông là nhà mĩ học và lí luận học nổi tiếng của Trung Quốc.
+ Ông là danh nhân lớn, học vấn cao, là tác giả của nhiều bài chính luận nổi tiếng.
II. Tìm hiểu văn bản Bàn về đọc sách
1. Thể loại
- Tác phẩm Bàn về đọc sách thuộc thể loại: văn bản nghị luận
2. Xuất xứ
- Ngô Vĩnh Viễn dịch, NXB Văn học, Hà Nội, 1983.
3. Phương thức biểu đạt
- Phương thức biểu đạt: nghị luận
4. Bố cục đoạn trích
- Phần 1: (“Tri thức … Thế giới mới”): Tầm quan trọng của việc đọc sách.
- Phần 2: (Tiếp đến “tiêu hao lực lượng”): Những khó khăn, thiên hứng sai lạc dễ mắc phải của việc đọc sách hiện nay.
- Phần 3: (còn lại): Bàn về phương pháp đọc sách.
5. Giá trị nội dung
- Chu Quang Tiềm trong bài viết đã khẳng định đọc sách là con đường quan trọng để tích lũy, nâng cao học vấn. Từ việc đưa ra những sai lầm trong việc đọc sách, tác giả hướng tới cách đọc sách khoa học, hợp lí cho con người
6. Giá trị nghệ thuật
- Bài văn nghị luận đã đặt ra và bàn về một vấn đề có ý nghĩa trong đời sống. Luận điểm rõ ràng, thuyết phục. Bố cục bài viết hợp lí, chặt chẽ, các ý được dấn dắt tự nhiên. Lối viết giàu hình ảnh, nhiều so sánh thú vị
III. Tìm hiểu chi tiết văn bản Bàn về đọc sách
1. Tầm quan trọng và ý nghĩa của việc đọc sách
- Học vấn là thành quả tích lũy lâu dài của nhân loại => Sách chính là kho tàng lưu giữ những thành quả đã tích lũy đó => Đọc sách là con đường quan trọng của học vấn
- Mỗi quyển sách có giá trị là một cột mốc trên con đường phát triển học thuật => Sách có ý nghĩa quan trọng trên con đường phát triển của nhân loại.
- Đọc sách là trả nợ quá khứ, là ôn lại kinh nghiệm của lòai người, là hưởng thụ kiến thức, lời dạy tâm huyết của quá khứ.
- Đọc sách là con đường tích lũy, nâng cao vốn tri thức, là sự chuẩn bị cho con đường chinh phục học vấn kéo dài hàng vạn dặm.
⇒ Sử dụng lập luận hợp lý, thấu tình đạt lí, kín kẽ sâu sắc => Đọc sách là để nâng cao nhận thức, bồi bổ trí tuệ, phát triển tâm hồn, tình cảm, rèn giũa hành động.
2. Những khó khăn trong việc đọc sách
- Sách nhiều khiến người ta không chuyên sâu:
+ Ngày trước sách ít, “có người đọc đến bạc đầu mới hết một quyển kinh” nhưng đọc nghiền ngẫm nên đã thấm vào xương tủy
+ Ngày nay, những học giả trẻ đọc nhiều sách nhưng chỉ “lướt qua”, như vậy chỉ là “hư danh nông cạn”
⇒ Sử dụng hình ảnh đối sánh xác đáng => sách nhiều khiến người đọc lướt qua, hời hợt không chuyên sâu, dễ sa vào lối 'ăn tươi nuốt sống'.
- Sách nhiều khiến người đọc lạc hướng:
+ Trước một số lượng lớn sách sẽ khiến con người “tham nhiều mà không thực chất”, không phân biệt được những “tác phẩm cơ bản đích thực” với “những cuốn sách “vô thưởng vô phạt”
⇒ Nhấn mạnh việc sách nhiều có thể khiến chọn lầm chọn sai lãng phí thời gian và sức lực. Thậm chí chọn phải sách độc hại.
3. Phương pháp đọc sách hiệu quả
- Cách chọn sách:
+ Chọn cho tinh
+ Không xem thường đọc sách thường thức, sách ở lĩnh vực gần gũi, kế cận với chuyên môn của mình
- Cách đọc sách:
+ Đọc cho kĩ
+ Không đọc lướt qua, vừa đọc vừa suy nghĩ.
+ Không đọc tràn lan mà cần đọc có kế hoạch và có hệ thống.
⇒ So sánh, kết hợp phân tích lí lẽ , liên hệ=> Đọc sách: rèn luyện tính cách, học làm người.
IV. Các bài văn mẫu
Đề bài: Phân tích bài Bàn về đọc sách
Bài tham khảo 1
Đọc sách là con đường quan trọng của học vấn – sách là kho tàng quí báu, di sản tinh thần nhân loại đem lại cho ta nhiều điều bổ ích lí thú. Nhưng vấn đề đặt ra đối với mỗi chúng ta là đọc sách như thế nào cho có hiệu quả. Chính vì vậy mà nhà mĩ học và lí luận văn học nổi tiếng của Trung Quốc Chu Quang Tiềm đã đem đến cho người đọc những kinh nghiệm quí báu, những lời bàn tâm huyết về việc đọc sách. Bài Bàn về đọc sách của ông được in trong Danh nhân Trung Quốc bàn về niềm vui nỗi buồn của việc đọc sách.
Bài viết nên lên ba luận điểm cơ bản: “Tầm quan trọng và ý nghĩa cần thiết của việc đọc sách”, “Cái khó của việc đọc sách”, “Phương pháp đọc sách”. Tầm quan trọng và ý nghĩa thiết thực của việc đọc sách được nói đến ở hai đoạn đầu của văn bản: “Học vấn không chỉ là chuyện đọc sách, nhưng đọc sách vẫn là một con đường quan trọng của học vấn”.
Học vấn là vốn tri thức tích lũy được từ trong sách, bởi sách đã ghi chép, cô đúc và lưu truyền mọi tri thức, mọi thành quả mà loài người đã dày công tìm tòi, tích lũy được qua từng thời đại. Những cuốn sách có giá trị có thể coi là “những cột mốc trên con đường tiến hóa học thuật của nhân loại”.
Sách trở thành kho tàng quí báu của di sản tinh thần mà loài người đã thu lượm, suy ngẫm suốt mấy nghìn năm mà có được. Chính vì vậy mà học giả Chu Quang Tiềm đã khẳng định: “Nếu chúng ta mong tiến lên từ văn hóa, học thuật của giai đoạn này, thì phải lấy thành quả nhân loại đã đạt được trong quá khứ làm điểm xuất phát”.
Không biết đọc sách chẳng những “xóa bỏ hết” những thành tựu mà nhân loại đã đạt được mà còn đi lùi xa “điểm xuất phát” để làm kẻ lạc hậu. Đọc sách là một con đường tích lũy, nâng cao tri thức. Đọc sách chính là sự chuẩn bị chia mỗi chúng ta để “có thể làm được cuộc trường chinh vạn dặm trên con đường học vấn, nhằm phát hiện thế giới mới”.
“Cái khó của việc đọc sách là luận điểm thứ hai được học giả Chu Quang Tiềm nói đến ở đoạn văn thứ ba. Trong điều kiện lịch sử ngày càng tiến lên, di sản tinh thần nhân loại ngày càng phong phú, sách vở ngày càng nhiều. Chính vì vậy mà người đọc sách đứng trước hai cái khó mà Chu Quang Tiềm cho là hai cái hại thường gặp.
“Một là, sách khiến người ta không chuyên sâu”. Để minh chứng cho điều này, học giả Chu Quang Tiềm đã đưa ra một bằng chứng rất thực tế – vào thời cố đại do sách hiếm, có người suốt đời mới đọc hết một quyển kinh, nhưng với cách “miệng đọc, tâm ghi” mà tiêu hóa được kiến thức, thấm vào xương tủy “biến thành một nguồn động lực tinh thần, cả đời dùng mãi không cạn”.
Chu Quang Tiềm lên tiếng phê phán có người đã từng khoe khoang là đọc nhiều, đọc đến hàng vạn cuốn sách nhưng chỉ “liếc qua”, cuối cùng chẳng “đọng lại được bao nhiêu, bị sa vào lối “ăn tươi nuốt sống” chứ không kịp tiêu hóa, không biết nghiền ngẫm “hư danh nông cạn”.
“Hai là, sách nhiều dễ khiến người đọc lạc hướng”. Trong điều kiện hiện nay sách vở chất đầy thư viện, nhưng với những tác phẩm cơ bản, đích thực cũng chỉ có mấy nghìn quyển thậm chí chỉ mấy quyền cần phải đọc. Có nhiều người mới học “tham nhiều mà không vụ thực chất” đã vung phí thời gian vào việc đọc những cuốn sách “vô thưởng vô phạt” đã làm mất đi cơ hội đọc được những quyển sách cần thiết, có ích.
Tác giả có cách lập luận thật thú vị: “Chiếm lĩnh học vấn giống như đánh trận, cần phái đánh vào thành trì kiên cố, đánh bại quân địch tinh nhuệ, chiếm cứ mặt trận xung yếu. Mục tiêu quá nhiều, che lấp mất vị trí kiên cố, chỉ đá bên đông, đấm bên tây, hóa ra thành lối đánh “tự tiêu hao lực lượng”. Thế ta mới thấy rõ được ý nghĩa của việc đọc sách!
“Phương pháp đọc sách” là luận điểm thứ ba được nêu ra ở ba đoạn văn cuối bài. Để làm sáng tỏ ý kiến này, trước hết tác giả khẳng định: “Đọc sách không cốt lấy nhiều, quan trọng nhất là phải chọn cho tinh, đọc cho kĩ”. Nếu ta bỏ thời gian vào việc đọc mười quyển sách không quan trọng và chỉ đọc “lướt qua” thì không bằng ta đọc một quyển thật sự có giá trị. Cổ nhân đã từng khẳng định: “Sách cũ trăm lần xem chẳng chán – Thuộc lòng ngẫm nghĩ một mình hay”. Hai câu thơ là lời văn cho mỗi người chúng ta trong việc đọc sách.
Đọc sách vốn có ích riêng cho mỗi người, nhưng không thể coi việc đọc nhiều là “vinh dự”, đọc ít là “xấu hổ”. Đọc ít mà nghiền ngẫm, tạo thành nếp “suy nghĩ sâu xa, trầm ngâm tích lũy, tưởng tượng tự do đến mức làm đổi thay khí chất”. Tác giả phê phán những ai đọc nhiều mà “không chịu nghĩ sâu” giống như “cưỡi ngựa qua chợ…” hoặc như “kẻ trọc phú khoe của chỉ biết lấy nhiều làm quí”. Tác giả khẳng định: đối với việc học tập mà theo cách đó thì chỉ là “lừa mình dối người” thể hiện “phẩm chất tầm thường, thấp kém”.
Tác giả còn chỉ rõ: sách đọc nên chia làm mấy loại, một loại là sách đọc để có “kiến thức phổ thông” (thường thiếu) và một loại sách đọc để “trau dồi học vấn chuyên môn” (chuyên sâu) sách thưởng thức là loại sách ở lĩnh vực gần gũi, kế cận với chuyên môn của mình hay nói đúng hơn là rất cần thiết cho mọi người.
Các bài học ở trung học và năm đầu đại học, nếu người học chăm chỉ học tập thì cũng đủ dùng. Nếu người học cốt để đọc thuộc giáo trình thì chẳng có ích lợi gì. Chỉ cần chọn từ ba đến năm quyển cho mỗi môn và xem cho kỹ thì có thể đáp ứng được những yêu cầu cần thiết. Theo tác giả, đây không thể xem là đòi hỏi quá đáng.
Trong khi đọc tài liệu chuyên sâu, cũng không thể xem thường việc đọc sách thưởng thức, bởi đây là hai mặt của một vấn đề mà các học giả chuyên môn cần phải tiếp cận và khai thác triệt để. Tác giả bài viết đã khẳng định thật đúng đắn rằng: “Trên đời không có học vấn nào là cô lập, tách rời các học vấn khác”. Tác giả đã đưa ra một luận chứng rất cụ thể”. Ví như chính trị học thì phải liên quan đến lịch sử, kinh tế, pháp luật, triết học, tâm lí học, cho đến ngoại giao, quân sự…”. Đó là mối liên quan chặt chẽ và cần thiết đối với người học và làm công tác chính trị.
Nếu chỉ biết chính trị học thôi thì “càng chui sâu càng hẹp, không tìm ra lối thoát”. Tác giả còn vạch rõ: “không biết học rộng thì không thể chuyên, không thông thái thì không thể nắm gọn”. Phải “biết rộng”, rồi sau đó mới “nắm chắc”, đó là trình tự của bất cứ học vấn nào. Đúng theo ý kiến của tác giả: trong lịch sử học thuật, người có thành thực lớn trong bất kì một lĩnh vực nào, đều phải có cơ sở sâu sắc của nhiều môn học vấn khác. Như vậy việc đọc sách đâu chỉ là việc học tập tri thức mà còn là chuyện rèn luyện tính cách, chuyện học làm người.
Bàn về đọc sách là vấn đề đã được nhiều người quan tâm. Nhưng đối với Chu Quang Tiềm là một học giả có uy tín, từng qua quá trình nghiên cứu, tích lũy, nghiền ngẫm lâu dài nên khi bàn về vấn đề này, tác giả đã có những ý kiến, nhận xét thật xác đáng, hệ thống lập luận chặt chẽ, và đặc biệt ở cách viết giàu hình ảnh, cách ví von cụ thể, tạo được tính thuyết phục cao cả văn bản.
Đó là nét riêng độc đáo trong phong cách nghị luận của tác giả. Văn bản trích này sẽ giúp người đọc rút ra được bài học qúi giá về việc đọc sách cũng như cách chọn sách và phương pháp đọc sách như thế nào cho có hiệu quả nhằm hướng tới sự hoàn thiện về tri thức và nhân cách của mỗi con người, góp phần tích cực vào công cuộc xây dựng và phát triển xã hội ngày càng tốt đẹp hơn; đồng thời biết lưu giữ và phát huy một cách hiệu quả di sản tinh thần nhân loại, nhằm phát hiện thế giới mới.
Bài tham khảo 2
Bài Bàn về đọc sách của học giả Chu Quang Tiềm được in trong cuốn Danh nhân Trung Quốc bàn về niềm vui nỗi buồn của việc đọc sách. Tác giả đã nêu lên 3 luận điểm cơ bản: mục đích của việc đọc sách, cái khó của việc đọc sách, phương pháp đọc sách.
Hai đoạn văn đầu nói về mục đích của việc đọc sách: 'Học vẫn không chỉ là chuyện đọc sách, nhưng đọc sách rốt cuộc là một con đường quan trọng của học vấn'. Học vấn là vốn kiến thức tích lũy được; người có học vấn là người giàu chữ nghĩa, học rộng, biết nhiều, cái vốn trí tuệ giàu có để làm ăn, để thi thố, để hiến dâng và phục vụ. Có nhiều cách để có học vấn, nhưng Chu Quang Tiềm đã khẳng định 'đọc sách rốt cuộc là một con đường quan trọng của học vấn'.
Sách là gì? Sách là 'kho tàng quý báu của di sản tinh thần nhân loại' đã được 'ghi chép mù lưu truyền lại'. Sách là 'những cột mốc trên con đường tiến hóa học thuật'. Ví dụ, từ thơ ca dân gian mà có thơ quốc âm của Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm, thơ Nôm của Hồ Xuân Hương, Truyện Kiều của Nguyễn Du, v.v...
Tại sao phải đọc sách? Để xây dựng nên một sự nghiệp lẫy lừng có thi sĩ đời Đường đã 'độc thư phá vạn quyển'-, ức Trai phải trải nghiệm, nung nấu 'thập tải độc thư bần đáo cốt', nhà bác học Lê Quý Đôn đã suốt đời 'mắt không rời trung sách, tay không rời trang sách,mắt không ngơi cuốn sách',... Chu Quang Tiềm có một cách nói khá hay về mục đích của việc đọc sách. Đọc sách để 'làm điểm xuất phát' để vươn lên, tiến lên từ văn hóa học thuật. Không biết đọc sách có nghĩa là 'xóa bỏ hết' thành tựu văn hóa của quá khứ, chẳng khác nào 'đi giật lùi, làm kẻ lạc hậu'. Đọc sách là để kế thừa tri thức nhân loại. Đọc sách là để 'trả món nợ chung' là để 'ôn lại' những thành tựu, những kinh nghiệm, tư tưởng của nhân loại trong mấy nghìn năm. Đọc sách là để 'thu nhận' và 'hưởng thụ' những kiến thức, lời dạy của người xưa, để tự vũ trang cho mình một tầm cao trí tuệ, một bề dày học vấn, có thể 'làm cuộc trường chinh vạn dặm trên con đường học vấn, đi phát hiện thế giới mới'.
Cái khó của việc đọc sách là luận điểm thứ hai mà tác giả nói đến trong đoạn văn thứ 3 bài Bàn về đọc sách. Sách ngày một nhiều, đầy ắp trong các cửa hàng, chất cao trong các thư viện, vì thế người đọc sách thường đứng trước 2 cái khó (cái hại).
'Một là sách nhiều khiến người ta không chuyên sâu'. Ngày xưa có người đọc đến bạc đầu mới đọc hết một quyển kinh (tứ thư, ngũ kinh), họ đã 'miệng đọc, tâm ghi, nghiền ngẫm đến thuộc lòng, thấm vào xương tủy, biến thành một nguồn động lực tinh thần, cả đời dùng mãi không cạn. Chu Quang Tiềm châm biếm một 'học giả trẻ' khoe đọc hàng vạn cuốn sách; cách đọc 'liếc qua' tuy nhiều mà 'lưu tâm' thì rất ít, 'hư danh nông cạn' khác nào 'ăn sống nuốt tươi'...
'Thứ hai, sách nhiều dễ khiến người đọc lạc hướng'. Trước hàng biển sách, hàng núi sách, nhiều người vì 'tham nhiều mà không vụ thực chất', không phân biệt được 'những tác phẩm ai bàn đích thực' với những 'cuốn sách vô thưởng vô phạt', học vấn chẳng được nâng cao, tâm hồn chẳng được bồi đắp, trái lại chỉ 'lãng phí thời gian và sức lực'. Tác giả đưa ra một so sánh, với chuyện đọc sách, làm học vấn chỉ 'đá bên đông, đấm bên tây', 'tự tiêu hao lực lượng', mà không biết 'đánh vào thành trì kiên cố, đánh bại quân địch tinh nhuệ, chiếm cứ mặt trận xung yếu'. Qua đó, ta càng thấy rõ, đọc sách để làm học vấn, đọc sách để tự học thật không dễ.
Ba đoạn văn cuối bài, tác giả nêu lên phương pháp đọc sách. 'Đọc sách không cần nhiều, quan trọng nhất là phải chọn cho tinh, đọc cho kĩ'. Chỉ đọc 'lướt qua' 10 quyển sách thì không bằng 'đọc mười lần' một quyển sách. Đọc 10 quyển sách 'không quan trọng' thì chẳng bằng đọc 1 quyển sách thật sự có giá trị'. Một câu thơ của cổ nhân được nhắc lại rất ý vị, thấm thía:
'Sách cũ trăm lần xem chẳng chán,
Thuộc lòng, ngẫm kĩ một mình hay.'
Đọc nhiều chưa hẳn là 'vinh dự', đọc ít cũng không phải là 'xấu hổ'. Phải 'đọc kĩ', tập thành nếp 'suy nghĩ sâu xa, trầm ngâm tích lũy, tưởng tượng tự do đến mức làm đổi thay khí chất!. Chu Quang Tiềm đưa ra so sánh 'cưỡi ngựa đi qua chợ...', 'kẻ triệu phú khoe của' để châm biếm những kẻ 'đọc nhiều mù không chịu nghĩ sâu', thể hiện 'phẩm chất tầm thường, thấp kém'.
Sách đọc có thể chia thành mấy loại, một loại là thường thức, một loại đọc để làm học vấn chuyên sâu. Loại sách thường thức thì ai cũng phải biết. Các hài học ở trung học và năm đầu đại học, nếu người học chăm chỉ học tập 'thì cũng đủ dùng'. Đọc thuộc giáo trình 'chúng có lợi gì ', mỗi môn cần phải 'chọn kĩ từ 3 đến 5 quyển xem cho kĩ'. Nếu thiếu lựa chọn hoặc đọc qua loa thì người đọc sách sẽ 'không thu nhận được lợi ích thực sự'.
Sách thường thức 'không chỉ cần cho công dân thế giới hiện tại' mà đối với các nhà học giả chuyên môn 'cũng không thể thiếu được'. Phải chuyên sâu, uyên bác. Trên đời không có học vấn nào là cô lập, không có liên hệ kế cận, vì thế trong quá trình học tập, nghiên cứu 'không thể tách rời'. Các bộ môn, các chuyên ngành như: Văn, Sử, Triết, Ngoại giao, Quân sự, Chính trị... đều có 'quan hệ' đến nhau. Nếu không biết đến các học vấn liên quan thì 'giống như con chuột chui vào sừng trâu, càng chui sâu cũng hẹp, không tìm ra lối thoát'. Tác giả nêu lên phương châm trong học vấn: 'không biết thông thì không thể chuyên, không biết rộng thì không thể nắm gọn phải biết rộng rồi sau mới nắm chắc. Người có thành tựu lớn trong một lĩnh vực học vấn nào 'đều phải có cơ sở sâu của nhiều môn học vấn khác'. Để là chuyên sâu và uyên bác trong học vấn.
Vấn đề Bàn về đọc sách không có gì là mới. Đã có nhiều nhà khoa học, nhà văn, nhà thơ... nói về đọc sách và kinh nghiệm đọc sách. Nhưng cách viết nhẹ nhàng, lí lẽ xác đáng, cách lập luận chặt chẽ của Chu Quang Tiềm có sức thuyết phục sâu sắc. Biết cách đọc sách để xây dựng học vấn là những ý kiến gợi mở cách đọc sách, cách tự học, cách suy nghĩ cho mỗi chúng ta. Đó là bài học, là lời khuyên chí lí, chân thành. Một nét đặc sắc trong bài Bàn về đọc sách là tác giả đã sử dụng khá hóm hỉnh một số so sánh khi nói về phương pháp đọc sách, làm cho lí lẽ thêm phần gợi cảm, thấm thía.
I. Tác giả văn bản Bàn về đọc sách
- Chu Quang Tiềm (1897-1986), tên khai sinh là Tự Mạnh Thực.
- Quê quán: Đông Thành- An Huy-Trung Quốc.
- Sự nghiệp sáng tác:
+ Ông là nhà mĩ học và lí luận học nổi tiếng của Trung Quốc.
+ Ông là danh nhân lớn, học vấn cao, là tác giả của nhiều bài chính luận nổi tiếng.
II. Tìm hiểu văn bản Bàn về đọc sách
1. Thể loại
- Tác phẩm Bàn về đọc sách thuộc thể loại: văn bản nghị luận
2. Xuất xứ
- Ngô Vĩnh Viễn dịch, NXB Văn học, Hà Nội, 1983.
3. Phương thức biểu đạt
- Phương thức biểu đạt: nghị luận
4. Bố cục đoạn trích
- Phần 1: (“Tri thức … Thế giới mới”): Tầm quan trọng của việc đọc sách.
- Phần 2: (Tiếp đến “tiêu hao lực lượng”): Những khó khăn, thiên hứng sai lạc dễ mắc phải của việc đọc sách hiện nay.
- Phần 3: (còn lại): Bàn về phương pháp đọc sách.
5. Giá trị nội dung
- Chu Quang Tiềm trong bài viết đã khẳng định đọc sách là con đường quan trọng để tích lũy, nâng cao học vấn. Từ việc đưa ra những sai lầm trong việc đọc sách, tác giả hướng tới cách đọc sách khoa học, hợp lí cho con người
6. Giá trị nghệ thuật
- Bài văn nghị luận đã đặt ra và bàn về một vấn đề có ý nghĩa trong đời sống. Luận điểm rõ ràng, thuyết phục. Bố cục bài viết hợp lí, chặt chẽ, các ý được dấn dắt tự nhiên. Lối viết giàu hình ảnh, nhiều so sánh thú vị
III. Tìm hiểu chi tiết văn bản Bàn về đọc sách
1. Tầm quan trọng và ý nghĩa của việc đọc sách
- Học vấn là thành quả tích lũy lâu dài của nhân loại => Sách chính là kho tàng lưu giữ những thành quả đã tích lũy đó => Đọc sách là con đường quan trọng của học vấn
- Mỗi quyển sách có giá trị là một cột mốc trên con đường phát triển học thuật => Sách có ý nghĩa quan trọng trên con đường phát triển của nhân loại.
- Đọc sách là trả nợ quá khứ, là ôn lại kinh nghiệm của lòai người, là hưởng thụ kiến thức, lời dạy tâm huyết của quá khứ.
- Đọc sách là con đường tích lũy, nâng cao vốn tri thức, là sự chuẩn bị cho con đường chinh phục học vấn kéo dài hàng vạn dặm.
⇒ Sử dụng lập luận hợp lý, thấu tình đạt lí, kín kẽ sâu sắc => Đọc sách là để nâng cao nhận thức, bồi bổ trí tuệ, phát triển tâm hồn, tình cảm, rèn giũa hành động.
2. Những khó khăn trong việc đọc sách
- Sách nhiều khiến người ta không chuyên sâu:
+ Ngày trước sách ít, “có người đọc đến bạc đầu mới hết một quyển kinh” nhưng đọc nghiền ngẫm nên đã thấm vào xương tủy
+ Ngày nay, những học giả trẻ đọc nhiều sách nhưng chỉ “lướt qua”, như vậy chỉ là “hư danh nông cạn”
⇒ Sử dụng hình ảnh đối sánh xác đáng => sách nhiều khiến người đọc lướt qua, hời hợt không chuyên sâu, dễ sa vào lối 'ăn tươi nuốt sống'.
- Sách nhiều khiến người đọc lạc hướng:
+ Trước một số lượng lớn sách sẽ khiến con người “tham nhiều mà không thực chất”, không phân biệt được những “tác phẩm cơ bản đích thực” với “những cuốn sách “vô thưởng vô phạt”
⇒ Nhấn mạnh việc sách nhiều có thể khiến chọn lầm chọn sai lãng phí thời gian và sức lực. Thậm chí chọn phải sách độc hại.
3. Phương pháp đọc sách hiệu quả
- Cách chọn sách:
+ Chọn cho tinh
+ Không xem thường đọc sách thường thức, sách ở lĩnh vực gần gũi, kế cận với chuyên môn của mình
- Cách đọc sách:
+ Đọc cho kĩ
+ Không đọc lướt qua, vừa đọc vừa suy nghĩ.
+ Không đọc tràn lan mà cần đọc có kế hoạch và có hệ thống.
⇒ So sánh, kết hợp phân tích lí lẽ , liên hệ=> Đọc sách: rèn luyện tính cách, học làm người.
IV. Các bài văn mẫu
Đề bài: Phân tích bài Bàn về đọc sách
Bài tham khảo 1
Đọc sách là con đường quan trọng của học vấn – sách là kho tàng quí báu, di sản tinh thần nhân loại đem lại cho ta nhiều điều bổ ích lí thú. Nhưng vấn đề đặt ra đối với mỗi chúng ta là đọc sách như thế nào cho có hiệu quả. Chính vì vậy mà nhà mĩ học và lí luận văn học nổi tiếng của Trung Quốc Chu Quang Tiềm đã đem đến cho người đọc những kinh nghiệm quí báu, những lời bàn tâm huyết về việc đọc sách. Bài Bàn về đọc sách của ông được in trong Danh nhân Trung Quốc bàn về niềm vui nỗi buồn của việc đọc sách.
Bài viết nên lên ba luận điểm cơ bản: “Tầm quan trọng và ý nghĩa cần thiết của việc đọc sách”, “Cái khó của việc đọc sách”, “Phương pháp đọc sách”. Tầm quan trọng và ý nghĩa thiết thực của việc đọc sách được nói đến ở hai đoạn đầu của văn bản: “Học vấn không chỉ là chuyện đọc sách, nhưng đọc sách vẫn là một con đường quan trọng của học vấn”.
Học vấn là vốn tri thức tích lũy được từ trong sách, bởi sách đã ghi chép, cô đúc và lưu truyền mọi tri thức, mọi thành quả mà loài người đã dày công tìm tòi, tích lũy được qua từng thời đại. Những cuốn sách có giá trị có thể coi là “những cột mốc trên con đường tiến hóa học thuật của nhân loại”.
Sách trở thành kho tàng quí báu của di sản tinh thần mà loài người đã thu lượm, suy ngẫm suốt mấy nghìn năm mà có được. Chính vì vậy mà học giả Chu Quang Tiềm đã khẳng định: “Nếu chúng ta mong tiến lên từ văn hóa, học thuật của giai đoạn này, thì phải lấy thành quả nhân loại đã đạt được trong quá khứ làm điểm xuất phát”.
Không biết đọc sách chẳng những “xóa bỏ hết” những thành tựu mà nhân loại đã đạt được mà còn đi lùi xa “điểm xuất phát” để làm kẻ lạc hậu. Đọc sách là một con đường tích lũy, nâng cao tri thức. Đọc sách chính là sự chuẩn bị chia mỗi chúng ta để “có thể làm được cuộc trường chinh vạn dặm trên con đường học vấn, nhằm phát hiện thế giới mới”.
“Cái khó của việc đọc sách là luận điểm thứ hai được học giả Chu Quang Tiềm nói đến ở đoạn văn thứ ba. Trong điều kiện lịch sử ngày càng tiến lên, di sản tinh thần nhân loại ngày càng phong phú, sách vở ngày càng nhiều. Chính vì vậy mà người đọc sách đứng trước hai cái khó mà Chu Quang Tiềm cho là hai cái hại thường gặp.
“Một là, sách khiến người ta không chuyên sâu”. Để minh chứng cho điều này, học giả Chu Quang Tiềm đã đưa ra một bằng chứng rất thực tế – vào thời cố đại do sách hiếm, có người suốt đời mới đọc hết một quyển kinh, nhưng với cách “miệng đọc, tâm ghi” mà tiêu hóa được kiến thức, thấm vào xương tủy “biến thành một nguồn động lực tinh thần, cả đời dùng mãi không cạn”.
Chu Quang Tiềm lên tiếng phê phán có người đã từng khoe khoang là đọc nhiều, đọc đến hàng vạn cuốn sách nhưng chỉ “liếc qua”, cuối cùng chẳng “đọng lại được bao nhiêu, bị sa vào lối “ăn tươi nuốt sống” chứ không kịp tiêu hóa, không biết nghiền ngẫm “hư danh nông cạn”.
“Hai là, sách nhiều dễ khiến người đọc lạc hướng”. Trong điều kiện hiện nay sách vở chất đầy thư viện, nhưng với những tác phẩm cơ bản, đích thực cũng chỉ có mấy nghìn quyển thậm chí chỉ mấy quyền cần phải đọc. Có nhiều người mới học “tham nhiều mà không vụ thực chất” đã vung phí thời gian vào việc đọc những cuốn sách “vô thưởng vô phạt” đã làm mất đi cơ hội đọc được những quyển sách cần thiết, có ích.
Tác giả có cách lập luận thật thú vị: “Chiếm lĩnh học vấn giống như đánh trận, cần phái đánh vào thành trì kiên cố, đánh bại quân địch tinh nhuệ, chiếm cứ mặt trận xung yếu. Mục tiêu quá nhiều, che lấp mất vị trí kiên cố, chỉ đá bên đông, đấm bên tây, hóa ra thành lối đánh “tự tiêu hao lực lượng”. Thế ta mới thấy rõ được ý nghĩa của việc đọc sách!
“Phương pháp đọc sách” là luận điểm thứ ba được nêu ra ở ba đoạn văn cuối bài. Để làm sáng tỏ ý kiến này, trước hết tác giả khẳng định: “Đọc sách không cốt lấy nhiều, quan trọng nhất là phải chọn cho tinh, đọc cho kĩ”. Nếu ta bỏ thời gian vào việc đọc mười quyển sách không quan trọng và chỉ đọc “lướt qua” thì không bằng ta đọc một quyển thật sự có giá trị. Cổ nhân đã từng khẳng định: “Sách cũ trăm lần xem chẳng chán – Thuộc lòng ngẫm nghĩ một mình hay”. Hai câu thơ là lời văn cho mỗi người chúng ta trong việc đọc sách.
Đọc sách vốn có ích riêng cho mỗi người, nhưng không thể coi việc đọc nhiều là “vinh dự”, đọc ít là “xấu hổ”. Đọc ít mà nghiền ngẫm, tạo thành nếp “suy nghĩ sâu xa, trầm ngâm tích lũy, tưởng tượng tự do đến mức làm đổi thay khí chất”. Tác giả phê phán những ai đọc nhiều mà “không chịu nghĩ sâu” giống như “cưỡi ngựa qua chợ…” hoặc như “kẻ trọc phú khoe của chỉ biết lấy nhiều làm quí”. Tác giả khẳng định: đối với việc học tập mà theo cách đó thì chỉ là “lừa mình dối người” thể hiện “phẩm chất tầm thường, thấp kém”.
Tác giả còn chỉ rõ: sách đọc nên chia làm mấy loại, một loại là sách đọc để có “kiến thức phổ thông” (thường thiếu) và một loại sách đọc để “trau dồi học vấn chuyên môn” (chuyên sâu) sách thưởng thức là loại sách ở lĩnh vực gần gũi, kế cận với chuyên môn của mình hay nói đúng hơn là rất cần thiết cho mọi người.
Các bài học ở trung học và năm đầu đại học, nếu người học chăm chỉ học tập thì cũng đủ dùng. Nếu người học cốt để đọc thuộc giáo trình thì chẳng có ích lợi gì. Chỉ cần chọn từ ba đến năm quyển cho mỗi môn và xem cho kỹ thì có thể đáp ứng được những yêu cầu cần thiết. Theo tác giả, đây không thể xem là đòi hỏi quá đáng.
Trong khi đọc tài liệu chuyên sâu, cũng không thể xem thường việc đọc sách thưởng thức, bởi đây là hai mặt của một vấn đề mà các học giả chuyên môn cần phải tiếp cận và khai thác triệt để. Tác giả bài viết đã khẳng định thật đúng đắn rằng: “Trên đời không có học vấn nào là cô lập, tách rời các học vấn khác”. Tác giả đã đưa ra một luận chứng rất cụ thể”. Ví như chính trị học thì phải liên quan đến lịch sử, kinh tế, pháp luật, triết học, tâm lí học, cho đến ngoại giao, quân sự…”. Đó là mối liên quan chặt chẽ và cần thiết đối với người học và làm công tác chính trị.
Nếu chỉ biết chính trị học thôi thì “càng chui sâu càng hẹp, không tìm ra lối thoát”. Tác giả còn vạch rõ: “không biết học rộng thì không thể chuyên, không thông thái thì không thể nắm gọn”. Phải “biết rộng”, rồi sau đó mới “nắm chắc”, đó là trình tự của bất cứ học vấn nào. Đúng theo ý kiến của tác giả: trong lịch sử học thuật, người có thành thực lớn trong bất kì một lĩnh vực nào, đều phải có cơ sở sâu sắc của nhiều môn học vấn khác. Như vậy việc đọc sách đâu chỉ là việc học tập tri thức mà còn là chuyện rèn luyện tính cách, chuyện học làm người.
Bàn về đọc sách là vấn đề đã được nhiều người quan tâm. Nhưng đối với Chu Quang Tiềm là một học giả có uy tín, từng qua quá trình nghiên cứu, tích lũy, nghiền ngẫm lâu dài nên khi bàn về vấn đề này, tác giả đã có những ý kiến, nhận xét thật xác đáng, hệ thống lập luận chặt chẽ, và đặc biệt ở cách viết giàu hình ảnh, cách ví von cụ thể, tạo được tính thuyết phục cao cả văn bản.
Đó là nét riêng độc đáo trong phong cách nghị luận của tác giả. Văn bản trích này sẽ giúp người đọc rút ra được bài học qúi giá về việc đọc sách cũng như cách chọn sách và phương pháp đọc sách như thế nào cho có hiệu quả nhằm hướng tới sự hoàn thiện về tri thức và nhân cách của mỗi con người, góp phần tích cực vào công cuộc xây dựng và phát triển xã hội ngày càng tốt đẹp hơn; đồng thời biết lưu giữ và phát huy một cách hiệu quả di sản tinh thần nhân loại, nhằm phát hiện thế giới mới.
Bài tham khảo 2
Bài Bàn về đọc sách của học giả Chu Quang Tiềm được in trong cuốn Danh nhân Trung Quốc bàn về niềm vui nỗi buồn của việc đọc sách. Tác giả đã nêu lên 3 luận điểm cơ bản: mục đích của việc đọc sách, cái khó của việc đọc sách, phương pháp đọc sách.
Hai đoạn văn đầu nói về mục đích của việc đọc sách: 'Học vẫn không chỉ là chuyện đọc sách, nhưng đọc sách rốt cuộc là một con đường quan trọng của học vấn'. Học vấn là vốn kiến thức tích lũy được; người có học vấn là người giàu chữ nghĩa, học rộng, biết nhiều, cái vốn trí tuệ giàu có để làm ăn, để thi thố, để hiến dâng và phục vụ. Có nhiều cách để có học vấn, nhưng Chu Quang Tiềm đã khẳng định 'đọc sách rốt cuộc là một con đường quan trọng của học vấn'.
Sách là gì? Sách là 'kho tàng quý báu của di sản tinh thần nhân loại' đã được 'ghi chép mù lưu truyền lại'. Sách là 'những cột mốc trên con đường tiến hóa học thuật'. Ví dụ, từ thơ ca dân gian mà có thơ quốc âm của Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm, thơ Nôm của Hồ Xuân Hương, Truyện Kiều của Nguyễn Du, v.v...
Tại sao phải đọc sách? Để xây dựng nên một sự nghiệp lẫy lừng có thi sĩ đời Đường đã 'độc thư phá vạn quyển'-, ức Trai phải trải nghiệm, nung nấu 'thập tải độc thư bần đáo cốt', nhà bác học Lê Quý Đôn đã suốt đời 'mắt không rời trung sách, tay không rời trang sách,mắt không ngơi cuốn sách',... Chu Quang Tiềm có một cách nói khá hay về mục đích của việc đọc sách. Đọc sách để 'làm điểm xuất phát' để vươn lên, tiến lên từ văn hóa học thuật. Không biết đọc sách có nghĩa là 'xóa bỏ hết' thành tựu văn hóa của quá khứ, chẳng khác nào 'đi giật lùi, làm kẻ lạc hậu'. Đọc sách là để kế thừa tri thức nhân loại. Đọc sách là để 'trả món nợ chung' là để 'ôn lại' những thành tựu, những kinh nghiệm, tư tưởng của nhân loại trong mấy nghìn năm. Đọc sách là để 'thu nhận' và 'hưởng thụ' những kiến thức, lời dạy của người xưa, để tự vũ trang cho mình một tầm cao trí tuệ, một bề dày học vấn, có thể 'làm cuộc trường chinh vạn dặm trên con đường học vấn, đi phát hiện thế giới mới'.
Cái khó của việc đọc sách là luận điểm thứ hai mà tác giả nói đến trong đoạn văn thứ 3 bài Bàn về đọc sách. Sách ngày một nhiều, đầy ắp trong các cửa hàng, chất cao trong các thư viện, vì thế người đọc sách thường đứng trước 2 cái khó (cái hại).
'Một là sách nhiều khiến người ta không chuyên sâu'. Ngày xưa có người đọc đến bạc đầu mới đọc hết một quyển kinh (tứ thư, ngũ kinh), họ đã 'miệng đọc, tâm ghi, nghiền ngẫm đến thuộc lòng, thấm vào xương tủy, biến thành một nguồn động lực tinh thần, cả đời dùng mãi không cạn. Chu Quang Tiềm châm biếm một 'học giả trẻ' khoe đọc hàng vạn cuốn sách; cách đọc 'liếc qua' tuy nhiều mà 'lưu tâm' thì rất ít, 'hư danh nông cạn' khác nào 'ăn sống nuốt tươi'...
'Thứ hai, sách nhiều dễ khiến người đọc lạc hướng'. Trước hàng biển sách, hàng núi sách, nhiều người vì 'tham nhiều mà không vụ thực chất', không phân biệt được 'những tác phẩm ai bàn đích thực' với những 'cuốn sách vô thưởng vô phạt', học vấn chẳng được nâng cao, tâm hồn chẳng được bồi đắp, trái lại chỉ 'lãng phí thời gian và sức lực'. Tác giả đưa ra một so sánh, với chuyện đọc sách, làm học vấn chỉ 'đá bên đông, đấm bên tây', 'tự tiêu hao lực lượng', mà không biết 'đánh vào thành trì kiên cố, đánh bại quân địch tinh nhuệ, chiếm cứ mặt trận xung yếu'. Qua đó, ta càng thấy rõ, đọc sách để làm học vấn, đọc sách để tự học thật không dễ.
Ba đoạn văn cuối bài, tác giả nêu lên phương pháp đọc sách. 'Đọc sách không cần nhiều, quan trọng nhất là phải chọn cho tinh, đọc cho kĩ'. Chỉ đọc 'lướt qua' 10 quyển sách thì không bằng 'đọc mười lần' một quyển sách. Đọc 10 quyển sách 'không quan trọng' thì chẳng bằng đọc 1 quyển sách thật sự có giá trị'. Một câu thơ của cổ nhân được nhắc lại rất ý vị, thấm thía:
'Sách cũ trăm lần xem chẳng chán,
Thuộc lòng, ngẫm kĩ một mình hay.'
Đọc nhiều chưa hẳn là 'vinh dự', đọc ít cũng không phải là 'xấu hổ'. Phải 'đọc kĩ', tập thành nếp 'suy nghĩ sâu xa, trầm ngâm tích lũy, tưởng tượng tự do đến mức làm đổi thay khí chất!. Chu Quang Tiềm đưa ra so sánh 'cưỡi ngựa đi qua chợ...', 'kẻ triệu phú khoe của' để châm biếm những kẻ 'đọc nhiều mù không chịu nghĩ sâu', thể hiện 'phẩm chất tầm thường, thấp kém'.
Sách đọc có thể chia thành mấy loại, một loại là thường thức, một loại đọc để làm học vấn chuyên sâu. Loại sách thường thức thì ai cũng phải biết. Các hài học ở trung học và năm đầu đại học, nếu người học chăm chỉ học tập 'thì cũng đủ dùng'. Đọc thuộc giáo trình 'chúng có lợi gì ', mỗi môn cần phải 'chọn kĩ từ 3 đến 5 quyển xem cho kĩ'. Nếu thiếu lựa chọn hoặc đọc qua loa thì người đọc sách sẽ 'không thu nhận được lợi ích thực sự'.
Sách thường thức 'không chỉ cần cho công dân thế giới hiện tại' mà đối với các nhà học giả chuyên môn 'cũng không thể thiếu được'. Phải chuyên sâu, uyên bác. Trên đời không có học vấn nào là cô lập, không có liên hệ kế cận, vì thế trong quá trình học tập, nghiên cứu 'không thể tách rời'. Các bộ môn, các chuyên ngành như: Văn, Sử, Triết, Ngoại giao, Quân sự, Chính trị... đều có 'quan hệ' đến nhau. Nếu không biết đến các học vấn liên quan thì 'giống như con chuột chui vào sừng trâu, càng chui sâu cũng hẹp, không tìm ra lối thoát'. Tác giả nêu lên phương châm trong học vấn: 'không biết thông thì không thể chuyên, không biết rộng thì không thể nắm gọn phải biết rộng rồi sau mới nắm chắc. Người có thành tựu lớn trong một lĩnh vực học vấn nào 'đều phải có cơ sở sâu của nhiều môn học vấn khác'. Để là chuyên sâu và uyên bác trong học vấn.
Vấn đề Bàn về đọc sách không có gì là mới. Đã có nhiều nhà khoa học, nhà văn, nhà thơ... nói về đọc sách và kinh nghiệm đọc sách. Nhưng cách viết nhẹ nhàng, lí lẽ xác đáng, cách lập luận chặt chẽ của Chu Quang Tiềm có sức thuyết phục sâu sắc. Biết cách đọc sách để xây dựng học vấn là những ý kiến gợi mở cách đọc sách, cách tự học, cách suy nghĩ cho mỗi chúng ta. Đó là bài học, là lời khuyên chí lí, chân thành. Một nét đặc sắc trong bài Bàn về đọc sách là tác giả đã sử dụng khá hóm hỉnh một số so sánh khi nói về phương pháp đọc sách, làm cho lí lẽ thêm phần gợi cảm, thấm thía.
Tải file tài liệu:
Bình luận
Chưa có bình luận nào, bạn có thể gửi bình luận của bạn tại đây
Tài liệu khác:
- Tác giả - Tác phẩm: Ông lão bên chiếc cầu - Ngữ văn lớp 9 Cánh diều
- Tác giả - Tác phẩm: Chiếc lược ngà - Ngữ văn lớp 9 Cánh diều
- Tác giả - Tác phẩm: Chiếc lá cuối cùng - Ngữ văn lớp 9 Cánh diều
- Đề thi giữa học kì II môn Sinh 11 trường THPT Nguyễn Huệ năm học 2022-2023
- Đề thi học sinh giỏi môn Sinh 11 trường THPT Quế Võ Số 1 năm học 2022-2023
- Tác giả - Tác phẩm: Khoa học muôn năm - Ngữ văn lớp 9 Cánh diều
- Tác giả - Tác phẩm: Mục đích của việc học - Ngữ văn lớp 9 Cánh diều
- Tác giả - Tác phẩm: Làng - Ngữ văn lớp 9 Cánh diều
- Đề thi cuối học kì I môn Sinh 11 trường THPT Quế Sơn năm học 2022-2023
- Đề thi giữa học kì I môn Sinh 11 trường THPT Bình Chiểu năm học 2022-2023
Bạn có tài liệu hay, hãy gửi cho mọi người cùng xem và tham khảo tại đây, chúng tôi luôn hoan nghênh và cảm ơn bạn vì điều này: Đăng tài liệu