Tác giả tác phẩm: Con chim Chiền Chiện - Ngữ văn 7 Chân trời sáng tạo

Tác giả tác phẩm: Con chim Chiền Chiện - Ngữ văn 7

- Huy Cận (1919 – 2005)

- Quê quán: Hà Tĩnh

- Phong cách sáng tác: Thơ ông bám sát hiện thực cuộc sống, thời đại. Trước Cách mạng tháng 8  các tác phẩm của ông mang nét sầu não, buồn thương. Sau cách mạng mới mẻ, tràn đầy sức sống 

- Tác phẩm chính: Đất nở hoa (tập thơ, 1960),1963),…

Thơ 4 chữ

- Tác phẩm được in trong tập Những bài thơ em yêu

Miêu tả, biểu cảm

Tác phẩm miêu tả chim chiền chiện đang tung cánh giữa bầu trời xanh cao vời vợi, và không gian bao la của cánh đồng lúa. Chim cất tiếng hót làm xao xuyến lòng người

- Phần 1: 2 khổ đầu: Hình ảnh chim đang tung cánh

- Phần 2: 3 đoạn tiếp theo : Tiếng chim chiền chiện hót

- Phần 3: Còn lại: Tình cảm của tác giả

- Ca ngợi cuộc sống yên bình, tự do và sự no ấm của vùng nông thôn Việt Nam

- Sử dung ngôn ngữ giàu hình ảnh

- Cách ngắt nhịp 2/2, 3/1 linh hoạt

- Sử dụng bút pháp so sánh, nhân hóa

- Không gian bay lượn của chim

+ Bầu trời xanh cao vời vợi

+ Cánh đồng lúa mênh mông, rộng lớn

+ Vút, vút cao

+ Cánh đập trời xanh

+ Đồng quê chan chứa

+ Chim bay, chim xà

- Chim được bay lượn tự do nên chim không biết mỏi

- Tiếng hót của chim được miêu tả

+ Khúc hát  ngọt ngào

+ Tiếng hót trong veo như cành sương chói

+ Như lời thì thầm, đang muốn nói điều gì

+ Tiếng ngọc  trong veo

+ Tiếng hót của chim làm xanh da trời

+ Cả làng quê tràn ngập trong tiếng hót của chim

- Tiếng hót của chim làm xao xuyến lòng người, gọi mùa xuân về với miền quê

- Khao khát như loài chim kia được  tự do tung cánh

+ Được hót trong niềm vui

+ Không gian rộng lớn, bình yên

- Ước muốn của tác giả về một mùa xuân ấm no

- Tác giả ước có một cuộc sống đủ đầy, hạnh phúc, cuộc sống thanh bình.

Chim sơn ca hay còn gọi là chim chiền chiện, loài chim nhỏ bé nhưng kiêu hãnh này khi giá đông rét mướt, lúc nắng gắt đổ lửa hay mưa bão chết cò. Nó chỉ bay lên khi trời xanh trong, nắng vàng nhẹ, những bãi cỏ xanh thênh thênh nắng gió, đó đây những vạt lúa đang độ đông sữa mơn mởn xanh, tỏa mùi thơm thoang thoảng dịu nhẹ khắp cánh đồng. Trong đám cỏ nào đó, chim chiền chiện đột ngột bay vút lên cao, đến lưng chừng trời, nó sững lại, treo mình lơ lửng như một giọt mật và thả xuống từng chuỗi tiếng hót cũng trong veo như thế. Với loài chim này Huy Cận đã ưu ái mà dành riêng một bài thơ cho chúng là bài “Con chim chiền chiện”

Con chim chiền chiện bay lượn giữa khung cảnh thiên nhiên mênh mông, bao la rất đẹp. Có lúc tưởng như cánh chim đang đập trên tầng 'cao vợi' của trời xanh:

'Cánh đập trời xanh

Cao hoài, cao vợi'.

Hình ảnh con chim chiền chiện bay lượn, đang đập trên tầng “cao vợi” của trời xanh, giữa khung cảnh thiên nhiên mênh mông, bao la rất đẹp. Cùng với đó, là tiếng hót 'long lanh' đầy ngọt ngào của chim, càng bay cao tiếng hót càng trong veo. Những hình ảnh đó khiến em vô cùng thích thú và liên tưởng đến cánh chim chiền chiện tung bay là cánh chim tự do tung hoành.

Có lúc, chim bay 'sà' xuống, bay trên đồng lúa đang 'ngậm sữa':

“Chim bay, chim sà

Lúa tròn bụng sữa

Đồng quê chan chứa

Những lời chim ca”.

Đoạn thơ tả chim chiền chiện tự do bay lượn và ca vang trên cánh đồng lúa đẹp. Hình ảnh cánh đồng “chan chứa những lời chim ca” gợi vẻ đẹp của niềm vui và sự ấm no của đồng quê Việt Nam.

Có lúc, chim chiền chiện “biến mất” giữa màu xanh da trời, và chỉ còn nghe tiếng hót:

'Bay cao, cao vút

Chim biến mất rồi

Chỉ còn tiếng hót

Làm xanh da trời'.

Đoạn thơ tả chim chiền chiện bay cao, cao mãi như biến vào bầu trời, chỉ để lại tiếng hót “làm xanh da trời”. Đó là hình ảnh gợi cho ta nghĩ đến một không gian cao rộng, tràn ngập vẻ đẹp thanh bình của đồng quê Việt Nam.

Hình ảnh con chim chiền chiện tự do bay lượn, ca hát giữa không gian cao rộng, trong khung cảnh thiên nhiên thanh bình là hình ảnh của cuộc sống ấm no, hạnh phúc, reo trong lòng người đọc cảm giác yêu đời, yêu cuộc sống.

Tiếng hót của chim chiền chiện thanh cao, trong trẻo đi sâu vào lòng tôi như lời ru của mẹ. Đúng thật, ngày tháng tuổi thơ tôi được nuôi dưỡng bằng lời ru ngọt ngào sâu lắng bên nôi của mẹ và giọng ca trong trẻo ngất trời của chim chiền chiện trên cánh đồng quê.

Chiền chiện là cánh chim của bầu trời cao xanh, là chim của đồng quê mang tình thương mến, chim càng bay cao tiếng hót càng trong veo. Sâu xa hơn nữa: cánh chim chiền chiện tung bay là cánh chim tự do trên bầu trời quê hương đất nước.

Huy Cận đã lấy khung cảnh thiên nhiên bao la xinh đẹp để làm cánh chim bay cao vút và tiếng hót ngọt ngào long lanh của chim chiền chiện.

Chiền chiện là cánh chim của bầu trời cao xanh, là chim của đồng quê mang tình thương mến, chim càng bay cao tiếng hót càng trong veo. Sâu xa hơn nữa: cánh chim chiền chiện tung bay là cánh chim tự do trên bầu trời quê hương đất nước.

Hình ảnh con chim chiền chiện tự do bay lượn giữa không gian cao rộng được vẽ lên qua những từ ngữ, hình ảnh đầy ấn tượng: “Bay vút, vút cao”, “Cánh đập trời xanh - Cao hoài, cao vợi”, 'Chim bay, chim sà', 'Bay cao, cao vút - Chim biến mất rồi'... Tiếng hót 'ngọt ngào' của chim chiền chiện gợi cho ta nhiều xúc động. Nghe chim hót mà dào dạt tình yêu mến:

'Lòng đầy yêu mến

Khúc hát ngọt ngào?'

Có lúc tưởng như nghe “chim nói” mà lòng ta thêm 'bối rối' bâng khuâng trước vận hội mới tốt đẹp đang đến với đất nước và dân tộc:

'Lòng đầy bối rối

Đời lên đến thì'.

Chim hót gợi lên cảm giác một vụ lúa bội thu, đồng quê no ấm, yên vui:'Đồng quê chan c

hứa

Những lời chim ca'.

Chim hót làm cho da trời xanh thêm, một cảnh tượng đất nước thanh bình tươi đẹp, làm say mê lòng người:

'Bay cao, cao vút

Chim biến mất rồi

Chỉ còn tiếng hót

Làm xanh da trời'.

Huy Cận quả là nhà thơ của tiếng chim, là nhà thơ của bầu trời, của đồng quê yêu dấu. Bài thơ Con chim chiền chiện đó là hình ảnh con chim chiền chiện tự do bay lượn, hát ca giữa không gian cao rộng, trong khung cảnh thiên nhiên thanh bình là hình ảnh của cuộc sống ấm no, hạnh phúc, gieo vào lòng người cảm giác thêm yêu đời, yêu cuộc sống.

Bài thơ Con chim chiền chiện của nhà thơ Huy Cận, bài thơ được sáng tác năm 1964.  Bài thơ Con chim chiền chiện ca ngợi cuộc sống yên bình, tự do và sự no ấm ở làng quê Việt Nam. Bài thơ là một tiếng reo vui khi mùa xuân về. Con chim chiền chiện hót vang báo xuân về, khiến cả đất trời cũng vui vẻ, bừng sáng.

Bài thơ với nhịp thơ nhẹ nhàng, tiếng hót của chiền chiện gợi cho ta cảm giác về cuộc sống thanh bình, hạnh phúc, tự do. Tiếng hót của chim chiền chiện làm cho con người cảm thấy yêu hơn cuộc sống, yêu hơn con người.

Tuổi thơ tôi là những ngày chăn trâu trên cánh đồng đầy ắp nắng và gió. Ở đó, tôi đã có tuổi thơ, có hình ảnh của cơn gió ngàn miên man từ triền núi thổi qua cánh đồng mát rượi, với những đợt sóng lúa rì rào. Hình ảnh những ráng chiều vàng nhạt, những ngọn khói lam chiều từ phía làng tôi nhẹ nhàng xuyên qua mái tranh lững thững bay lên hòa quyện vào không gian sâu lắng, mẹ đã nổi lửa cơm chiều. Không gian đồng chiều thật ngọt ngào với tiếng hót vang trời của loài chim chiền chiện. Một loài chim bé nhỏ hiền lành ngày ngày gắn bó cùng lũ trẻ chăn trâu trên cánh đồng nắng gió này. Tiếng hót của chim chiền chiện thanh cao, trong trẻo đi sâu vào lòng tôi như lời ru của mẹ. Đúng thật, ngày tháng tuổi thơ tôi được nuôi dưỡng bằng lời ru ngọt ngào sâu lắng bên nôi của mẹ và giọng ca trong trẻo ngất trời của chim chiền chiện trên cánh đồng quê. Bầu trời chiều xanh biếc cao vời vợi, không một gợn mây nào. Trên bãi cỏ hoang, từng chú trâu no nê vẫn đang cố gặm thêm những ngọn cỏ cuối cùng trong ngày. Những chú nghé tinh nghịch đùa nhau rồi đuổi nhau chạy tung tăng quanh mẹ. Đây là thời điểm đẹp nhất trong ngày vì cái nắng chảy bỏng của một ngày hè đã nhường chỗ cho một chiều tà mát rượi. Những cơn gió ngàn vẫn miên man thổi, cánh đồng sau mùa trở nên khô cằn với những gốc rạ xơ xác. Ta có thể cảm nhận hương vị quê hương khi đi chân trần trên những gốc rạ khô, một âm thanh xào xạc, một mùi hương nồng nồng… Và trên cao, khúc nhạc đồng quê lại cất lên trong trẻo chan hòa. Từng đàn chiền chiện chao lượn bay qua để lại tiếng hót vang vọng khắp cánh đồng. …

“Chim bay chim sà

Lúa tròn bụng sữa

Đồng quê chan chứa

Những lời chim ca

Bay cao cao vút

Chim biến mất rồi

Chỉ còn tiếng hát

Làm xanh da trời…”

                   (Huy Cận)

Một ngày hè trên quê hương được khép lại bằng những cột khói lam chiều bay lên từ bếp mẹ nấu cơm tối, bằng tiếng hót vút trời của loài chim chiền chiện, bằng hình ảnh đàn trâu no nê thủng thẳng trên con đường về làng, bằng tiếng cười râm ran của lũ trẻ chúng tôi với làn da nắng cháy…