1/ Mở bài: Đi từ chung đến riêng hoặc đi từ khái quát đến cụ thể.

2/ Thân bài:

a/ Giải thích ý nghĩa câu tục ngữ:

- "Chí" là gì? Là hoài bão, lí tưởng tốt đẹp, ý chí, nghị lực, sự kiên trì. Chí là điều cần
thiết để con người vượt qua trở ngại.

- "Nên" là thế nào? Là sự thành công, thành đạt trong mọi việc.

- "Có chí thì nên" nghĩa là thế nào? Câu tục ngữ nhằm khẳng định vai trò, ý nghĩa to lớn của ý chí trong cuộc sống. Khi ta làm bất cứ một việc gì, nếu chúng ta có ý chí, nghị lực và sự kiên trì thì nhất định chúng ta sẽ vượt qua được mọi khó khăn, trở ngại để đi đến thành công.

b/ Giải thích cơ sở của chân lí:

Tại sao người có ý chí nghị lực thì dẫn đến thành công?

- Bởi vì đây là một đức tính không thể thiếu được trong cuộc sống khi ta làm bất cứ việc gì, muốn thành công đều phải trở thành một quá trình, một thời gian rèn luyện lâu dài. Có khi thành công đó lại được đúc rút kinh nghiệm từ thất bại này đến thất bại khác. Không chỉ qua một lần làm việc mà thành công, mà chính ý chí, nghị lực, lòng kiên trì mới là sức mạnh giúp ta đi đến thành công. Càng gian nan chịu đựng thử thách trong công việc thì sự thành công càng vinh quang, càng đáng tự hào.

- Nếu chỉ một lần thất bại mà vội nản lòng, nhụt chí thì khó đạt được mục đích.

- Anh Nguyễn Ngọc Kí bị liệt cả hai tay, phải tập viết bằng chân và đã tốt nghiệp
trường đại học và đã trở thành một nhà giáo mẫu mực được mọi người kính trọng.

- Các vận động viên khuyết tật điều khiển xe lăn bằng tay mà đạt huy chương vàng.

3/ Kết bài:

- Khẳng định giá trị kinh nghiệm của câu tục ngữ đối với đời sống thực tiễn, khẳng định giá trị bền vững của câu tục ngữ đối với mọi người.

1. Mở bài

Giới thiệu về câu tục ngữ Có chí thì nên.

2. Thân bài

a. Giải thích

- "Chí" ở đây được hiểu là ý chí, là quyết tâm, nghị lực

- "Nên" chính là thành công, thành quả

=> Câu tục ngữ khẳng định tầm quan trọng của ý chí đối với sự phát triển của mỗi người trên đường đời.

b. Chứng minh

* Vai trò của ý chí:

- Trên đường đời, có những lúc gặp phải những ghềnh thác, chông chênh => Cần có ý chí để vượt qua.

- Ý chí quyết định rất lớn đến sự thành công của con người, mỗi thành công đều mang màu ý chí.

- Nếu chưa vươn tới thành công thực thụ thì đó là do bạn chưa đủ ý chí, sự kiên trì theo đuổi mục tiêu của mình.

=> Lòng kiên trì, ý chí là sức mạnh lớn lao tạo nên thành công.

* Dẫn chứng

- Cậu bé Nguyễn Hiền vì nhà nghèo khó có tiền đi học, ngày ngày cậu vẫn kiên trì đứng ngoài cửa lớp học lỏm => đỗ đạt trạng nguyên, giúp đời, giúp nước.

- Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại, vượt muôn ngàn gian khó tìm đường cứu nước, giúp dân tộc chiến đấu => lãnh đạo cuộc cách mạng nước nhà đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác.

- Nguyễn Vũ Hoàng, chàng trai nghèo đất Quảng chịu khó học hành => được nhận suất học bổng du học khi giành được vọng nguyệt quế năm.

* Bàn luận

- Phê phán những người sống thiếu ý chí

- Cách nuôi dưỡng ý chí

3. Kết bài

Khẳng định lại giá trị của câu tục ngữ.

1. Mở bài

- Giới thiệu về câu tục ngữ: Có chí thì nên.

- Câu tục ngữ là lời khuyên của ông cha muốn nói với con cháu phải biết kiên trì, nỗ lực thì mới thành công.

2. Thân bài

- Giải thích câu tục ngữ:

• "Chí": Tức là ý chí, nghị lực của con người.
• "Nên": làm nên việc, ở đây là thành công mà con người đạt được trong cuộc sống.

=> "Có chí thì nên": Câu tục ngữ khuyên nhủ con người cần phải biết giữ vững ý chí, sự quyết tâm và lòng kiên trì để thực hiện mục tiêu đã đặt ra.

- Tại sao nói "có chí thì nên"?

• Khi bạn có ý chí thì bạn sẽ có động lực vượt qua mọi khó khăn, thử thách trong quá trình tiến bước tới thành công.
• Có ý chí, có mơ ước làm "nên" thì sẽ biết tìm tòi, khám phá và biết vạch rõ con đường để tới được mục tiêu của mình.
• Có ý chí thì sẽ có được sự kiên trì, quyết tâm và nỗ lực tới cùng để thực hiện mơ ước của mình.

- Làm thế nào để thực hiện câu tục ngữ "Có chí thì nên"?

• Phải xây dựng cho mình một mục tiêu phấn đấu. Có lý tưởng, có mơ ước thì mới bắt tay thực hiện giấc mơ của mình được.
• Phải lập ra những kế hoạch nhỏ, những công việc nhỏ làm bước tiến dần tới mục tiêu lớn hơn cũng như tiến dần tới mơ ước của mình.
• Phải luôn luôn tự mình nỗ lực trước mọi khó khăn sóng gió và thử thách, luôn kiên trì, quyết tâm thì sẽ thành công.

- Dẫn chứng:

• Trên thế giới: Nhà bác học Edison,  Abraham Lincoln...
• Ở Việt Nam: Mạc Đĩnh Chi, Cao Bá Quát, Hồ Chí Minh...

- Ý nghĩa của câu tục ngữ đối với mỗi người trong xã hội: Cần phải biết phấn đấu trong sự nghiệp học hành để lớn lên giúp ích cho xã hội.

III. Kết bài

• Khẳng định lại bài học mà câu tục ngữ khuyên dạy chúng ta.
• Là thế hệ con cháu chúng ta cần làm gì cho xứng đáng với lời dạy của cha ông.

Ý chí, nghị lực là một trong những yếu tố để dẫn đến thành công trong cuộc sống. Bởi vậy mà ông cha mới có lời khuyên: “Có chí thì nên” vô cùng ý nghĩa dành cho mỗi người.

“Chí” ở đây là ý chí, nghị lực. Còn “nên” là làm nên việc. Câu tục ngữ sử dụng mối quan hệ nhân quả thông qua từ “thì”. Con người nếu có ý chí sẽ vượt qua được mọi khó khăn và làm nên thành công.

Ý chí, nghị lực giúp con người không ngại đối mặt với những thử thách trong cuộc hành trình “vô tận” để bước đến đích. Nhờ vậy mà con người sẽ thực hiện được ước mơ, đam mê của bản thân. Một người có nghị lực phi thường cũng sẽ nhận được sự tôn trọng và yêu thương từ những người xung quanh. Họ trở thành tấm gương để mỗi người học hỏi, noi theo.

.T rong một vụ tai nạn giao thông, nhà văn M ai Xuân Thưởng đã bị mất hai cánh tay nhưng vượt lên trên những mặc cảm, những khổ đau anh đã tự học rồi trở thành một nhà văn. Hoặc bác sĩ Lương Định Của là một nhà bác học nghiên cứu về nông nghiệp. Để tạo một giống lúa mới có năng suất cao, có khả năng chống rầy tốt, bác phải làm việc vô cùng vất vả, khó nhọc. Hằng ngày từ tờ mờ đất bác đã ra ruộng lội bì bõm nghiên cứu, thử nghiệm đến tối mịt mới về. Qua nhiều vụ lúa dày công, một giống lúa mới được tạo lập đáp ứng tốt yêu cầu của tình hình đất nước đã ghi công sự kiên nhẫn, bền bỉ của bác trong nỗ lực đem lại sự no ấm cho cuộc đời… Quả là những con người nghị lực phi thường.

Tất cả thành công có được đều đến từ ý chí, nghị lực của con người. Bởi vậy mà thế hệ trẻ hôm nay cần rèn luyện bản lĩnh để có thể kiên cường vượt qua mọi thử thách trong cuộc sống. Đối với một học sinh như em, câu tục ngữ đã giúp em có thêm quyết tâm học tập, rèn luyện để vươn tới ước mơ của bản thân.

Như vậy, câu tục ngữ “Có chí thì nên” hoàn toàn đúng đắn. Đó là lời khuyên quý giá mà ông cha ta đã để lại cho thế hệ mai sau. Dù trong bất cứ hoàn cảnh khó khăn nào, con người hãy giữ vững ý chí để vượt qua.