Cùng với guồng quay của sự phát triển, tệ nạn xã hội cũng ngày càng nguy hiểm và phức tạp, ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống của con người. Tệ nạn xã hội nảy sinh từ chính những suy nghĩ, hành động tiêu cực, lệch lạc của con người rồi dần dần trở thành mối hiểm họa khôn lường đe dọa đến cuộc sống con người.

Tệ nạn xã hội nói chung bao gồm mọi hành vi, việc làm, thói quen rất phổ biến cả con người nhưng vì đó là những hành vi trái với đạo đức, đi ngược lại với các chuẩn mực văn hoá của xã hội thì ta gọi đó là tệ nạn xã hội - hiểu nôm na đó là những vấn nạn tồi tệ của xã hội. Tệ nạn xã hội bao gồm rất nhiều tệ nạn như: rượu chè, cờ bạc, mại dâm, ma tuý, mê tín dị đoan, trộm cắp, lừa đảo… Phải thú nhận rằng ở Việt Nam bất cứ nơi nào cũng tồn tại các tệ nạn xã hội, có chăng chỉ khác nhau về tình chất và mức độ. Đáng lo ngại nhất là những tệ nạn xã hội không chừa một ai, bất kể già - trẻ, trai - gái, giàu - nghèo, người khôn - kẻ ngu đều có thể trở thành nạn nhân của tệ nạn xã hội.

Để nói về nguyên nhân sinh ra tệ nạn xã hội phải đề cập đến nhiều khía cạnh, sự hình thành của tệ nạn cũng do sự tác động tổ hợp của kinh tế xã hội và con người. Trên mặt khách quan, sự phát triển kinh tế kéo theo sự du nhập nhiều những thói quen, hành vi mới không đúng chuẩn mực. Gia đình nghèo, hoàn cảnh khó khăn hoặc gặp phải những chuyện bi kịch trong cuộc sống đều có thể dẫn con người ta đến với tệ nạn xã hội. Song sự giáo dục của nhà trường, gia đình và sự buông lỏng của cha mẹ đã tạo điều kiện như một mảnh đất màu mỡ để tệ nạn nảy mầm và sinh sôi phát triển. Điển hình như việc xuất hiện các loại tệ nạn như ma tuý, bóng cười, cỏ, ke, đá trong giới trẻ hiện nay đa số là du nhập từ nước ngoài. Gia đình không biết đến, nhà trường không tuyên truyền giáo dục thì các em hoàn toàn có thể sa ngã vào tệ nạn này. 

Về mặt chủ quan, những đối tượng dễ mắc tệ nạn xã hội chính là người trẻ, những người thiếu hiểu biết về tệ nạn xã hội, nhận thức hạn chế không biết đến những tác hại của tệ nạn. Cụ thể khi những bạn trẻ chơi ke, đá xong bị sang chấn tinh thần, ảnh hưởng não bộ khi được hỏi đều nói rằng “Em chỉ hút cho vui thôi chứ không biết nó nguy hiểm với sức khoẻ như thế”. Một khi đã mắc vào các tệ nạn xã hội, dù là tệ nạn nào đi nữa cũng ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và tinh thần của bạn. Cụ thể như rượu chè thì bị suy gan suy thận, ma tuý thì dẫn đến HIV/AIDS, cờ bạc thì dẫn đến mất ăn mất ngủ, mê tín thì dẫn đến lo lắng bất an, thậm chí điên loạn… Không chỉ về mặt sức khỏe, tinh thần mà tệ nạn còn làm mất đi nhân cách con người, suy đồi đạo đức, tiêu biểu như các tệ nạn rượu chè, trộm cắp, ma tuý, mại dâm, một khi mắc vào những tệ nạn này con người ta không còn tỉnh táo, không kiểm soát được hành vi và suy nghĩ của mình nữa. 

Hạnh phúc gia đình cũng bị tệ nạn xã hội làm rạn vỡ, vợ chồng mâu thuẫn ly hôn, con cái bỏ mặc, bơ vơ không được giáo dục rồi cũng lại trở thành nạn nhân tiếp theo của tệ nạn xã hội. Tệ nạn xã hội không chỉ gây ra những hậu quả xấu về sức khỏe, nhân cách mà còn tác động trực tiếp đến kinh tế, hạnh phúc gia đình và an ninh xã hội. Biết bao gia đình phải phá sản, bán nhà cửa đi lang thang vì cờ bạc, lô đề, rồi những người vì không có tiền ăn chơi ma tuý mà chuyển sang cướp của giết người, trộm cắp tài sản, mãi mãi không thể quay lại con đường lương thiện. Những vụ giết người táo tợn, những vụ trộm sạch nhà cửa khiến cho mọi người đều hoảng sợ, lo lắng, an ninh trật tự an toàn xã hội luôn bị đe dọa bởi tệ nạn. Đã có biết bao trung tâm cải tạo được xây dựng với đội ngũ quản giáo, nhân viên tận tình giáo dưỡng nhưng không thấm là bao với thực trạng tệ nạn xã hội hiện nay. Giải pháp tốt nhất để loại trừ tệ nạn ra khỏi đời sống của chúng ta chính là mỗi người nên tự nâng cao nhận thức của mình tránh xa các tệ nạn xã hội, sống đời sống lành mạnh, văn minh. Mỗi gia đình phải là môi trường giáo dục cho con cái hiểu rõ về tác hại của các tệ nạn xã hội, phối hợp với nhà trường để quản lý con thật tốt, kịp thời ngăn chặn tệ nạn có cơ hội xâm nhập. Xã hội và cộng đồng cần tuyên truyền rộng rãi và mạnh mẽ hơn nữa, trở thành rào chắn tốt nhất trước các tệ nạn xã hội. 

Tệ nạn xã hội không chừa bất cứ ai, đặc biệt học sinh chúng ta lại là đối tượng dễ bị dụ dỗ nhất. Hãy trang bị cho mình những kiến thức cơ bản và cần thiết về các loại tệ nạn xã hội, xây dựng đời sống học tập rèn luyện lành mạnh. Tránh bị dụ dỗ và nên khuyên can bạn bè nếu có ý định sa vào tệ nạn. Bảo vệ bản thân trước tệ nạn xã hội là bảo vệ gia đình và cả xã hội...

Xã hội ngày càng đi lên, ngày càng phát triển thì cũng đồng nghĩa với việc các tệ nạn xã hội ngày một lan rộng hơn, ở nhiều những hình thức và cách thức , đối tượng khác nhau. Khi các tệ nạn xã hội còn tồn tại thì cuộc sống của nhân loại vẫn chưa thể hạnh phúc. Là thế hệ của tương lai, chúng ta hãy nói không với các tệ nạn xã hội.

Trước hết chúng ta cần hiểu thế nào là tệ nạn xã hội? Tệ nạn xã hội là những hiện tượng xã hội bao gồm cả những hành vi sai lệch với chuẩn mực xã hội, vi phạm đạo đức và pháp luật, gây ra hậu quả xấu đối với đời sống xã hội.

Hằng ngày, xung quanh cuộc sống, chúng ta vẫn luôn được nghe đầy rẫy những tin tức, đọc những bài báo, những phóng sự về các tệ nạn xã hội. Các tệ nạn xã hội có những hành vi biểu hiện cấp thấp đến cao. Uống bia rượu, nhậu nhẹt cũng là một trong những tệ nạn xã hội. Vì hiện tượng này diễn ra quá thường xuyên và phổ biến nên nhiều người cho rằng đó là một cách để nghỉ ngơi và thư giãn hay chia vui cùng nhau,… Bên cạnh rượu bia, hút thuốc lá là hiện tượng xã hội phổ biến không kém. Không quá khi cho rằng, ở Việt Nam, người người hút thuốc, nhà nhà hút thuốc. Hãy thử nhìn vào gia đình mình xem, bố bạn, anh trai bạn, có phải lúc nào cũng có một bao thuốc làm “hành trang”? Còn nếu không, thì bạn thật sự may mắn đấy! Bởi lẽ hút thuốc không chỉ có hại cho chính người sử dụng nó mà còn có tác hại không nhỏ đối với những người xung quanh. Chính những nhà sản xuất thuốc lá cũng đã ghi trên bao bì của họ nào là hút thuốc lá có thể gây ung thư phổi, nào là hút thuốc gây bệnh tim mạch,… kèm theo những hình ảnh minh họa hết sức đáng sợ. Vậy mà số lượng người hút thuốc lá không những chẳng giảm mà còn tăng dần theo thời gian.

Cao hơn nghiện thuốc lá, rượu bia là tiêm chích ma túy. Đó là một tệ nạn xã hội gây ra biết bao nhiêu hậu quả đau thương cho nhân loại nhưng cho đến nay vẫn chưa chấm dứt. Ma túy mang trong mình một sức mạnh hủy diệt ghê gớm, là hạt nhân của ngòi nổ hủy diệt sự sống. Trước hết là đối với chính bản thân người sử dụng, nó có thể làm cơ thể ngày càng suy yếu, thân thể gầy gò, xấu xí, không có sức sống,… ảnh hưởng không nhỏ tới việc sinh hoạt hằng ngày, lao động hay học tập,…Khi lên cơn nghiện, con nghiện sẽ trở thành tay sai của chất độc ma quỷ này. Họ sẽ mất đi khả năng suy nghĩ lý trí, không thể làm chủ được bản thân, bất chấp làm mọi thứ để thỏa mãn cơn khát thuốc đó. Từ đó dẫn đến những hành vi trộm cắp, thậm chí là giết người cướp của,… Khi nghiện ma túy, hê miễn dịch suy giảm, làm tăng khả năng mắc các bệnh khác ở con nghiện. Dần dần, học sẽ mất khả năng lao động và mau chóng kết thúc sự sống của mình khi vi rút HIV chuyển sang giai đoạn AIDS.

Những gia đình có những người mắc tệ nạn hút chích ma túy mới đáng thương làm sao! Họ vừa đứng trước tương lai sẽ mất đi người chồng, người cha, người anh hay người em của mình, vừa phải chịu đựng những ánh mắt gièm pha, lên án, khinh miệt và kỳ thị của mọi người. Hoàn cảnh sống như thế thì liệu rằng những con người lớn lên trong hoàn cảnh đó có thể nào phát triển lành mạnh và toàn diện? Hay họ chính là những mầm mống của những thế hệ làm tổn hại đến cộng đồng, đến xã hội?

Và khi một xã hội, một cộng đồng có nhiều người mắc các tệ nạn xã hội, sức lao động sẽ giảm, chất lượng cuộc sống đi xuống, giống nòi suy thoái,… Để viễn cảnh ấy không bao giờ có thể trở thành hiện thực, ngay từ bây giờ, chúng ta phải phòng chống các tệ nạn xã hội một cách nghiêm khắc. Việc phòng chống các tệ nạn nói chung và phòng chống ma túy nói riêng không phải là công việc, vai trò và nhiệm vụ của một hay một nhóm người, một tổ chức, mà là trách nhiệm của cộng đồng, của mỗi người. Về phía các cơ quan chức năng, cần có những biện pháp, hình phạt răn đe, cảnh cáo những người vi phạm. Pháp luật nước Việt Nam quy định nghiêm cấm sản xuất, lưu trữ, vận chuyển và tàng trữ ma túy,… những người nghiện bắt buộc phải tham gia cai nghiện. Về phía gia đình và người thân của người nghiện, phải động viên, khích lệ người thân của mình tham gia cai nghiện, đồng thời báo ngay với cơ quan chức năng để phối hợp cùng giải quyết.

Gia đình là tế bào của xã hội. Mỗi tế bào phải lành mạnh thì xã hội mới có thể là một cơ thể khỏe mạnh, cường tráng. Hãy chung tay đẩy lùi các tệ nạn bằng việc nói KHÔNG với chúng!