Ngày xưa có đôi vợ chồng nghèo, tốt bụng mà mãi vẫn chưa có con, thương tình Ngọc Hoàng phái con trai xuống đầu thai làm con của họ. Hai vợ chồng mất sớm, chỉ còn lại Thạch Sanh kiếm sống bằng nghề hái củi.

Người hàng rượu tên là Lí Thông vờ kết nghĩa Thạch Sanh với mục đích xấu. Đến năm Lí Thông phải đi nộp mạng cho Chằn Tinh, Lí Thông lừa Thạch Sanh đi nộp mạng thay. Nhưng Thạch Sanh với sức khỏe và tài nghệ đã giết được chằn tinh, thấy vậy Lí Thông dùng lời ngon ngọt dụ dỗ Thạch Sanh bỏ trốn còn hắn mang đầu chằn tình đi lãnh thưởng và được phong làm chức làm Quận công.

Công chúa đến tuổi cập kê, nhưng lại bị đại bàng khổng lồ bắt. Thạch Sanh thấy vậy liền giương cung bắn đại bàng bị thương, Thạch Sanh lần theo đến nơi đại bàng giấu công chúa. Nhà vua ra lệnh Lí Thông phải giải cứu công chúa, hứa gả công chúa và truyền ngôi cho ai cứu nước công chúa. Lại một lần nữa Lí Thông tìm đến Thạch Sanh. Khi Thạch Sanh cứu được công chúa, Lí Thông băng cướp công chúa và nhốt Thạch Sanh dưới hang.

Trong hang động, Thạch Sanh giải cứu được con vua Thủy Tề nên được vừa mời xuống thủy cung, vua Thủy Tề tặng thưởng nhưng chàng chỉ xin 1 cây đàn.

Về phần công chúa, từ khi được giải cứu về không nói không rằng, sinh bệnh. Vua cha rất lo lắng. Hồn chằn tinh và đại bàng căm tức Thạch Sanh nên đã hãm hại chàng khiến chàng bị nhốt trong ngục. Lấy cây đàn ra gẩy công chúa hết bệnh. Vua mời Thạch Sanh đến và tại đây chàng đã trình bày câu chuyện đã xảy ra.  Vua sai lệnh xử chém những Thạch Sanh tha cho họ, trên đường về quê 2 mẹ con bị sét đánh thành con bọ hung.

Thạch Sanh lấy công chúa, các nước chư hầu tức giận đem quân sang đánh. Thạch Sanh dùng tiếng đàn làm cho quân địch phải đầu hàng. Dùng niêu cơm chiêu đãi quân địch khiến họ thán phục và rút quân. Cuối cùng vua cha truyền ngôi cho Thạch Sanh.