Thứ nhất, nước ta là nước đông dân cư sống ở nông thôn, với gần 70% dân số sống ở nông thôn, hơn 47% lao động làm nông nghiệp; tốc độ tăng dân số ở nông thôn hiện vẫn cao; ruộng đất bình quân đầu người thấp và có xu hướng giảm do quá trình đô thị hóa, mở rộng xây dựng kết cấu hạ tầng; trình độ sản xuất nông nghiệp còn thấp, kỹ thuật thủ công là chủ yếu...

Thứ hai, nông nghiệp, nông thôn góp một phần quan trọng trong quá trình tích lũy vốn cho CNH, HĐH; là khu vực kinh tế - xã hội có vị trí chiến lược cực kỳ quan trọng, liên quan đến việc giải quyết những vấn đề đời sống cơ bản của đại đa số dân cư, như tạo việc làm cho lao động dư thừa ở nông thôn, tăng thu nhập cho nông dân, tăng sức mua của thị trường nông thôn, tăng tỷ trọng trong GDP và tăng đóng góp vào ngân sách nhà nước.

Thứ ba, kinh tế nông nghiệp, nông thôn vẫn chưa ra khỏi tình trạng yếu kém, chậm phát triển. Việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế và đổi mới cách thức sản xuất trong nông nghiệp còn chậm, phổ biến vẫn là sản xuất nhỏ, phân tán; năng suất, chất lượng, giá trị gia tăng nhiều mặt hàng thấp. Đời sống vật chất và tinh thần của người dân nông thôn chưa được cải thiện đáng kể, chưa tương xứng với thành quả của công cuộc đổi mới đất nước; tỷ lệ hộ nghèo còn cao, nhất là vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa; chênh lệch giàu - nghèo giữa nông thôn và thành thị, giữa các vùng còn lớn, phát sinh nhiều vấn đề xã hội bức xúc.

Thứ tư, thực tiễn thế giới cho thấy, đã có không ít nước đi lên bằng xuất khẩu nông sản, như Ô-xtrây-li-a, Ác-hen-ti-na, Ca-na-đa,... Đối với một số nước khác, phát triển nông nghiệp là biện pháp chủ yếu để hình thành thị trường trong nước; cũng có nước lấy phát triển nông nghiệp và công nghiệp nông thôn là biện pháp cơ bản giải quyết phần tất yếu của đời sống kinh tế trong thời kỳ đầu CNH.

Thứ năm, đối với một nước đi lên chủ nghĩa xã hội từ nông nghiệp lạc hậu thì vấn đề mấu chốt là phát triển nền nông nghiệp hàng hóa để cấu trúc lại nền kinh tế theo hướng sản xuất lớn, hiện đại. Tình hình thực tế của nước ta cũng như bài học của một số nước Đông Nam Á càng khẳng định vai trò rất quan trọng của nông nghiệp và kinh tế nông thôn đối với sự ổn định và phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, nhất là các nước đang phát triển đi lên từ nông nghiệp. Trước mắt cũng như lâu dài, phát triển nông nghiệp và kinh tế nông thôn theo hướng CNH, HĐH là cơ sở để đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa.

Thứ sáu, nông thôn là nguồn cung cấp nhân lực chủ yếu để thực hiện CNH, HĐH. Quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn theo hướng phát triển công nghiệp, dịch vụ đồng thời cũng là quá trình chuyển lao động từ ngành nông nghiệp sang ngành công nghiệp và dịch vụ theo hướng lao động công nghiệp, dịch vụ tăng tuyệt đối và tương đối, còn lao động nông nghiệp giảm tuyệt đối và tương đối.