Đến cuối thế kỉ thứ XII, nhà Lý dần rơi vào suy yếu. Triều đình bỏ bê không chăm lo cho đời sống của nhân dân, quan lại lao vào ăn chơi xa đọa, bỏ mặc dân đen trong cảnh lụt lội, hạn hán, đói kém triền miên xảy ra. Nội bộ triều đình thì mâu thuẫn. Đời sống nhân dân đói khổ, cơ hàn cùng cực. 

Trong quần chúng nhân dân đã xuất hiện nhiều cuộc nổi dậy trên khắp cả nước. Hoàn cảnh lúc bấy giờ thù trong, giặc ngoài. Giặc ngoại xâm phương Bắc rình rập để xâm lược, nhân cơ hội nhà Lý suy yếu càng thể hiện rõ ra dã tâm xâm lược. 

Trong nước, nhà Trần lúc này đang là dòng tộc có thế lực nhất, đứng đầu là thái sư Trần Thủ Độ. Vua Lý Huệ Tông lúc này phải dựa vào nhà Trần để giữ ngai vàng cho nên quyền lực trong triều đình thực chất rơi vào tay nhà Trần, mọi việc trong triều đều do Trần Thủ Độ quyết định. 

Vua Lý Huệ Tông lúc bấy giờ không có con trai, nên đã truyền ngôi cho con gái là công chúa Lý Chiêu Hoàng lên ngôi khi mới 7 tuổi. Trần Thủ Độ nhân cơ hội đấy ép Lý Chiêu Hoàng lấy cháu trai mình là Trần Cảnh. Đến đầu năm 1226, Lý Chiêu Hoàng nhường ngôi cho chồng. Nhà Trần chính thức được thành lập.