Một bữa no" là một trong những tác phẩm văn học nổi tiếng của nhà văn Nam Cao kể về cuộc đời của một bà lão nghèo khổ. Đối với nhiều người, có lẽ câu chuyện sâu xa được truyền tải còn thấm thía hơn nhiều truyện khác của Nam Cao.

Một bữa no kể về một bà lão nuôi con khôn lớn, cứ ngỡ được an dưỡng tuổi già nhưng cuộc đời lại trớ trêu. Con trai bà ra đi khi còn sớm, chưa kịp đau buồn thì con dâu sau khi chịu tang chồng cũng bỏ mẹ bỏ con theo tình mới. Bà đằng đẵng nuôi cháu 7 năm ròng, nhưng cuối cùng do không còn đồng nào nữa nên mới phải bán cháu cho bà Phó để lấy 10 đồng tiền. Câu chuyện phản ánh sự thật phũ phàng của những năm đó, khi cái đói nghèo làm con người trở nên mất hết tình thân và nhân tính. Khi đến bước đường cùng, con đường mà nhiều người chọn chính là hy sinh đi thứ máu mủ tưởng chừng như chẳng cần thiết. Nhưng cuối cùng, lại chính vì một bữa no mà người phụ nữ đó lại phải tìm đến nơi đó chỉ để mong một bữa ăn.

Trong truyện, ta có thể khai thác nhân vật chính đó là bà lão. Bà là một người phụ nữ nghèo khổ, ta không thể phủ nhận được điều đó. Con trai mất sớm, con dâu bỏ nhà ra đi, cái đói bắt bà phải bán đi đứa cháu máu mủ. Cứ ngỡ lúc này cuộc sống sẽ dễ dàng hơn, nhưng ai ngờ một trận ốm đã khiến người đàn bà đó kiệt quệ và mất trắng tất cả. Bà là người đáng thương, cũng là người đáng hận. Bởi không sinh ra trong hoàn cảnh đó, chẳng ai có thể dễ dàng đưa ra được quyết định. Bữa cơm cuối cùng, bà được ăn no nhưng lại là cái no sau khi đã đánh đổi hết sự xấu hổ của đời người.

Có lẽ bà cụ vẫn sẽ là nhân vật được nhắc lại trong nhiều bài phân tích sau này. Chúng ta chẳng thể đánh giá được khi chưa thực sự trải qua cuộc sống ấy.