(1) Đặc điểm tính cách của thầy Ha-men được nhà văn khắc họa từ những phương diện sau:

• Là một người thầy tâm huyết, tận tình với nghề.
• Là một người có lòng yêu nước, yêu ngôn ngữ dân tộc tha thiết.

(2) Một số biểu hiện cụ thể trong văn bản thể hiện đặc điểm tính cách của thầy Ha-men theo các phương diện trên là:

• Là một người thầy tâm huyết, tận tình với nghề:

  • Dù là buổi học cuối cùng, thầy Ha-men vẫn lên lớp dạy như bao ngày trước kia.
  • Thầy nhẹ nhàng, dịu dàng nhắc nhở học trò thay vì giận dữ như mọi khi
  • Thầy kiên nhẫn giảng giải hết mọi kiến thức cho học trò.

• Là một người có lòng yêu nước, yêu ngôn ngữ dân tộc tha thiết:

  • Thầy nói với học trò về vẻ đẹp của tiếng Pháp.
  • Khi cho học sinh viết tập, thầy đã chuẩn bị "những tờ mẫu mới tinh, trên có viết bằng chữ rông thật đẹp: Pháp, An-dát, Pháp, An-dát"
  • Xúc động mạnh, người nhợt nhạt khi nghe thấy tiếng kèn của lính Phổ vang lên ngoài cửa sổ.
  • Thầy cầm phấn viết lên bảng dòng chữ “NƯỚC PHÁP MUÔN NĂM!” rồi sau đó đứng dựa vào tường, chẳng nói một lời mà chỉ giơ tay ra hiệu "Kết thúc rồi… đi đi thôi!".

(3) Một số chi tiết cụ thể thể hiện suy nghĩ, cách nhìn nhận về thầy Ha-men và thái độ với việc học tiếng Pháp là:

• Suy nghĩ, cách nhìn nhận về thầy Ha-men:

  • Thầy Ha-men là "một người cao lớn, gầy guộc", có "đôi mắt xanh sáng" và "mái tóc bạch kim".
  • Thầy Ha-men là "một người rất khắt khe", "luôn luôn giận dữ", "không bao giờ khen ai" và "dùng roi quất rất nhiều"
  • Thầy Ha-men là "một người rất hiền lành", "luôn luôn quan tâm đến học trò", "không bao giờ quên sinh nhật của ai"và "dùng roi quất rất ít"

• Thái độ với việc học tiếng Pháp:

  • Thầy Ha-men coi tiếng Pháp là "một ngôn ngữ đẹp nhất trên đời", "một ngôn ngữ của văn hóa, khoa học, nghệ thuật" và "một ngôn ngữ của tự do, dân chủ, nhân quyền".
  • Thầy Ha-men mong muốn học trò của mình "học tốt tiếng Pháp"
  • , "yêu mến tiếng Pháp" và "giữ gìn tiếng Pháp"
  • Thầy Ha-men cảm thấy buồn bã, đau đớn khi biết rằng "tiếng Pháp sẽ không còn được dạy ở đây nữa"
  •  "tiếng Pháp sẽ bị thay thế bởi tiếng Đức" và "tiếng Pháp sẽ bị quên lãng ở đất nước này"

(4) Phần 5 (phần cuối văn bản) có nhiều chi tiết miêu tả đặc sắc thầy Ha-men, các chi tiết ấy khắc họa được tâm trạng sau của thầy Ha-men:

• Tâm trạng bi thương, tuyệt vọng:

  • Thầy Ha-men nghe thấy tiếng kèn của lính Phổ vang lên ngoài cửa sổ, "thầy ta nhợt nhạt, mặt tái mét, môi run rẩy"
  • Thầy Ha-men viết lên bảng dòng chữ “NƯỚC PHÁP MUÔN NĂM!”, "thầy ta đứng dựa vào tường, chẳng nói một lời mà chỉ giơ tay ra hiệu "Kết thúc rồi… đi đi thôi!"
  • Thầy Ha-men nhìn theo học trò ra khỏi lớp, "thầy ta có vẻ như muốn nói gì đó nhưng không nói được. Thầy ta cứ đứng yên im lặng. Tôi thấy thầy ta khóc"

• Tâm trạng cao cả, kiên cường:

  • Thầy Ha-men không quan tâm đến những gì xảy ra bên ngoài, "thầy ta không để ý đến tiếng kèn lính Phổ. Thầy ta chỉ để ý đến bài giảng của mình"
  • Thầy Ha-men không chịu khuất phục trước kẻ thù, "thầy ta viết lên bảng dòng chữ "NƯỚC PHÁP MUÔN NĂM!" với phấn trắng to và rõ"
  • Thầy Ha-men không từ bỏ niềm tin vào tương lai, "thầy ta nói với chúng tôi rằng "tiếng Pháp sẽ sống mãi trong lòng các em"