Truyền thuyết ở Thái Nguyên khá phong phú, gắn bó chặt chẽ với các lễ hội dân gian, trong đó nhiều lễ hội bắt nguồn từ nền văn hoá gốc nông nghiệp và truyền thống chống ngoại xâm của nhân dân ta. Nó có giá trị như là nơi lưu giữ tri thức dân gian và linh hồn dân tộc. Nghiên cứu truyền  thuyết và lễ hội dân gian ở một vùng văn hoá giầu truyền thống lao động cần cù và yêu nước - từng là ATK của cuộc kháng chiến thần thánh chống ngoại xâm của dân tộc là điều cần thiết, hứa hẹn đem lại những thông tin hữu ích, góp phần bảo tồn và phát triển bền vững nền văn hoá dân tộc.

Các truyền thuyết và lễ hội dân gian nói chung, truyền thuyết và lễ hội dân gian ở Thái Nguyên nói riêng đang có nguy cơ mai một hoặc biến dạng. Có những truyền thuyết đã theo người già về thế giới bên kia, hoặc bị lãng quên, bị chắp vá...; có những lễ hội đã bị chuyên nghiệp hoá, hoặc biến dạng. Phương thức lưu giữ truyền thuyết và cách thức tổ chức lễ hội cũng chưa phù hợp với đặc trưng, đời sống của văn học, văn hoá dân gian.

Cũng đã có một số chuỗi truyền thuyết và lễ hội dân gian ở Thái Nguyên được quan tâm nghiên cứu; song mảng truyền thuyết lễ hội của đồng bào các dân tộc thiểu số hầu như chưa được tìm hiểu một cách hệ thống. Hơn nữa, các nghiên cứu đã thực hiện lại mới chỉ chủ yếu tìm hiểu truyền thuyết và lễ hội trên phương diện nội dung, nghệ thuật hoặc nghiên cứu lễ hội từ góc độ văn hoá.

Bởi vậy, nghiên cứu truyền thuyết và lễ hội dân gian ở tiểu vùng văn hoá Thái Nguyên một cách hệ thống theo hướng bảo tồn và phát triển bền vững, bằng cách tiếp cận liên ngành là một động thái và việc làm cần thiết, góp phần lưu giữ vốn văn học, văn hoá quí báu của một vùng đất trung du và miền núi phía Bắc, xây dựng nền văn học, văn hoá Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc trong thời kỳ Công nghiệp hoá, Hiện đại hoá đất nước.