Cơ chế nhiễm sắc thể xác định giới tính là quá trình xác định giới tính của một cá thể dựa trên sự có mặt của các nhiễm sắc thể X và Y trong tế bào. Trong con người, giới tính được xác định bởi cặp nhiễm sắc thể sinh dục, bao gồm một nhiễm sắc thể X từ mẹ và một nhiễm sắc thể X hoặc Y từ cha. Các cá thể có cặp nhiễm sắc thể XX được xem là nữ, trong khi cá thể có cặp nhiễm sắc thể XY được xem là nam. Quá trình này xảy ra trong quá trình hình thành tế bào sinh dục trong quá trình phôi thai phát triển. Trong quá trình phân tế bào, tế bào phôi thai sẽ trải qua quá trình meiosis, trong đó các nhiễm sắc thể được sao chép và chia tách để tạo ra tế bào con. Khi tạo ra tế bào sinh dục, một tế bào có thể mang nhiễm sắc thể X và một tế bào khác có thể mang nhiễm sắc thể Y. Quá trình này xác định giới tính của cá thể. Tuy nhiên, cũng có một số trường hợp hiếm khi xảy ra các biến đổi trong cơ chế nhiễm sắc thể xác định giới tính, dẫn đến các trạng thái không nhất quán giữa nhiễm sắc thể và giới tính. Ví dụ, có thể xảy ra các trường hợp như XXY (Klinefelter syndrome) hoặc XO (Turner syndrome), khi có sự thay đổi trong số lượng hoặc cấu trúc của các nhiễm sắc thể sinh dục. Tóm lại, cơ chế nhiễm sắc thể xác định giới tính là quá trình xác định giới tính của một cá thể dựa trên sự có mặt của các nhiễm sắc thể X và Y trong tế bào. Các cá thể có cặp nhiễm sắc thể XX được xem là nữ, trong khi cá thể có cặp nhiễm sắc thể XY được xem là nam.