Thần tượng là những cá nhân hoặc nhóm người được nhiều người biết đến và ngưỡng mộ. Họ có xuất thân trong nhiều lĩnh vực như giải trí, y tế, khoa học, chính trị, thể thao. Trong thời đại hiện nay, hình ảnh của ca sĩ, diễn viên, người mẫu, vận động viên và nhiều người khác trở nên phổ biến. Ngưỡng mộ thần tượng ở mức độ hợp lý có thể mang lại nhiều lợi ích, nhưng mê muội quá đáng có thể gây hại cho sức khỏe và tâm lý, điều mà nhiều nhà nghiên cứu đã chỉ ra trong thập kỷ qua.

Đặc biệt là đối với giới trẻ, thần tượng thường được coi là mẫu hình lý tưởng, bởi vì họ có những phẩm chất nổi bật và đặc biệt trong lĩnh vực của mình. Cùng với sự ngưỡng mộ, giới trẻ có thể bắt chước tính cách, ngoại hình, hành động và lối sống của thần tượng, mong muốn trở nên giống họ. Do đó, thần tượng có ảnh hưởng sâu sắc đến cuộc sống của nhiều người, ngay cả khi họ cách xa địa lý và quan hệ xã hội. Thậm chí, một số người còn tạo ra mối quan hệ tưởng tượng với thần tượng, vì sự xuất hiện liên tục của họ trên truyền thông, đặc biệt là truyền hình, khiến cho người hâm mộ cảm thấy như thần tượng đang trò chuyện trực tiếp với họ.

Nếu mê muội thần tượng quá độ, con người có thể rơi vào trạng thái bệnh lý tâm thần, tôn thờ thần tượng một cách mù quáng và thiếu lý trí. Những người ở mức độ này có những biểu hiện cực đoan, như ảo tưởng rằng thần tượng yêu mình, thường xuyên theo dõi và gửi thư với nội dung không phù hợp. Những người này thường gặp vấn đề về sự tin tưởng và không thể xây dựng và duy trì mối quan hệ lâu dài. Thậm chí, họ sẵn lòng bắt chước hành vi bừa bãi của thần tượng hoặc để thần tượng lợi dụng.

Những người quá cuồng nhiệt với thần tượng thường tập trung tình cảm ấy ở mức cao độ, khiến họ trở nên hoang tưởng. Sự thiếu hụt mối quan hệ ý nghĩa trong thực tế khiến người hâm mộ dồn hết sự chú ý vào thần tượng, nhằm thiết lập hình ảnh bản thân. Tình trạng này đặc biệt thường xảy ra ở tuổi vị thành niên, khi cá nhân chưa hoàn thiện nhân cách và dễ bị ảnh hưởng bởi những người cùng tuổi và quen biết (bạn bè hoặc thần tượng).

Sự hâm mộ dễ dẫn đến tình trạng cuồng tín. Nếu người hâm mộ giữ ở mức độ vừa phải, những hoạt động này có thể mang lại lợi ích, như tạo ra thêm nhiều mối quan hệ bạn bè, tăng cường sự thân thiết trong các mối quan hệ. Thần tượng có thể ảnh hưởng đến thái độ và lòng tin của họ, hoặc truyền cảm hứng để họ say mê một công việc nào đó. Tuy nhiên, việc tôn thờ thần tượng quá mức sẽ gây ra nhiều tác hại cho người hâm mộ.

Quá trình từ hâm mộ trở thành cuồng tín diễn ra theo thời gian. Trong quá trình tìm hiểu thần tượng, người hâm mộ bắt đầu thực hiện những hành động quá đà. Những hành vi này có cơ sở tương tự như sự nghiện ma túy. Ban đầu, người hâm mộ tìm kiếm sự nhận biết về chính mình, xây dựng bản thân dựa trên một hình mẫu có sẵn (thần tượng của họ). Sau đó, họ bắt đầu thực hiện những hành vi "phân rẽ khỏi bản thể thực tế", tức là họ đánh mất bản thân để có thể đồng hóa với thần tượng, ví dụ như tưởng tượng rằng thần tượng yêu mình hoặc sự sống của thần tượng phụ thuộc vào mình.

Những người tôn thờ thần tượng thường có sức khỏe tâm lý thấp hơn so với những người không tôn thờ. Họ thường thiếu sự tự tin và yếu đuối trong cuộc sống. Do đó, việc tôn thờ thần tượng quá mức có thể liên quan đến hành vi phạm pháp. Những người có xu hướng "bắt chước tại hại" thần tượng có thể dính líu đến những hành động tiêu cực, thậm chí nguy hiểm.

Hiện tượng cuồng tín của người hâm mộ tồn tại ở khắp nơi trên thế giới, từ Mỹ cho đến Việt Nam. Có một số ví dụ nổi bật như John Hinckley, một người hâm mộ quá khích của nữ diễn viên Mỹ Jodie Foster, đã ám sát Tổng thống Ronald Reagan với mục đích "làm Jodie Foster ấn tượng". Tại Trung Quốc, người cha của Dương Lệ Quyên đã tự tử với hy vọng con gái được gặp thần tượng Lưu Đức Hoa. Ở Việt Nam, người hâm mộ nhạc Hàn Quốc (Kpop) từng bị các phương tiện truyền thông chỉ trích vì những hành vi nguy hiểm như "đe dọa, tự tử, tuyệt thực, hô hào" để được phụ huynh đáp ứng nhu cầu theo đuổi thần tượng. Đây là các biểu hiện của mức độ "vượt quá giới hạn - bệnh lý", hay "cuồng tín" như đã được đề cập trong bài viết, và các fan hâm mộ nên tránh xa.

Việc hâm mộ thần tượng là một sở thích cá nhân cần được tôn trọng và mang lại nhiều lợi ích cho người hâm mộ. Tuy nhiên, nếu việc hâm mộ thần tượng vượt quá mức cho phép, sẽ gây ra nhiều hệ lụy đến sức khỏe và sự phát triển, đặc biệt là đối với những người không tự nhận thức được bản thân và chưa tìm được hướng đi cho cuộc sống của mình. Vì vậy, các bậc cha mẹ có con ở độ tuổi vị thành niên cần chú ý đến vấn đề này. Đừng ngăn cản hoạt động của con cái, vì điều đó sẽ làm cho con cảm thấy không hài lòng và tức giận. Thay vào đó, hãy hiểu về tâm lý của con, làm bạn với con và dùng thời gian để nói chuyện với con. Trong quá trình đó, bố mẹ có thể truyền cảm hứng cho con theo cách tích cực, và dẫn con đi theo một con đường đúng đắn.