Bài thơ Thu Vịnh teo trình tự tả là từ cảnh đến tình, từ tình đến người. Câu thơ cuối cùng có cái gì đó có vẻ còn lửng lơ mà lại kín đáo, nhờ đó càng làm tăng thêm chất suy tư của bài thơ. Nhà thơ Nguyễn Khuyến miêu tả cảnh mùa thu ở quê hương mình, từ màu trời, ngọn trúc, mặt nước, ánh trăng đến chùm hoa trước giậu, tiếng ngỗng trên không... để dẫn dắt ta đến thứ cảm xúc đầy suy tư, trăn trở ẩn trong cảnh vật. Qua đó, ông gửi gắm tâm trạng xót xa, nuối tiếc của mình vào bóng hình trời thu quê hương, cảnh đất nước rơi vào tay giặc ngoại xâm, quá khứ đẹp không còn nữa mà mình thì đành lực bất tòng tâm.