•Nhà Nguyễn ra đời trong bối cảnh hậu thời kỳ Trịnh - Nguyễn phân tranh diễn ra từ 1593 – 1778. Năm 1777, Nguyễn Ánh (Nguyễn Phúc Ánh) là hậu duệ của chúa Nguyễn ở Đàng Trong đã chạy thoát trước sự truy sát của quân Tây Sơn . Ông sông lưu vong ở Xiêm La và nằm gai nếm mật trong vòng 25 năm nuôi chí lớn trả thù quân Tây Sơn, đánh bại nghĩa quân Tây Sơn.

Sau khi vua Quang Trung qua đời, triều đại Tây Sơn dần trở nên suy yếu, lợi dụng thời cơ đó, Nguyễn Ánh đã huy động lực lượng tấn công nhà Tây Sơn dưới sự giúp đỡ của Xiêm La và Pháp. Năm 1802, Nguyễn Ánh tập trung lực lượng đánh chiếm Nam Hà, sau đó đánh bại nhà Tây Sơn lập nên triều Nguyễn thống nhất giang san rộng lớn từ Nam chí Bắc. Triều Tây Sơn bị lật đổ, Nguyễn Ánh lên ngôi Hoàng đế, lấy niên hiệu là Gia Long, định đô ở Phú Xuân (Huế).

Nguyễn Ánh và Lê Chiêu Thống là hai vị vua duy nhất cầu viện tới sự giúp đỡ của ngoại bang để lật đổ triều đại, chiếm lấy ngai vàng, trị vì đất nước. Bởi vậy, trong lịch sử cũng có nhiều ý kiến tỏ sự không đồng tình với hành động này của vua Nguyễn Ánh.
•Lĩnh vực thủy quân