2.1. Trong lịch sử dựng nước và giữ nước

- Trong thời kì dựng nước:

+ Sự cố kết cộng đồng của người Việt cổ trong các hoạt động trị thuỷ, xây dựng các công trình công cộng, hình thành xóm làng,... một trong những cơ sở quan trọng cho sự ra đời của các nhà nước đầu tiên trên lãnh thổ Việt Nam.

+ Quá trình dựng nước trên cơ sở đoàn kết để chinh phục thiên nhiên và nhu cầu chồng ngoại xâm đã nhanh chóng phát triển thành sức mạnh đoàn kết toàn dân tộc, trở thành truyền thống trong suốt chiều dài lịch sử dụng nước và giữ nước,

- Trong quá trình xây dựng và bảo vệ đất nước:

+ Đại đoàn kết dân tộc tạo nên sức mạnh quyết định, giữ nhân dân Việt Nam đánh bại mọi cuộc chiến tranh xâm lược, bảo vệ vững chắc nền độc lập dân tộc.

+ Ở thời kì hoà bình, đoàn kết dân tộc là nhân tố ổn định xã hội, tạo nền tảng xây dựng, phát triển đất nước.

2.2. Trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay

- Đại đoàn kết dân tộc là vấn đề có ý nghĩa chiến lược, quyết định thành công của công cuộc xây dựng đất nước.

- Đại đoàn kết dân tộc là sức mạnh nền tảng, tập hợp, phát huy sức mạnh của các tầng lớp nhân dân và cả cộng đồng người Việt ở nước ngoài tham gia vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

- Đại đoàn kết dân tộc là yếu tố khẳng định vị thế quốc gia trước những thách thức của thời đại mới, như biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường, cạn kiệt tài nguyên, đại dịch…

- Trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc hiện nay, đại đoàn kết dân tộc là yếu tố không tách rời với việc khẳng định chủ quyền biên giới, biển đảo của Việt Nam.

Sự hình thành và phát triển của khối đại đoàn kết dân tộc đã đóng vai trò quan trọng trong lịch sử Việt Nam, đặc biệt là trong quá trình kháng chiến chống ngoại xâm và xây dựng quốc gia.

Kháng chiến chống ngoại xâm: Trong nhiều thời kỳ lịch sử, dân tộc Việt Nam đã phải đối mặt với sự xâm lược và chiếm đóng của các thế lực ngoại xâm. Trong những cuộc chiến tranh đánh đuổi giặc ngoại xâm, sự đoàn kết dân tộc đã là yếu tố quyết định giúp cho Việt Nam giữ vững độc lập và tự do. Ví dụ như cuộc kháng chiến chống lại quân xâm lược Mông-Nguyên, những cuộc khởi nghĩa chống lại thực dân Pháp, hay cuộc kháng chiến chống lại quân Mỹ trong cuộc Chiến tranh Việt Nam.
Xây dựng và bảo vệ quốc gia: Sự đoàn kết dân tộc cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình xây dựng và bảo vệ quốc gia. Trong các giai đoạn lịch sử khác nhau, việc liên kết và đoàn kết giữa các tầng lớp và tộc dân trong xã hội đã góp phần tạo nên sức mạnh to lớn của quốc gia Việt Nam. Sự đoàn kết này đã giúp cho Việt Nam vượt qua những thử thách và nguy hiểm từ bên ngoài, cũng như phát triển và phồn thịnh trong nội bộ.