Đoạn thơ "Khóc Dương Khuê" của Nguyễn Khuyến là một tác phẩm đầy cảm xúc, thể hiện nỗi đau xót và tiếc thương của tác giả trước sự ra đi của người bạn thân thiết, Dương Khuê. Mở đầu bằng câu "Bác Dương thôi đã thôi rồi," Nguyễn Khuyến sử dụng từ "thôi" hai lần liên tiếp, như một cách nhấn mạnh sự thật đau lòng rằng người bạn đã vĩnh viễn ra đi. Câu thơ tiếp theo "Nước mây man mác ngậm ngùi lòng ta" không chỉ miêu tả cảnh vật mà còn phản ánh tâm trạng buồn bã, man mác của tác giả. Hình ảnh "nước mây" như hòa quyện với nỗi lòng ngậm ngùi, tiếc thương của Nguyễn Khuyến, tạo nên một không gian trầm lắng, u buồn.

Tiếp theo, tác giả hồi tưởng lại những kỷ niệm đẹp đẽ trong quá khứ qua câu "Nhớ thuở đăng khoa ngày trước,". Cụm từ "đăng khoa" gợi nhớ về những ngày tháng hai người cùng nhau học hành, thi cử và đạt được thành công. Câu "Vẫn sớm hôm tôi bác cùng nhau" thể hiện sự gắn bó, thân thiết và đồng hành của hai người trong suốt quãng thời gian dài. Từ "sớm hôm" nhấn mạnh sự gần gũi, chia sẻ mọi vui buồn trong cuộc sống hàng ngày.

Đoạn thơ không chỉ là lời khóc thương một người bạn đã mất, mà còn là sự tri ân, tôn vinh tình bạn đẹp đẽ, chân thành giữa Nguyễn Khuyến và Dương Khuê. Qua đó, tác giả cũng gửi gắm nỗi niềm về sự vô thường của cuộc đời, về những giá trị tinh thần quý báu mà con người cần trân trọng.