Câu 1: Mùa xuân của thiên nhiên, mùa xuân của đất nước được gợi tả như thế nào trong ba khổ thơ đầu?

• Mùa xuân của thiên nhiên: Được gợi tả qua hình ảnh dòng sông xanh biếc, bông hoa tím biếc và tiếng chim chiền chiện hót vang. Những hình ảnh này tượng trưng cho sự tươi mới, sống động và trong trẻo của thiên nhiên vào mùa xuân. Đặc biệt, tác giả sử dụng hình ảnh "giọt long lanh" để mô tả vẻ đẹp tinh khôi của mùa xuân, gợi lên cảm giác thanh thoát và yên bình.

• Mùa xuân của đất nước: Mùa xuân của đất nước được miêu tả qua hình ảnh người lính cầm súng với "lộc giọt đầy trên lưng" và người nông dân ra đồng với "lộc trải dài nương mạ". Điều này gợi lên không khí lao động hăng say, chiến đấu mạnh mẽ và tinh thần cống hiến cho đất nước trong mùa xuân. Tất cả tạo nên một không khí "hôn xao", một sự náo nức, rộn ràng.

Câu 2: Chỉ ra ít nhất hai biện pháp tu từ được sử dụng trong khổ thơ thứ 4 và 5. Phân tích tác dụng của chúng.

• Biện pháp so sánh: "Tà là con chim hót", "Tà làm một cành hoa". Tác dụng của biện pháp này là thể hiện khát vọng của tác giả được hòa mình vào thiên nhiên, trở thành một phần của mùa xuân, góp phần vào sự tươi đẹp của cuộc sống. Nó cũng thể hiện sự khiêm nhường và tinh thần cống hiến của tác giả.

• Biện pháp điệp ngữ: "Tà", "Dù là". Tác dụng của điệp ngữ là nhấn mạnh khát vọng của tác giả muốn cống hiến cho đời, dù ở bất kỳ hoàn cảnh nào, dù trẻ hay già. Nó cũng tạo nên nhịp điệu hài hòa cho bài thơ, làm tăng sức biểu cảm cho câu thơ.

Câu 3: Xác định bối cảnh, mạch cảm xúc và cảm hứng chủ đạo của bài thơ.

• Bối cảnh: Bài thơ được sáng tác vào năm 1980, khi đất nước Việt Nam vừa trải qua những năm tháng chiến tranh và bước vào thời kỳ hòa bình, xây dựng. Đây là thời điểm mà tinh thần lạc quan, yêu đời và khát vọng cống hiến đang tràn đầy trong lòng mỗi người.

• Mạch cảm xúc: Bài thơ mở đầu bằng cảm xúc hân hoan, ngợi ca mùa xuân của thiên nhiên và đất nước. Sau đó, cảm xúc chuyển sang khát vọng cống hiến, hòa mình vào sự phát triển của đất nước. Cuối cùng là sự tự hào và lòng biết ơn sâu sắc đối với đất nước và quê hương.

• Cảm hứng chủ đạo: Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là tình yêu quê hương, đất nước, khát vọng cống hiến và niềm tin vào tương lai tươi sáng của đất nước.

Câu 4: Giải thích ý nghĩa nhan đề bài thơ.

• Nhan đề "Mùa xuân nho nhỏ": Gợi lên hình ảnh một mùa xuân nhỏ bé nhưng đầy sức sống, tượng trưng cho những điều giản dị, nhỏ nhoi mà mỗi người có thể đóng góp cho cuộc sống. "Mùa xuân nho nhỏ" còn thể hiện khát vọng cống hiến của tác giả, dù nhỏ bé nhưng vẫn muốn làm đẹp cho đời, làm nên mùa xuân cho đất nước. Nó cũng tượng trưng cho những điều nhỏ bé nhưng quan trọng, góp phần làm nên mùa xuân lớn của dân tộc.

Câu 5: Chủ đề bài thơ là gì? Nếu một số căn cứ đã giúp em xác định chủ đề.

• Chủ đề bài thơ: Ca ngợi vẻ đẹp của mùa xuân thiên nhiên và đất nước, đồng thời thể hiện khát vọng cống hiến của mỗi con người cho quê hương, đất nước.

• Căn cứ xác định: Qua các hình ảnh mùa xuân thiên nhiên tươi đẹp, người lính cầm súng, người nông dân ra đồng, và đặc biệt là qua khát vọng được trở thành "một cành hoa", "con chim hót" và dâng hiến mùa xuân nho nhỏ của mình cho đời, tác giả đã thể hiện rõ ràng chủ đề này.

Câu 6: Phân tích, đánh giá một vẻ đẹp của bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ”.

• Vẻ đẹp của sự khiêm nhường và khát vọng cống hiến: Bài thơ thể hiện một vẻ đẹp rất đỗi giản dị nhưng sâu sắc - đó là sự khiêm nhường và khát vọng cống hiến của tác giả. Thanh Hải không mong muốn điều gì lớn lao, mà chỉ muốn mình như "con chim hót", "một cành hoa" nhỏ bé, âm thầm góp phần vào mùa xuân của đất nước. Vẻ đẹp này không chỉ làm nên giá trị nghệ thuật của bài thơ mà còn truyền cảm hứng cho người đọc về tinh thần sống cống hiến, giản dị nhưng đầy ý nghĩa.

Câu 7: Viết đoạn văn ghi lại suy nghĩ của em về vấn đề: Chúng ta có thể làm gì để thể hiện tình yêu quê hương?

Đoạn văn mẫu:

Để thể hiện tình yêu quê hương, mỗi người chúng ta có thể bắt đầu từ những việc làm nhỏ bé, nhưng ý nghĩa. Trước hết, chúng ta nên chăm chỉ học tập, rèn luyện để trở thành những công dân tốt, có tri thức, đóng góp vào sự phát triển của đất nước. Bên cạnh đó, việc giữ gìn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống, tôn trọng và bảo vệ môi trường xung quanh cũng là một cách để thể hiện tình yêu đối với quê hương. Không chỉ vậy, chúng ta còn cần tích cực tham gia các hoạt động xã hội, giúp đỡ cộng đồng, xây dựng một xã hội đoàn kết, ấm no. Tình yêu quê hương không chỉ là những lời nói, mà cần được thể hiện qua hành động cụ thể, từ những việc làm nhỏ nhất cho đến những việc lớn lao hơn, để góp phần làm cho quê hương ngày càng giàu đẹp và phát triển bền vững.