Truyện ngắn đã học xây dựng được nhiều tình huống truyện độc đáo, đặc sắc

- Truyện Làng: đặt nhân vật ông Hai vào tình huống gay cấn, bộc lộ tình yêu làng, yêu nước của ông (tình huống ông Hai nghe tin làng chợ Dầu Việt gian theo giặc)

- Truyện Bến quê: Đặt nhân vật Nhĩ trong hoàn cảnh đặc biệt khi trẻ có điều kiện đi khắp đó đây trên thế giới, mãi tới khi mắc bệnh hiểm nghèo gắn chặt với giường bệnh mới cảm nhận được vẻ đẹp của quê hương

- Chiếc lược ngà: Tình huống hai cha con gặp nhau sau 8 năm xa cách nhưng bé Thu không nhận cha, tới khi Thu nhận ra thì quá muộn, ông Sáu phải vào chiến trường, sau đó ông hi sinh mà không được gặp lại con thêm một lần nào nữa

- Truyện Bến quê: Đặt nhân vật Nhĩ trong hoàn cảnh đặc biệt lúc trẻ có điều kiện đi khắp nơi trên thế giới mà không cảm nhận được vẻ đẹp của quê hương và tình yêu gia đình