Ảnh hưởng của sự đa dạng, phức tạp về dân tộc, tôn giáo, đảng phái đến phát triển kinh tế - xã hội ở Ấn Độ.

Ấn Độ với hơn 200 dân tộc, nhiều tôn giáo, khoảng 600 đảng phái có ảnh hưởng phát triển kinh tế - xã hội là:

   - Tích cực: tạo ra nhiều kiến trúc, văn hóa, tác phẩm văn học nghệ thuật lớn, làm cho Ấn Độ trở thành một trong những cái nôi của nền văn minh Cổ đại.

   - Hạn chế:

      + Xung đột tôn giáo, sắc tộc đã dẫ đến bạo loạn, một số bang đòi li khai.

      + Sự phân biệt đẳng cấp, sự thống nhất giữa các đảng phái làm chậm sự phát triển kinh tế - xã hội.