a. Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận

Mở bài nêu được vấn đề, Thân bài triển khai được vấn đề, Kết bài khái quát được vấn đề.

 b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận

Cảm nhận của anh/ chị về nhân vật Mị qua đoạn trích. Từ đó, nhận xét về nghệ thuật miêu tả tâm lí của nhà văn Tô Hoài.

 c. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm

Thí sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần vận dụng tốt các thao tác lập luận, kết hợp chặt chẽ giữa lý lẽ và dẫn chứng; bảo đảm các yêu cầu sau:

 * Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm, vấn đề cần nghị luận: tác giả Tô Hoài, tác phẩm Vợ chồng A Phủ và đoạn trích.

 * Khái quát ngắn gọn hoàn cảnh xuất hiện của nhân vật trong đêm đông: Sau đêm tình mùa xuân năm ấy, Mị lại quay về với con người cũ: nhẫn nhục, vô cảm. Nhưng sức sống mãnh liệt lại trở về với cô trong một đêm đông lạnh lẽo ở Hồng Ngài.

* Diễn biến tâm trạng:

- Đêm mùa đông nào, Mị cũng dậy sưởi lửa. Có hôm A Sử đi chơi về muộn, hắn thấy Mị ngồi sưởi lửa liền đánh ngã Mị ngay trước cửa bếp, nhưng hôm sau Mị vẫn dậy sưởi lửa. Ngọn lửa sưởi ấm cuộc đời giá lạnh của Mị, là khát vọng của cô.

- Một biến cố lớn đến với Mị là đêm màu đông,Mị nhìn thấy A Phủ vì đánh mất bò của thống lí nên bị trói đứng ngoài trời, chịu đói, chịu rét, chịu khát.

- Đầu tiên, Mị dửng dưng, vô cảm, lạnh lùng vẫn thản nhiên thổi lửa hơ tay và nghĩ rằng “A Phủ là cái xác chết đứng đấy, cũng thế thôi”. Sự vô cảm này là hệ quả của cuộc sống bị chà đạp, hành hạ của Mị trong nhà thống lí. Cô đã phải chịu đựng quá nhiều đau khổ và cũng đã chứng kiến quá nhiều nghịch cảnh nên giờ đây không thể rung động trước tình cảnh của một con người khốn khổ.

Khi nhìn thấy “một dòng nước mắt bò xuống hai hõm má đã xám đen lại" của A Phủ - biểu hiện của nỗi bất lực, tuyệt vọng ở một con người vốn gan góc, mạnh mẽ, Mị đã bắt đầu thay đổi.

+ Mị nhớ về quá khứ đã từng bị A Sử trói đứng, khóc không lau được nước mắt -> thương cảm cho bản thân từ đó thấu cảm với nỗi đau mà A Phủ đang phải chịu đựng.

+ Liên kết số phận của bản thân, của A Phủ và người đàn bà đã bị trói đến chết ở nhà này -> Mị nhận ra tội ác của cha con nhà thống lí Pá Tra và có một kết luận thật đanh thép “chúng nó thật độc ác” -> bước chuyển mạnh mẽ trong nhận thức của Mị và là tiền đề để cô có những hành động mạnh mẽ về sau

+ Nhận ra cái chết đau đớn, phi lí mà A Phủ đang cận kề A Phủ “Cơ chừng này chỉ đêm mai là người kia chết, chết đau, chết đói, chết rét, phải chết" ->Tình thương người đã trỗi dậy trong lòng Mị để cô biết thương, lo cho người khác.

+ Mị nghĩ về bản thân với những suy nghĩ đầy cam chịu “Ta là thân đàn bà, nó đã bắt trình ma nhà nó rồi thì chỉ còn biết đợi ngày chết rũ xương ở đây thôi..." nhưng lại bất bình trước cái chết phi lí mà A Phủ không đáng phải nhận “người kia việc gì mà phải chết thế"

+ Mị tưởng tượng đến việc A Phủ trốn được và mình sẽ bị trói thay và chết thay A Phủ trên cái cọc ấy nhưng lại “không thấy sợ” -> chính dòng suy nghĩ đã thông suốt khi Mị nghĩ đến mình, đến người, đến những tháng ngày đen tối dài dằng dặc đã qua, nên giờ đây đối với cô sự sống ở nhà thống lí Pá Tra thật là vô nghĩa. Chính vì thế, nếu phải chết thì Mị cũng không sợ

-> Tình thương người đã chiến thắng nỗi sợ hãi vị kỉ.

- Nghệ thuật:

+ Đặt nhân vật vào tình huống đặc sắc để khai thác sự chuyển biến trong tâm lí nhân vật.

+ Phân tích, miêu tả tâm lí nhân vật tinh tế, sâu sắc.

+ Xây dựng chi tiết nghệ thuật đặc sắc.

+ Nghệ thuật trần thuật sinh động, hấp dẫn.

- Đánh giá:

+ Tâm trạng và hành động của Mị từ trước việc A Phủ bị trói đã có những chuyển biến mạnh mẽ từ thờ ơ vô cảm đến thương cảm và sẵn sàng hi sinh vì người khác. Đây chính là cơ sở để Mị tự thức tỉnh, nhanh chóng giác ngộ trở thành con người làm chủ vận mệnh sau này. Miêu tả sự trỗi dậy mạnh mẽ ở Mị, Tô Hoài đêm đến cho tác phẩm giá trị nhân đạo sâu sắc, mới mẻ, vươn xa so với chủ nghĩa nhân đạo trong văn học truyền thống.

+ Đoạn văn bộc lộ tài năng của Tô Hoài trong việc xây dựng, khắc họa nhân vật, đặc biệt là nghệ thuật miêu tả diễn biến tâm trạng, hành động nhân vật Mị một cách tinh tế, tài hoa.

 * Nhận xét về nghệ thuật miêu tả tâm lí của nhà văn Tô Hoài:

- Khi miêu tả tâm lý nhân vật, tác giả đặt nhân vật trong một hoàn cảnh đặc biệt để nhân vật tự bộc lộ tâm lý của mình.

- Tác giả khai thác có hiệu quả ngôn ngữ nửa trực tiếp và độc thoại nội tâm để làm nổi bật chiều sâu tâm hồn nhân vật, tâm lý nhân vật được Tô Hoài tái hiện một cách tinh tế, chân thực sinh động đạt đến phép biện chứng của tâm hồn.

- Nghệ thuật miêu tả tâm lí tinh tế chính là một trong những biểu hiện của tài năng truyện ngắn của Tô Hoài và là điểm quan trọng góp phần làm nên thành công của tác phẩm và khẳng định vai trò “người khổng lồ” của nhà văn trong nền văn học hiện đại nước nhà.