Phương pháp:

- Phân tích (Phân tích đề để xác định thể loại, yêu cầu, phạm vi dẫn chứng).

- Sử dụng các thao tác lập luận (phân tích, tổng hợp, bàn luận,…) để tạo lập một văn bản nghị luận văn học.

Cách giải:

Yêu cầu hình thức:

- Thí sinh biết kết hợp kiến thức và kĩ năng làm nghị luận văn học để tạo lập văn bản.

- Bài viết phải có bố cục đầy đủ, rõ ràng; văn viết có cảm xúc; diễn đạt trôi chảy, bảo đảm tính liên kết; không mắc lỗi chính tả, từ ngữ, ngữ pháp.

Yêu cầu nội dung:

I. Giới thiệu chung

- Hoàng Phủ Ngọc Tường là một người am hiểu về Huế và là một cây bút kí tiêu biểu của nền văn học Việt Nam với phong cách sáng tác đầy tài hoa, uyên bác.

- Đoạn trích nằm ở phần giữa của tác phẩm Ai đã đặt tên cho dòng sông – tập bút kí nổi tiếng của Hoàng Phủ Ngọc Tường. Đoạn trích là khi con sông Hương chảy ra khỏi kinh thành Huế.

- Khái quát vấn đề: Vẻ đẹp sông Hương dưới góc nhìn văn hóa (âm nhạc), địa lý. Từ đó, nhận xét về cách nhìn của Hoàng Phủ Ngọc Tường đối với hình tượng sông Hương.

II. Phân tích

1. Cảm nhận về nội dung đoạn trích.

a/ Vẻ đẹp của sông Hương dưới góc nhìn văn hóa – là nơi hình thành nền âm nhạc cung đình.

- Sông Hương gắn bó trong cái nôi của nền âm nhạc Huế. Nghe âm nhạc cổ điển Huế trên dòng Hương, để thưởng thức nét đẹp trong không gian văn hoá nơi nó được sinh thành, để cảm nhận bao cái dư âm, trang trọng, sang nhã của toàn bộ nền âm nhạc xứ Cố đô.6

- Sự sinh thành nên âm nhạc Huế được giải thích như thế này: Vào những đêm trăng thanh, không gian lặng tờ đến mức có thể nghe được tiếng động rất nhẹ của những nhịp chèo, mái đẩy, câu hò,... Nhịp chèo mái đẩy đã làm nên tiết tấu, những câu hò đã làm nên giai điệu, từ đó dần tạo nên những bản nhạc, những khúc hát gắn mình với dòng Hương giang. Chính những người nghệ sĩ trên sông nước đã tạo nên những âm khúc đầu tiên, đặt nền móng cho nền âm nhạc xứ Huế, của khúc Tứ đại cảnh nổi tiếng.

- Nhưng còn một phát hiện bất ngờ nữa, sông Hương chính là cái nôi sinh thành bản đàn tuyệt diệu trong Truyện Kiều. Tác giả tưởng tượng hai trăm năm trước, Nguyễn Du từng lênh đênh trong lòng Hương với vầng trăng sáng. Và từ đó, những khúc đàn mà Kiều lẩy nên, đã mang dư âm của dòng Hương giang lặng lẽ, phiến trăng sầu phủ nhuốm, ngân vang tâm trạng.

b/ Vẻ đẹp của sông Hương dưới góc nhìn địa lý – khi sông Hương chảy ra khỏi thành phố mà nó yêu thương.

- Theo đặc điểm tự nhiên, hướng chảy của dòng sông theo hướng tây sang đông để đổ ra biển. Khi qua thành phố, sông Hương vì uốn dòng nên xuôi theo hướng chếch bắc, để có thể đổ ra biển, sông Hương một lần nữa uốn dòng chảy, do đó mà gặp lại xứ Huế ở Bao Vinh.

- Cảm quan nhà văn: Điệu chảy này như một sự cố ý của người con gái sông Hương, sự đổi dòng ấy lạ với tự nhiên, mà thân quen với con người. Và ngay từ ban đầu, tác giả đã xem sông Hương là một người con gái, hơn thế nữa còn là người con gái chí tình, và cái điệu chảy đó không thể khác là nỗi vương vấn, nhớ nhung, muốn quay trở lại gặp người tình thêm một lần nữa để nói lời chung thủy, trước khi xuôi về biển cả.

2. Nhận xét về cái nhìn của Hoàng Phủ Ngọc Tường đối với sông Hương.

- Cái nhìn mang tính phát hiện. Hoàng Phủ Ngọc Tường nhìn sông Hương không đơn thuần là một dòng sông. Cách ông nhìn sông Hương cho chúng ta cảm thấy sông Hương cũng có tâm hồn, như một con người thực thụ, có suy tư, có trăn trơ, có đắn đo,…

- Chính tình yêu tha thiết với Huế nói chung và với dòng sông Hương nói chung đã giúp Hoàng Phủ Ngọc Tường có cái nhìn mang tính phát hiện độc đáo như vậy đối vơi dòng sông Hương.

III. Kết luận

- Khái quát lại vấn đề.

- Giá trị nội dung, nghệ thuật.