a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận: có đủ các phần mở bài, thân bài, kết bài. Mở bài nêu được vấn đề, thân bài triển khai được vấn đề gồm nhiều ý/đoạn văn, kết bài kết luận được vấn đề b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận: Diễn biến tâm trạng và hành động của nhân vật Mị, nhận xét quá trình nhận thức của nhân vật Mị trong đoạn trích c. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm: Thí sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần vận dụng tốt các thao tác lập luận, kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng; đảm bảo các yêu cầu sau:

* Giới thiệu khái quát về: Tác giả Tô Hoài, truyện ngắn Vợ chồng A Phủ và vấn đề nghị luận

- Tô Hoài (1920-2014) tên khai sinh là Nguyễn Sen, quê ở Hà Nội, là một nhà văn lớn, có số lượng tác phẩm đạt kỉ lục trong văn học hiện đại Việt Nam. Văn của ông hấp dẫn người đọc bởi lối trần thuật hóm hỉnh, sinh động của người từng trải, vốn từ vựng giàu có nhiều khi rất bình dân.

- Tác phẩm “Vợ chồng A Phủ”(1952) là thành quả của chuyến đi thực tế dài 8 tháng cùng bộ đội giải phóng Tây Bắc của Tô Hoài. Tác phẩm được in trong tập Truyện Tây Bắc. “Vợ chồng A Phủ” là câu chuyện về những người dân lao động vùng cao Tây Bắc không cam chịu sự đọa đày, áp bức của bọn thực dân, chúa đất phong kiến miền núi đã vùng lên phản kháng, đi tìm cuộc sống tự do.

- Với hình tượng nhân vật Mị, nhà văn Tô Hoài đã mang đến cho người đọc một hình tượng nghệ thuật với những nỗi tủi nhục của nàng dâu gạt nợ nhưng sâu thẳm trong tâm hồn ấy là một sức sống tiềm tàng âm ỉ cháy mà không có thế lực nào có thể dập tắt. Diễn biến tâm trạng và hành động của của nhân vật Mị được nhà văn miêu tả trong đoạn trích. Từ đó, tác giả thể hiện quá trình nhận thức của Mị.

* Phân tích diễn biến tâm trạng và hành động của nhân vật Mị trong đoạn trích.

- Giới thiệu khái quát về nhân vật Mị ở những đoạn văn trước, giới thiệu hoàn cảnh nhân vật Mị xuất hiện trong đoạn trích.

+ Mị là một cô gái xinh đẹp, giàu lòng tự trọng và hiếu thảo với bố khi cô nói “con sẽ làm nương trả nợ cho bố”. Nhưng vì món nợ truyền kiếp của cha mẹ Mị từ hồi còn trẻ, Mị đã bị A Sử bắt về làm dâu gạt nợ cho nhà thống lí Pá Tra. Sống lâu trong cái khổ, Mị dần dần bị tê liệt cảm xúc, càng ngày càng ít nói, Mị cứ “lùi lũi như con rùa nuôi trong xó cửa”.

+ Trong khung cảnh rạo rực mùa xuân, sức sống tiềm tàng mãnh liệt của Mị được đánh thức cô muốn được đi chơi nhưng lại bị dập tắt bởi chính A Sử. Cho đến những đêm mùa đông dài và buồn trên núi cao, sức sống tiềm tàng của Mị lại trỗi dậy mãnh liệt qua diễn biến tâm trạng phức tạp và những hành động táo bạo.

- Diễn biến tâm trạng của Mị: Từ vô cảm đến thương xót và nhận thức rõ tội ác của nhà Thống lí

+ Mị thờ ơ trước cảnh A Phủ bị trói

-> Lí giải: Do sự áp bức của cường quyền, thần quyền

+ Mị nhớ lại đêm mùa xuân bị trói khi nhìn thấy dòng nước mắt bò xuống hai hõm má đen xạm của A Phủ

+ Mị nhớ câu chuyện người đàn bà bị trói đến chết.

+ Mị thương A Phủ

-> Cảm xúc dần trở lại với Mị

-> Mị thức tỉnh, ý thức rõ những gì mà gia đình Thống lí đã làm

-> Vì thế lòng thương cảm của Mị không còn là thương mình nữa mà còn là thương người đồng cảnh ngộ với mình.

-> Lòng nhân ái, tình yêu thương giữa con người với con người

-> Giá trị hiện thực: Phản ánh, tố cáo tội ác của chế độ thức dân phong kiến đã vùi dập khát vọng sống, khát vọng hạnh phúc của con người

=> Diễn biến tâm trạng phức tạp thể hiện sức sống tiềm tàng đang trỗi dậy trong con người Mị.

-> Tài năng của nhà văn trong nghệ thuật miêu tả diễn biến tâm lí nhân vật

- Những hành động của Mị: Mị cắt dây trói cho A Phủ và bỏ chạy theo A Phủ.

+ Mị cắt dây trói cởi trói cho A Phủ -> chính là đã cắt đứt sợi dây vô hình ràng buộc Mị với nhà Thống lí, với cái nhà tù đã giam hãm tâm hồn Mị.

+ Mị bỏ chạy cùng A Phủ

-> Nghệ thuật đối thoại được nhà văn khéo léo sử dụng đã giúp người đọc cảm nhận được sức sống tiềm tàng đã trỗi dậy trong con người Mị. Người đàn bà hơn một lần muốn ăn lá ngón để chết cho quên hết những đau thương nay lại muốn được giải thoát, muốn được sống, bỏ chạy cùng A Phủ để thoát khỏi cái chết.

-> Hành động của Mị thể hiện sức sống tiềm tàng của Mị, đó là ý thức sống, ý thức phản kháng.

=> Tô Hoài muốn gửi gắm thông điệp về con đường tự giải phóng của người nghèo miền núi

-> Nét đặc sắc trong giá trị nhân đạo của ngòi bút Tô Hoài.

* Nhận xét nghệ thuật miêu tả diễn biến tâm trạng và hành động của nhân vật Mị trong đoạn trích.

- Nghệ thuật tả cảnh sinh động.

- Nghệ thuật tả tâm lí nhân vật bằng lời độc thoại nội tâm.

- Từ ngữ bình dân đậm chất địa phương.

- Câu văn giàu hình ảnh.

- Lối kể chuyện hấp dẫn, lôi cuốn.

- Chi tiết hình ảnh đắt giá: dòng nước mắt, đám than.

-> Có thể nói đoạn trích là một đoạn tuyệt bút trong tác phẩm, thể hiện quan điểm sáng tác và tài năng của Tô Hoài.

* Nhận xét quá trình nhận thức của nhân vật Mị trong đoạn trích

-        - Quá trình nhận thức của Mị chính là quá trình hồi sinh, quá trình trỗi dậy của sức sống tiềm tàng.

-        + Mị nhận thức được cảnh ngộ của bản thân là thân đàn bà, khổ nhục.

-        + Mị nhận thức được thân phận khổ nhục của những người đàn bà lấy chồng nhà giàu.

-        + Mị nhận thức được thân phận khổ cực của đứa ở gạt nợ như A Phủ.

-        + Mị nhận thức được tội ác của cha con thống lí Pa Tra.

+ Mị nhận thức được hành động cấp bách cứu A Phủ và bỏ chạy cùng A Phủ

> Đó chính là tinh thần đấu tranh, sự phản kháng mãnh liệt của Mị