Franklin Delano Roosevelt (30 tháng 1 năm 1882 – 12 tháng 4 năm 1945), thường được gọi tắt là FDR, là tổng thống thứ 32 của Hoa Kỳ. Đắc cử bốn lần, Roosevelt phục vụ từ năm 1933 đến năm 1945. Ông là Tổng thống Hoa Kỳ duy nhất từng tại chức hơn hai nhiệm kỳ. Là nhân vật trung tâm của thế kỷ 20, Roosevelt thường được xem là một trong ba tổng thống Hoa Kỳ kiệt xuất dựa trên kết quả của các cuộc thăm dò trong giới học thuật
Franklin Delano Roosevelt chào đời ngày 30 tháng 1 năm 1882 tại Hyde Park, Hudson Valley, New York. Cha của Franklin, James Roosevelt, Sr., và mẹ, Sara Ann Delano, đều xuất thân từ những gia đình giàu có lâu đời ở New York. Họ nội của Franklin là người gốc Hà Lan trong khi họ ngoại đến từ Pháp. Franklin là người con duy nhất của gia đình.
Năm 1910, Roosevelt tranh cử vào Thượng viện bang New York đại diện cho Dutchess County, một khu vực quanh Hyde Park, từ năm 1884 chưa có ứng viên Dân chủ nào đắc cử ở đây. Tham gia cuộc đua, Roosevelt là hình ảnh gắn kết với sự giàu có, đặc quyền và ảnh hưởng tại Hudson Valley. Chiến thắng vang dội của đảng Dân chủ năm ấy đã đem Roosevelt vào trụ sở viện lập pháp tiểu bang New York tọa lạc ở Albany. Roosevelt mau chóng trở nên chính khách được yêu thích bởi các đảng viên Dân chủ ở New York. Đắc cử nhiệm kỳ thứ hai ngày 5 tháng 11 năm 1912, đến ngày 17 tháng 3 năm 1913 ông từ nhiệm khỏi Thượng viện bang New York.[12][13]
Năm 1913, Woodrow Wilson bổ nhiệm Roosevelt vào chức vụ Phụ tá Bộ trưởng Hải quân, phục vụ dưới quyền Bộ trưởng Josephus Daniels. Năm 1914, Roosevelt thất bại trước James W. Gerard trong cuộc bầu cử sơ bộ đảng Dân chủ trong cuộc đua vào Thượng viện Hoa Kỳ. Từ năm 1913 đến 1917, Roosevelt hoạt động nhằm mở rộng qui mô binh chủng Hải quân và thiết lập Lực lượng Trừ bị Hải quân Hoa Kỳ. Wilson gởi lực lượng Hải quân và Thủy quân Lục chiến đến Trung Mỹ và vùng Caribbean. Trong một loạt các bài diễn văn đọc trong chiến dịch tranh cử Phó Tổng thống, Roosevelt tuyên bố, với tư cách Phụ tá Bộ trưởng Hải quân, ông đã thủ giữ một vai trò quan trọng trong nền chính trị Mỹ Latin, ngay cả từng soạn bản hiến pháp mà Hoa Kỳ áp đặt cho Haiti năm 1915.[14]
Tháng 6 năm 1920, Roosevelt từ chức Phụ tá Bộ trưởng Hải quân.
Tranh cử Phó Tổng thống
Năm 1920, Đại hội Đảng Dân chủ chọn Roosevelt làm ứng cử viên phó tổng thống đứng cùng liên danh với Thống đốc bang Ohio, James M. Cox, với mục tiêu tìm kiếm sự hậu thuẫn trên toàn quốc, nhưng liên danh này thất bại trước Warren Harding của Đảng Cộng Hòa trong kỳ bầu cử tổng thống. Roosevelt rút lui về New York và hành nghề luật, song người ta vẫn mong đợi ông sẽ trở lại chính trường.
[sửa] Bệnh Bại liệt
Sau khi trở thành Tổng thống Hoa Kỳ, Roosevelt giúp thành lập Tổ chức Quốc gia cho Trẻ em Bại liệt (National Foundation for Infantile Paralysis), ngày nay được biết dưới tên March of Dimes, do đó hình ảnh ông được ghi nhớ trên đồng dime.
Thành tích của Roosevelt về nhân quyền vẫn là một vấn đề gây tranh cãi. Ông được xem là một anh hùng đối với các nhóm thiểu số như người Mỹ gốc Phi, tín hữu Công giáo và người Do Thái. Người Mỹ gốc Phi và người Mỹ bản địa (người da đỏ) được hưởng lợi từ các chương trình cứu trợ của New Deal. Tuy nhiên, do cần sự ủng hộ của đảng viên Dân chủ miền Nam, Roosevelt không chịu vận động thông qua đạo luật cấm những vụ bạo động giết người không xét xử (lynching). Roosevelt rất thành công trong nỗ lực thuyết phục nhiều người Mỹ gốc Phi, Do Thái và Công giáo gia nhập Liên minh New Deal. Bắt đầu từ năm 1941, Roosevelt ban hành một loạt sắc lệnh hành pháp bảo đảm cho các nhóm thiểu số được hưởng phần thích đáng trong thị trường nhân lực trong thời chiến, và tạo điều kiện cho người Mỹ gốc Phi gia nhập quân đội. Năm 1942, Roosevelt là người đưa ra quyết định tối hậu tập trung người Mỹ gốc Nhật và những nhóm dân tộc khác trong thời kỳ Đệ Nhị Thế chiến.