- Khi đứng trên bến Bình Than:

Hành động:

• Đứng thẫn thờ
• Mắt giương to đến rách
• Rong ngựa tìm vua quên ăn uống, muốn xô mấy người lính, muốn thét to

Suy nghĩ:

• Sẽ quỳ trước mặt xin quan gia cho đánh
• Chỉ có việc đánh việc gì phải bàn lại
• Đến quan gia còn hỏi kế, sao ta là người gần gũi quan gia chẳng hỏi một lời

⇒ Nhận xét tâm lí nhân vật: Không phục, bất lực, sốt ruột, lo lắng

- Khi bị quân Thánh Dực ngăn xuống bến:

• Lời nói: đe dọa, cương quyết “không buông ra, ta chém”.
• Hành động: tuốt gươm, trừng mắt, mặt đỏ bừng, vung gươm múa tít, giằng co với đám quân lính

⇒ Nhận xét về nhân vật: dũng cảm, cương quyết, kiên định, một mực muốn yết kiến vua.

- Khi nói chuyện với Chiêu Thành Vương:

• Hành động: cúi đầu thưa, đứng phắt dậy, mắt long lên
• Lời nói: gấp gáp, cương quyết, thể hiện rõ lập trường.
• Sự tức giận của Hoài Văn trước ý kiến chủ hòa.

- Khi nói chuyện với vua Thiệu Bảo:

• Hành động: chạy xồng xộc, quỳ xuống tâu vua, tiếng nói như thét, đỡ lấy quả cam, tạ ơn vua, …
• Lời nói: kiên quyết, dũng cảm “Xin quan gia cho đánh, cho giặc mượn đường là mất nước.”

⇒ Nhận xét: Tuy tức giận nhưng vẫn giữ được khuôn phép khi yết kiến vua

→ Nhận xét chung: Làm con người có lòng yêu nước và căm thù giặc sâu sắc.

Tình huống lúc đó: Đứng giữa tình và lý

• Về lý: Trần Quốc Toản làm trái lệnh vua -> phải chịu tội
• Về tình: Trần Quốc Toản lo việc nước việc dân -> đáng khen ngợi

Cách vua giải quyết: Nói rõ lí do trước mặt quan lại

• Vẫn không cho phép Trần Quốc Toản tham dự hội nghị
• Bù lại cho chàng cam quý và khích lệ tinh thần vì nước vì dân

⇒ Nhận xét về nhân vật: Vua Thiệu Bảo là một vị vua anh minh, đức độ, trọng người tài