Trong đoạn Trao duyên, diễn biến tâm trạng của Thuý Kiều được thể hiện qua sự chuyển đổi lời thoại.

- Trước hết, có thể thấy trong đoạn Trao duyên, Thuý Kiều nói với Thuỷ Vân (16 câu thơ đầu, từ “Cậy em em có chịu lời” đến “Xót người bạc mệnh ắt lòng chẳng còn chút của tin” đến câu “Đã đành nước chảy hoa trôi lỡ làng”); cuối cùng, Kiều hướng tới Kim Trọng (hai câu kết: “Ôi Kim lang! Hỡi Kim lang / Thôi thôi thiếp đã người phụ chàng từ đây”).

- Qua sự chuyển đổi lời thoại, có thể thấy diễn biến tâm trạng của Thuý Kiều qua ba nấc thang tâm lí.

+ Nói với Thuý Vân, Thuý Kiều muốn nhờ Vân thay mình trả nghĩa cho Kim Trọng. Việc nhờ Vân trả nghĩa đã xong, Kim Trọng sẽ “nên vợ nên chồng”, vì thế trong tình yêu, Thuý Kiều là người bạc mệnh nhất. Nàng mong muốn được trở về hiện diện trong tình yêu và nhận được sự đồng cảm của Kim Trọng. Tuy nhiên, con đường trở về hiện diện trong tình yêu bằng kỉ vật là bế tắc (như đã phân tích ở Câu hỏi 4).

+ Đang nói với Thuý Vân, do quá đau khổ, Kiều như quên đi sự hiện diện của Vân và lời của nàng như đang tự nói với chính mình. Nàng tự bộc lộ nỗi niềm tâm trạng trước hiện thực phũ phàng: lòng vẫn mang nặng lời thề, tình yêu tan vỡ, thân phận khổ đau. Qua lời Kiều như nói với mình, có thể thấy nàng đang bị ám ảnh bởi cái chết, vì với nàng cuộc đời là trống trải, là vô nghĩa khi tình yêu không còn nữa.

+ Tình yêu tan vỡ, người mà Kiều thương cảm nhất chính là Kim Trọng. Chính vì vậy, đang tự nói với chính mình, Kiều đã hướng về Kim Trọng, gửi lời vĩnh biệt tới chàng Kim trong sự đau khổ tột cùng: “Ôi Kim lang! Hỡi Kim lang! / Thôi thôi thiếp đã phụ chàng từ đây”.