### Triết học phương Đông

**1. Triết học Trung Quốc:**

Triết học Trung Quốc có một lịch sử dài và phong phú, chủ yếu được hình thành qua các trường phái như Nho giáo, Đạo giáo và Pháp gia:

- **Nho giáo:** Được sáng lập bởi Khổng Tử (551-479 TCN), nhấn mạnh tầm quan trọng của đạo đức, nhân nghĩa, lễ tiết và vai trò của gia đình trong xã hội. Nho giáo coi con người là trung tâm và khuyến khích hành động theo lẽ phải, dựa trên những giá trị truyền thống.

- **Đạo giáo:** Thành lập bởi Lão Tử (khoảng thế kỷ 6 TCN), tập trung vào sự hài hòa với thiên nhiên và nguyên lý "Đạo" (vùng vô hình dẫn dắt mọi sự vật). Đạo giáo nhấn mạnh vào thực hành thiền định và sống theo tự nhiên.

- **Pháp gia:** Là một trong những trường phái tư tưởng chính trị, nhấn mạnh việc quản lý xã hội thông qua luật lệ chặt chẽ và kỷ cương, tiêu biểu với các nhân vật như Hàn Phi Tử.

**2. Triết học Ấn Độ cổ đại:**

Triết học Ấn Độ cổ đại được phát triển chủ yếu qua các văn bản veda, Upanishad và các trường phái như Buddism và Jainism:

- **Vedanta:** Một trong những trường phái triết lý Ấn Độ cổ xưa, tập trung vào tri thức siêu hình và sự hiểu biết về Brahman (đơn thể tối cao) và Atman (linh hồn cá nhân).

- **Buddhism:** Do Đức Phật Thích Ca Mâu Ni sáng lập vào thế kỷ 5 TCN, nhấn mạnh việc chấm dứt khổ đau thông qua Thập Nhị Nhân Duyên, Tứ Diệu Đế, và con đường Tám Chánh. Nó khuyến khích sự khai sáng và tự giải thoát.

- **Jainism:** Được thành lập bởi Mahavira, nhấn mạnh vào nguyên tắc ahimsa (không gây hại) và sự giải thoát khỏi vòng luân hồi sinh tử thông qua thanh tịnh và tu tâm.

### Triết học phương Tây

Triết học phương Tây khởi nguồn từ Hy Lạp cổ đại và đã phát triển qua nhiều trường phái khác nhau, tiêu biểu như:

- **Triết học Hy Lạp cổ đại:** Thế kỷ 6 TCN đến thế kỷ 3 TCN, với những triết gia nổi tiếng như Socrates, Plato, và Aristotle. Socrates nhấn mạnh vào phương pháp đối thoại và tự vấn, Plato với lý thuyết hình thể và nhà nước lý tưởng, còn Aristotle nổi bật với phương pháp luận và nghiên cứu phạm trù tự nhiên.

- **Triết học Hellenistic:** Phát triển sau cái chết của Aristotle, bao gồm các trường phái như Stoicism (chủ nghĩa khắc kỷ) và Epicureanism (chủ nghĩa khoái lạc), nhấn mạnh việc đạt được hạnh phúc thông qua lý trí và sự tự chủ.

- **Triết học Trung cổ:** Liên kết giữa triết học Hy Lạp và Tôn giáo Kitô giáo, với các nhân vật nổi bật như Augustine và Thomas Aquinas, họ tìm cách hòa hợp lý trí với đức tin.

- **Triết học hiện đại:** Từ thế kỷ 17 đến nay, bao gồm các nhà triết học như René Descartes, Immanuel Kant, Karl Marx và Friedrich Nietzsche, đã khai thác các vấn đề về nhận thức, đạo đức, và bản chất con người, cùng những thay đổi về khoa học và xã hội.

Mỗi trường phái trong triết học phương Tây và phương Đông đều phản ánh những giá trị, vấn đề và tâm tư của xã hội mà chúng phát triển, tạo nên bức tranh đa dạng về tư tưởng nhân loại.