Ý kiến của Nguyễn Đình Thi: “Mỗi tác phẩm lớn như rọi vào bên trong chúng ta một ánh sáng riêng...” nhấn mạnh vai trò của văn học trong việc soi sáng, gợi mở và thức tỉnh nhận thức, cảm xúc của con người. Mỗi tác phẩm văn học không chỉ phản ánh cuộc sống mà còn mang đến một thông điệp, một giá trị riêng biệt, giúp người đọc nhìn nhận sâu sắc hơn về cuộc sống, về con người và thế giới xung quanh.
Truyện ngắn "Gió lạnh đầu mùa" của Thạch Lam là một ví dụ điển hình cho nhận định trên. Tác phẩm kể về câu chuyện của hai chị em Sơn và Lan, sống trong một ngôi làng nhỏ, với khung cảnh mùa đông lạnh giá. Dù hoàn cảnh gia đình không quá khá giả, nhưng Lan vẫn sẵn lòng cho Hiên – một cô bé nghèo khó – chiếc áo bông cũ. Hành động của Lan thể hiện tình yêu thương, sự đồng cảm đối với người khó khăn.
Thông qua "Gió lạnh đầu mùa", Thạch Lam đã "rọi vào" tâm hồn người đọc một ánh sáng về lòng nhân ái và sự sẻ chia. Tác phẩm không chỉ đơn thuần là câu chuyện về cái nghèo và sự chênh lệch giữa các tầng lớp xã hội mà còn là lời nhắc nhở về giá trị của tình người, về tầm quan trọng của lòng trắc ẩn. Sự ấm áp từ tấm lòng của các nhân vật đã đối nghịch với cái lạnh của thời tiết, làm nổi bật thông điệp rằng tình người có thể xua tan mọi giá rét của cuộc đời.
Như vậy, qua việc phân tích "Gió lạnh đầu mùa", ta thấy rõ được ánh sáng mà Thạch Lam đã truyền tải vào tâm hồn độc giả – ánh sáng của lòng nhân ái, sự bao dung và tình người.