Ý kiến của Nguyễn Đình Thi cho rằng một bài thơ hay có sức cuốn hút, lôi cuốn người đọc phải dừng lại, suy ngẫm và đọc lại nhiều lần. Điều này chứng tỏ bài thơ không chỉ đẹp ở bề mặt ngôn từ mà còn chạm đến chiều sâu của tâm hồn, cảm xúc người đọc. Thơ hay không chỉ đọc bằng mắt, mà còn phải đọc bằng trái tim, tâm hồn mới thấu hiểu hết được vẻ đẹp của nó.
Bài thơ "Cảnh ngày hè" của Nguyễn Trãi là một minh chứng rõ nét cho nhận định này. Đây là một trong những tác phẩm thể hiện tâm hồn nhạy cảm và tư tưởng lớn lao của một nhà yêu nước, yêu dân, yêu thiên nhiên. Qua bài thơ, Nguyễn Trãi đã khắc họa nên bức tranh thiên nhiên mùa hè rực rỡ và đầy sức sống, đồng thời bộc lộ tình cảm và mong muốn sâu thẳm của ông.
Bức tranh thiên nhiên mở ra với không gian thoáng đãng, mát mẻ, cây cối xanh tươi:
*Rồi hóng mát thuở ngày trường,
Hòe lục đùn đùn tán rợp giương.*
Hai câu thơ đầu đã mang đến hình ảnh thiên nhiên mùa hè đầy sức sống với những tán hòe xanh ngút ngàn. Từ “đùn đùn” miêu tả sự vươn lên mạnh mẽ, sinh động của cây cối, tạo cảm giác không gian rộng lớn và tràn đầy năng lượng. Người đọc không chỉ thấy cảnh mà còn cảm nhận được sức sống mạnh mẽ, mát lành của mùa hè.
Không chỉ dừng lại ở cảnh thiên nhiên, bài thơ còn vẽ lên những sắc màu sinh động của hoa trái mùa hè:
Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ,
Hồng liên trì đã tiễn mùi hương.
Màu đỏ rực của hoa thạch lựu, hương thơm của hoa sen lan tỏa trong không gian, tạo nên một bức tranh đầy màu sắc và hương vị. Qua những hình ảnh này, Nguyễn Trãi không chỉ tả cảnh mà còn gửi gắm tình yêu thiên nhiên, niềm vui sống, cảm giác thư thái khi được hòa mình vào thiên nhiên.
Tuy nhiên, ẩn sau những hình ảnh đẹp đẽ ấy là tấm lòng trăn trở của một người luôn lo cho dân, cho nước:
Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếng,
Dân giàu đủ khắp đòi phương.
Nguyễn Trãi mượn hình ảnh “Ngu cầm” – biểu tượng của sự hòa bình, an lạc, để bộc lộ mong ước lớn lao của mình: dân chúng được ấm no, hạnh phúc. Đây không chỉ là ước mơ của riêng ông mà còn là khát vọng của bao nhiêu người trí thức yêu nước thời bấy giờ.
Chính những cảm xúc đa chiều và sâu lắng ấy đã khiến bài thơ "Cảnh ngày hè" trở thành một tác phẩm không thể đọc qua một lần mà thấu hiểu hết được. Người đọc phải dừng lại, suy ngẫm và cảm nhận, vì mỗi lần đọc, ta lại thấy một vẻ đẹp, một tầng ý nghĩa mới. Nguyễn Trãi đã gửi gắm vào bài thơ không chỉ tình yêu thiên nhiên mà còn là tấm lòng lo lắng cho dân, cho nước.
Qua đó, "Cảnh ngày hè" hoàn toàn xứng đáng là "một bài thơ hay" theo tiêu chuẩn mà Nguyễn Đình Thi đã nói. Nó không chỉ đẹp về hình thức mà còn sâu sắc về nội dung, khiến người đọc phải chiêm nghiệm và dừng tay lại nhiều lần để cảm nhận.