Sông ngòi ở Việt Nam có đặc điểm ngắn và dốc chủ yếu do hai yếu tố chính:

Địa hình:

Lãnh thổ hẹp ngang: Việt Nam có hình dạng kéo dài theo hướng Bắc - Nam nhưng lại hẹp ngang, khiến cho các con sông không có nhiều không gian để phát triển về chiều dài.
Nhiều đồi núi: Địa hình Việt Nam chủ yếu là đồi núi, chiếm tới 3/4 diện tích. Các dãy núi chạy song song hoặc hướng vòng cung tạo thành các thung lũng hẹp, khiến dòng sông phải chảy qua nhiều đoạn dốc.
Đồi núi ăn sát ra biển: Địa hình đồi núi ăn sát ra biển khiến các sông có chiều dài ngắn và đổ ra biển nhanh chóng.
Khí hậu:

Khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa: Khí hậu này mang lại lượng mưa lớn, tập trung vào một mùa. Điều này khiến cho sông ngòi có lưu lượng nước thay đổi thất thường, mùa mưa nước lớn gây xói mòn mạnh, làm cho sông ngắn và dốc hơn.
Tổng kết:

Sự kết hợp giữa địa hình đồi núi, lãnh thổ hẹp ngang và khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa đã tạo nên đặc điểm sông ngòi ngắn và dốc ở Việt Nam. Điều này cũng ảnh hưởng đến nhiều đặc điểm khác của hệ thống sông ngòi như:

Sông ngòi dày đặc: Do mưa nhiều và địa hình chia cắt.
Sông có nhiều thác ghềnh: Do địa hình dốc.
Chế độ nước sông thất thường: Mùa mưa nước lớn, mùa khô nước cạn.
Sông có nhiều phù sa: Do quá trình xói mòn mạnh.
Ảnh hưởng đến đời sống:

Đặc điểm sông ngòi ngắn và dốc vừa mang lại lợi ích, vừa gây ra khó khăn cho cuộc sống của con người.

Lợi ích: Cung cấp nguồn nước tưới tiêu, thủy điện, giao thông thủy...
Khó khăn: Gây ra lũ lụt, xói mòn đất, khó khăn trong việc xây dựng các công trình thủy lợi.